16 takım ile birlikte 5 marka kapışacak

Avrupa Futbol Åžampiyonası Portekiz’de 16 takımın katılımıyla baÅŸladı. Avrupa’nın en önemli yıldızları, takımlarının ÅŸampiyonluÄŸa ulaÅŸması için var güçleriyle çalışacaklar. Ama sahada kıran kırana süren bu mücadelenin bir benzeri, aynı zamanda baÅŸka bir kanaldan saha dışında verilecek.Takımların ve oyuncuların malzeme sponsorları da, pazar paylarını artırmak için kıyasıya yarışacaklar. 25 milyar dolarlık pazarın büyük oyuncuları Adidas, Nike, Puma, Umbro ve Hummel markaları, tıpkı turnuvada yarışan takımlar gibi Avrupa Åžampiyonası’nda birbirleriyle rekabet halindeler. Her biri kendi sponsor olduÄŸu takımın yükselmesini istiyor, reklam stratejilerini buna göre ayarlıyor. Ama en büyük kapışmanın her seferinde olduÄŸu gibi yine Adidas ve Nike arasında geçmesi bekleniyor.Paris’teki 80 bin kiÅŸilik son derece modern stadyumda heyecan dorukta. Son derece yüksek tempoda oynanan maçta ilk yarının sonu geliyor ve hálá gol yok. SaÄŸ taraftan bir korner kullanılıyor. Ön direkte çok iyi yükselen Fransız Zinedine Zidane kafayı yapıştırıyor ve hiçbir Brezilyalının müdahale edemediÄŸi top gol oluyor. Seyircilerin büyük bölümü coÅŸku içinde havalara sıçrarken, Zizou üstündeki formayı sıyırınca altta bir tişört beliriyor. Ãœstünde Adidas yazan beyaz bir tişört. Zidane’ın bu golüne iki tane daha ekleniyor ve Fransa 1998 Dünya Kupası’nı kazanıyor ama kafalara ÅŸu soru takılıyor: Acaba 1998’de sadece Fransa mı kazandı?Artık sporun ve futbolun bir endüstriye dönüşmesiyle birlikte, mücadele sadece sahadakiyle sınırlı deÄŸil. Aynı zamanda takımların sponsorları da birbirleriyle yarışıyorlar. Markalar savaşında 1998 Dünya Kupası finalinde Fransa’nın sponsoru Adidas, Brezilya’nın sponsoru Nike’ı hezimete uÄŸrattı. Çünkü Adidas’ın en önemli silahlarından Fransa, Nike’ın 370 milyon dolara 10 yıllık bir anlaÅŸma imzaladığı Brezilya’yı yendi. 1998’de kaybetti ama 4 yıl sonra 2002’de UzakdoÄŸu’da yapılan Dünya Kupası finallerinde bu kez Nike’ın yüzü güldü. Adidaslı Fransa daha ilk turda kupaya veda etti. Finalde yine bir Adidas ve Nike kapışması yaÅŸandı. Ancak bu sefer Nike destekli Brezilya, Adidas destekli Almanya’yı 2-0 yenerek dünya ÅŸampiyonluÄŸuna ulaÅŸtı.ADIDAS-NIKE KAPIÅžMASIDünya spor malzemesi pazarında 2002 rakamlarına göre Nike, 10,7 milyar dolarlık gelirle Adidas’ın önünde yer alıyor. Bu gelirin yarısına yakın kısmını basketbol pazarından elde eden Nike, 1997’den bu yana futboldaki payını artırmaya çalışıyor. Halen dünya futbol pazarında Adidas yüzde 40 pazar payıyla lider. Alman firması son iki Dünya Kupası’nın resmi sponsoru olabilmek için FIFA’ya toplam 70 milyon dolar ödedi. Pazardaki payını koruyabilmek için eskiden beri anlaÅŸmalı olduÄŸu Fransa ve Almanya gibi dünya futbolunun önde gelen iki ülkesinden faydalanıyor. Ayrıca, iki firma da yıldız oyuncuları bünyelerine katabilmek için uÄŸraşıyorlar. Adidas’ın sponsorluÄŸundaki Real Madrid son yıllarda art arda yıldız isimleri transfer ediyor.REKLAM KAMPANYALARI2004 Avrupa Futbol Åžampiyonası da, iki büyük marka için önemli bir sınav. Åžampiyona öncesi üzerinde çok uÄŸraşılmış reklam filmleriyle kampanyalarını baÅŸlattılar. Her iki takım da yıldız futbolcularla anlaşıp onları