6 konuda bedenin büyük iflası ve 1 iyi haber
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Mayıs 19, 2004 21:04
Şişmanlar genelde riskleri görmezden gelir. Oysa aşırı yemek yemek ölüme davetiye çıkarmak demek. Son araştırmalar aşırı kilolu insanların daha kısa ömürlü olduklarını gösterdi. İşte size şişmanlığın 6 büyük adımda bedenimizde yolaçtığı tahribat ve nihayet 1 iyi haber!
1- METABOLİKSENDROM
Bu üç semptom aynı anda ortaya çıktığında metabolik sendromdan söz edilir.
Batı ülkelerindeki dört kişiden birinde görülen bu sendrom, diyabet, ağır kalp hastalıkları, felç ve kansere neden oluyor.
Koroner kalp hastalıklarının %35’i, yüksek kan basıncına bağlı hastalıkların %45’i ve diyabet tip II hastalıklarının %85’inden, aşırı kiloların sorumlu olduğu tahmin edilmekte.
Metabolik sendromu hazırlayan etmen insülin direncidir ki bu yıllarca devam eden aşırı yağ ve şeker tüketimiyle gelişir. Herhangi bir zaman sonra kas, yağ ve karaciğer dokuları hasar görür, hücrelerdeki anten molekülleri besleyici maddeleri hücrelere ulaştıran ensülin hormonuna reaksiyon göstermezler. Hücreler açlıktan ölürken glikoz kanın üzerinde yüzer.
2- DAMARLAR DARALIYOR, KAN BASINCI YÜKSELİYOR
Özellikle de bedenleri balon gibi şişmiş izlenimi veren şişmanlar büyük tehdit altındadır. Uzmanlar bu durumda ‘gövdesel şişmanlıktan’ söz eder. Bel kalınlığı 94cm olan erkekler ve 80cm olan kadınlar bu tipe dahil. İyice dolmuş hücreler insülin direncini hızlandıran yağ asitleri salgılar. Serbest kalan yağ asitlerinden bir kısmı karaciğer tarafından depolanır ve iyice beslenen karaciğer, atardamarların cidarına yapışan iltihap maddeleri üretir.
Sinyal molekülleri öte yandan yağ hücrelerinin içinde de üretilir. Mesela Resistin, karaciğeri daha fazla glikoz üretmesi konusunda uyarır. Korkunç süreçlere neden olan glikoz molekülleri, proteinler ve oksijen radikalleriyle aşırı glikoz birikimine bağlı oluşumlara (Advanced Glycation Endproducts/ AGEs) dönüşerek kireç, ölmüş bağışık hücreli ve yağlarla birlikte damar cidarlarında birikerek damarları daraltır.
3- KALBE BÜYÜK BASKI VE KRİZ
Damarlar daraldığında ise kalp daha güçlü bir şekilde çalışmak zorunda kalır ki bu da kan basıncının yükseltir. Kalp kasındaki ağır işçiliğin faturası, atardamarın kalınlaşmasıdır.
Bundan sonra kalbe bağlı göğüs ağrısı (Angina Pectoris), kalp kası zayıflığı ve enfarktüs ortaya çıkabilir. Aşırı kilolar, böbreklerin yönettiği ayar sistemi üzerinde de etkili olduğundan kan basıncı da yükselir. Yağ depoları akciğerleri de çok zorlar ve bu uyku bozukluklarına yol açar. Bu da hormonal ayarı etkileyerek yüksek kan basıncını yeniden zorlar.
4- BEYNE ETKİSİ BÜYÜK
Yüksek kan basıncı beyne de büyük zarar verir. Belleğimiz istediğimiz gibi çalışmamaya başlar. Bazı insanlar büyük konsantrasyon bozuklukları çekmeye başlar. Kan damaırları duvarlarından kopan yağ parçacıkları damarları tıkar. Yüksek kan basıncının en sık görülen sonucu beyin inmesi veya damlarların tıkanmasıı sonucu ani krizlerdir. Bu inmeler, şişmanları, zayıflara kıyasla iki misli daha fazla vurur. Yüksek kan basıncı göz dokusuna zarar vererek yaşlılığa bağlı körlüğe zemin oluşturur.
5- BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ ALTÜST OLUYOR
Karın bölgesinde bulunan ve kenarlarına kadar dolan yağ hücreleri ‘boş’ hücrelere kıyasla on misli iltihap maddesi üretirler ve bedene gönderirler. Bilim adamları bu yüzden iltihaplı eklem romatizması (Rheumatoid arthritis) gibi oto-bağışıklık hastalıklarının şişmanlıkla ilgili olabileceğini düşünüyorlar. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi kendi kıkırdak dokusuna karşı savaşır. Bu hatalı sürecin nedenleri pek bilinmiyorsa da sağlıklı dokuya yönelik saldırıları hazırlayıp güçlendiren iltihap maddelerinin etkili olduğu kanıtlanmıştır. Fazla kiloların baskısı romatizma yüzünden hasar gören eklemlere daha fazla zarar vererek ağrıları şiddetlendirir.
6- ŞİŞMANLARIN KANSERE YAKALANMA RİSKİ DAHA YÜKSEK
Bu, özellikle de yemek borusu, kalın bağırsak, meme, rahim ve böbreklerdeki tümörler için geçerlidir. Rahim ve meme kanserinden, kandaki cinsellik hormonlarının yükselmesine yol açan insülin bağışıklığının sorumlu olduğu sanılıyor.
Yüksek testosteron hormonu dişi organizmada meme ve rahimdeki kanser gelişimini hızlandırmakta. Menopozdan sonra gelişen meme kanseri vakalarının yarısından karındaki fazla yağlar sorumlu. Değişim yıllarından sonraki risk, hormon salgısının değişmesinden dolayı da daha yüksektir.
Rahim kanserinde de benzer bir durum söz konusu. Şişman kadınların rahim kanserine yakalanma tehlikesi üç mislidir. Bununla birlikte diğer kanser türlerinin de niçin daha çok şişman insanlarda görüldüğü henüz tartışmalıdır. Bu konuda metabolizma kaosuyla kalıtımı değiştiren daha çok serbest radikal üretimi ve kanser oluşumunda katkısı olan enzim sistemlerinin uyarılması üzerinde durulmakta.
NİHAYET İYİ BİR HABER!
Evet şişmanlığın bedenimizde yol açtığı büyük hasarın serüveninin okuduktan ve yeterince korktuktan sonra şimdi iyi bir haber vermeye geldi sıra: Zayıflamakla bütün bu riskleri büyük ölçüde azaltabiliyoruz.. On kilo verip kilosunu uzun süre korumayı becerenler diyabete bağlı ölüm riskini %30, kansere bağlı ölüm riskini ise %40 oranında düşürüyorlar. Zayıflama yöntemleri bu konuda önem taşımıyor. Fazla kiloların spor veya diyetle atılması kişinin keyfine kalmıştır diyor uzmanlar.
Bedenimiz ne kadar enerji harcıyor?
Bedenin dinlenme durumunda, ek gıda almadan 24 saatte kullandığı ve temel enerji harcaması denilen kalori miktarları vardır. Bu temel kalori harcamasında organların payı, yüzde olarak aşağıdaki gibi saptanmıştır:
Karaciğer 26,4
Kas yapısı 25,6
Beyin 18,3
Kalp 9,2
Böbrekler 7,2
Hiçbir şey yapmamak da enerji harcamayı gerektirir: Beyin algılamaları sürekli işler;kas yapısı iç gerilimi kontrol eder; kalp çarpar. Temel enerji harcaması kadınlarda ve yaşlılarda, daha az kas yapılı ve metabolizması yavaş çalışan insanlarda daha düşüktür. Bir yetişkinde temel enerji harcaması ortalama olarak bir saatte, beden ağırlığının her kilosu başına kilokalori olarak hesabedilir.
Çeşit aktivitelerde ne kadar harcıyoruz?
Yaptığımız çeşitli hareketlerde na kadar enerji harcadığımızı merak eder misiniz? İşte size kısa bir liste:
Beyni çalıştırmak az kalori/kg
30 dakika rahat oturmak 13 kalori/kg
Orgazmlı seks, 30 dakika 300 kalori/kg
Kahkaha, 5 dakika süreli 40 kalori/kilo
Temizlik, yıkama,ütü (60dk) 222 kalori/kilo
Bisiklet,30dk, 20km/hızla 234 kalori/kilo
Rock’un Roll dans, 60 dk 600 kalori/kilo
Fransa bisiklet turu (1 gün) 6100 kalori/ kilo
İş yaparak enerji harcaması, bedenimizin iş yapabilmek için ihtiyaç duyduğu enerji miktarıdır. Temel enerji harcaması ile ihtiyaç duyulan enerji toplamı, bir insanın bir günde toplam enerji ihtiyacını verir. Bir insan ne kadar aktifse ve bedeni ne kadar sıcaklık üretiyorsa, ihitiyaç olan enerji miktarı da o kadar yüksektir. Hamile olan ve bebek emziren kadınların da enerji ihtiyacı artar.
1- METABOLİKSENDROM
Bu üç semptom aynı anda ortaya çıktığında metabolik sendromdan söz edilir.
Batı ülkelerindeki dört kişiden birinde görülen bu sendrom, diyabet, ağır kalp hastalıkları, felç ve kansere neden oluyor.
Koroner kalp hastalıklarının %35’i, yüksek kan basıncına bağlı hastalıkların %45’i ve diyabet tip II hastalıklarının %85’inden, aşırı kiloların sorumlu olduğu tahmin edilmekte.
Metabolik sendromu hazırlayan etmen insülin direncidir ki bu yıllarca devam eden aşırı yağ ve şeker tüketimiyle gelişir. Herhangi bir zaman sonra kas, yağ ve karaciğer dokuları hasar görür, hücrelerdeki anten molekülleri besleyici maddeleri hücrelere ulaştıran ensülin hormonuna reaksiyon göstermezler. Hücreler açlıktan ölürken glikoz kanın üzerinde yüzer.
2- DAMARLAR DARALIYOR, KAN BASINCI YÜKSELİYOR
Özellikle de bedenleri balon gibi şişmiş izlenimi veren şişmanlar büyük tehdit altındadır. Uzmanlar bu durumda ‘gövdesel şişmanlıktan’ söz eder. Bel kalınlığı 94cm olan erkekler ve 80cm olan kadınlar bu tipe dahil. İyice dolmuş hücreler insülin direncini hızlandıran yağ asitleri salgılar. Serbest kalan yağ asitlerinden bir kısmı karaciğer tarafından depolanır ve iyice beslenen karaciğer, atardamarların cidarına yapışan iltihap maddeleri üretir.
Sinyal molekülleri öte yandan yağ hücrelerinin içinde de üretilir. Mesela Resistin, karaciğeri daha fazla glikoz üretmesi konusunda uyarır. Korkunç süreçlere neden olan glikoz molekülleri, proteinler ve oksijen radikalleriyle aşırı glikoz birikimine bağlı oluşumlara (Advanced Glycation Endproducts/ AGEs) dönüşerek kireç, ölmüş bağışık hücreli ve yağlarla birlikte damar cidarlarında birikerek damarları daraltır.
3- KALBE BÜYÜK BASKI VE KRİZ
Damarlar daraldığında ise kalp daha güçlü bir şekilde çalışmak zorunda kalır ki bu da kan basıncının yükseltir. Kalp kasındaki ağır işçiliğin faturası, atardamarın kalınlaşmasıdır.
Bundan sonra kalbe bağlı göğüs ağrısı (Angina Pectoris), kalp kası zayıflığı ve enfarktüs ortaya çıkabilir. Aşırı kilolar, böbreklerin yönettiği ayar sistemi üzerinde de etkili olduğundan kan basıncı da yükselir. Yağ depoları akciğerleri de çok zorlar ve bu uyku bozukluklarına yol açar. Bu da hormonal ayarı etkileyerek yüksek kan basıncını yeniden zorlar.
4- BEYNE ETKİSİ BÜYÜK
Yüksek kan basıncı beyne de büyük zarar verir. Belleğimiz istediğimiz gibi çalışmamaya başlar. Bazı insanlar büyük konsantrasyon bozuklukları çekmeye başlar. Kan damaırları duvarlarından kopan yağ parçacıkları damarları tıkar. Yüksek kan basıncının en sık görülen sonucu beyin inmesi veya damlarların tıkanmasıı sonucu ani krizlerdir. Bu inmeler, şişmanları, zayıflara kıyasla iki misli daha fazla vurur. Yüksek kan basıncı göz dokusuna zarar vererek yaşlılığa bağlı körlüğe zemin oluşturur.
5- BAĞIŞIKLIK SİSTEMİ ALTÜST OLUYOR
Karın bölgesinde bulunan ve kenarlarına kadar dolan yağ hücreleri ‘boş’ hücrelere kıyasla on misli iltihap maddesi üretirler ve bedene gönderirler. Bilim adamları bu yüzden iltihaplı eklem romatizması (Rheumatoid arthritis) gibi oto-bağışıklık hastalıklarının şişmanlıkla ilgili olabileceğini düşünüyorlar. Bu hastalıkta bağışıklık sistemi kendi kıkırdak dokusuna karşı savaşır. Bu hatalı sürecin nedenleri pek bilinmiyorsa da sağlıklı dokuya yönelik saldırıları hazırlayıp güçlendiren iltihap maddelerinin etkili olduğu kanıtlanmıştır. Fazla kiloların baskısı romatizma yüzünden hasar gören eklemlere daha fazla zarar vererek ağrıları şiddetlendirir.