reklam filmlerinde oynattı. Bir yandan da turnuvada mücadele edecek takımlarla sponsorluk anlaÅŸmaları yaptılar. Sponsorluk yaptıkları takımların üst turlara, finale yükselmesi markaları da yukarıya taşıyacak. Zaten onlar da reklam stratejilerini bunun üzerine kuruyor. Yıldızlarının atacağı gollerin satışları artıracağını hesap ediyorlar.Marka savaÅŸları skora etki ediyor mu?Spor markaları, kapitalist sistem içinde kıyasıya rekabetlerini sürdürüyorlar ancak spor çevrelerinde özellikle son yıllarda ÅŸu soru çok sık sorulmaya baÅŸlandı. Markaların savaşı, takımların maçlarında alınan sonuçlara etki ediyor mu? Kendi takımının yükselmesini isteyen markalar bu iÅŸlere lobicilik bulaÅŸtırdı mı? Spor ekonomisi üzerine çalışmalar yapan Kocaeli Ãœniversitesi Ä°letiÅŸim Fakültesi öğretim üyesi Yard. Doç. Cem Çetin’in bu sorulara verdiÄŸi yanıtlar çok düşündürücü. Çetin, 1980’den beri Adidas ile anlaÅŸması varken, 2004 Avrupa Åžampiyonası elemeleri sırasında Nike’la anlaÅŸan Türkiye’nin, elenip turnuvaya katılamamasının ardında bu marka savaÅŸlarının yattığına inanıyor: ‘Avrupa futbolunun karar alma mekanizması UEFA’nın üzerindeki en büyük baskı grubu, spor sanayiinin iki büyük markasından biri konumundaki Adidas’tır. UEFA’da görev alan Åženes Erzik de, 2003’te Nike ile yapılan anlaÅŸma yüzünden bence zor duruma düştü. Çünkü UEFA’da ikinci baÅŸkan olmasında Adidas’ın da rolünün büyük olduÄŸu tartışma götürmez bir gerçek. Durum böyle olunca Adidas, ‘Mr. Erzik, ülkene bir sürü kolaylıklar saÄŸladık, arzularına göre birtakım düzenlemeler yaptık ama senin ülken baÅŸarılı olmaya baÅŸlayınca benimle yollarını ayırdı. Ortaya çıkan bu tabloyu nasıl açıklayacaksın’ demez mi?’ Lobicilik söylentileri sadece Adidas’a mahsus deÄŸil. Benzer suçlamalar, 1998 dünya ÅŸampiyonası sırasında Nike için de gündeme gelmiÅŸti. O turnuvanın Fransa ve Brezilya arasında oynanan final maçında, aynı gün bir kriz geçiren ve ölümden dönen Ronaldo’nun sahaya Nike’ın baskısı sonucu çıktığı iddia edildi. Hatta Brezilya parlamentosunda kurulan bir soruÅŸturma komisyonu, Nike’ın milli takıma baskı yapıp yapmadığını araÅŸtırdı. SoruÅŸturma komisyonuna bu doÄŸrultuda bir kanıt sunulamadı ve daha sonra konu kapandı.EN BÃœYÃœK SPOR MARKASI1971’de ABD’nin Oregon ÅŸehrinde kurulan Nike’ın tüm dünyada 2002 yılı cirosu 10,7 milyar dolar. 1996’da Brezilya ile 10 yıl için 369 milyon dolarlık anlaÅŸma imzaladılar. Manchester United’a ise 2002’de imzaladıkları 13 yıllık sözleÅŸme karşılığında 439 milyon Euro verecekler. FUTBOLUN LÄ°DERÄ°1948’de Almanya’da Adi Dassler tarafından kuruldu. 2002’deki cirosu 6,5 milyar dolar. 1998’de Dünya Kupası resmi malzeme sponsorluÄŸu için 30 milyon Euro ödedi. 2002’de bu rakam 40 milyon dolara çıktı. Sponsorluklar için Fransa’ya yılda 12 milyon Euro, Ä°spanyol kulübü Real Madrid’e ise yılda 24 milyon Euro ödüyor. TURNUVADA HANGÄ° TAKIM HANGÄ° MARKAYI GÄ°YECEKAdidas: Almanya, Fransa, Ä°spanya, Letonya, YunanistanNike: Hırvatistan, Hollanda, Portekiz, RusyaPuma: Bulgaristan, Çek Cumhuriyeti, Ä°sviçre, Ä°talyaUmbro: Ä°ngiltere, Ä°sveçHummel: DanimarkaHANGÄ° FUTBOLCU HANGÄ° MARKANIN REKLAMINDAAdidas: Beckham, Del Piero, Zidane, Ballack, Raul Nike: Figo, Van Nistelrooy, Totti, HenryÂ