6- ŞİŞMANLARIN KANSERE YAKALANMA RİSKİ DAHA YÜKSEK
Bu, özellikle de yemek borusu, kalın bağırsak, meme, rahim ve böbreklerdeki tümörler için geçerlidir. Rahim ve meme kanserinden, kandaki cinsellik hormonlarının yükselmesine yol açan insülin bağışıklığının sorumlu olduğu sanılıyor.
Yüksek testosteron hormonu dişi organizmada meme ve rahimdeki kanser gelişimini hızlandırmakta. Menopozdan sonra gelişen meme kanseri vakalarının yarısından karındaki fazla yağlar sorumlu. Değişim yıllarından sonraki risk, hormon salgısının değişmesinden dolayı da daha yüksektir.
Rahim kanserinde de benzer bir durum söz konusu. Şişman kadınların rahim kanserine yakalanma tehlikesi üç mislidir. Bununla birlikte diğer kanser türlerinin de niçin daha çok şişman insanlarda görüldüğü henüz tartışmalıdır. Bu konuda metabolizma kaosuyla kalıtımı değiştiren daha çok serbest radikal üretimi ve kanser oluşumunda katkısı olan enzim sistemlerinin uyarılması üzerinde durulmakta.
NİHAYET İYİ BİR HABER!
Evet şişmanlığın bedenimizde yol açtığı büyük hasarın serüveninin okuduktan ve yeterince korktuktan sonra şimdi iyi bir haber vermeye geldi sıra: Zayıflamakla bütün bu riskleri büyük ölçüde azaltabiliyoruz.. On kilo verip kilosunu uzun süre korumayı becerenler diyabete bağlı ölüm riskini %30, kansere bağlı ölüm riskini ise %40 oranında düşürüyorlar. Zayıflama yöntemleri bu konuda önem taşımıyor. Fazla kiloların spor veya diyetle atılması kişinin keyfine kalmıştır diyor uzmanlar.
Bedenimiz ne kadar enerji harcıyor?
Bedenin dinlenme durumunda, ek gıda almadan 24 saatte kullandığı ve temel enerji harcaması denilen kalori miktarları vardır. Bu temel kalori harcamasında organların payı, yüzde olarak aşağıdaki gibi saptanmıştır:
Karaciğer 26,4
Kas yapısı 25,6
Beyin 18,3
Kalp 9,2
Böbrekler 7,2
Hiçbir şey yapmamak da enerji harcamayı gerektirir: Beyin algılamaları sürekli işler;kas yapısı iç gerilimi kontrol eder; kalp çarpar. Temel enerji harcaması kadınlarda ve yaşlılarda, daha az kas yapılı ve metabolizması yavaş çalışan insanlarda daha düşüktür. Bir yetişkinde temel enerji harcaması ortalama olarak bir saatte, beden ağırlığının her kilosu başına kilokalori olarak hesabedilir.
Çeşit aktivitelerde ne kadar harcıyoruz?
Yaptığımız çeşitli hareketlerde na kadar enerji harcadığımızı merak eder misiniz? İşte size kısa bir liste:
Beyni çalıştırmak az kalori/kg
30 dakika rahat oturmak 13 kalori/kg
Orgazmlı seks, 30 dakika 300 kalori/kg
Kahkaha, 5 dakika süreli 40 kalori/kilo
Temizlik, yıkama,ütü (60dk) 222 kalori/kilo
Bisiklet,30dk, 20km/hızla 234 kalori/kilo
Rock’un Roll dans, 60 dk 600 kalori/kilo
Fransa bisiklet turu (1 gün) 6100 kalori/ kilo
İş yaparak enerji harcaması, bedenimizin iş yapabilmek için ihtiyaç duyduğu enerji miktarıdır. Temel enerji harcaması ile ihtiyaç duyulan enerji toplamı, bir insanın bir günde toplam enerji ihtiyacını verir. Bir insan ne kadar aktifse ve bedeni ne kadar sıcaklık üretiyorsa, ihitiyaç olan enerji miktarı da o kadar yüksektir. Hamile olan ve bebek emziren kadınların da enerji ihtiyacı artar.