Minik dağ faresinin büyük göçü
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Ağustos 19, 2004 01:50
Kuzey Avrupa’da yaşayan bu minik kemirgenler uzun mesafelere göçerler ve bu göçler sırasında çok sayıda fare ölür.
Once dağ faresini yakından tanıyalım: Dağ faresi, 12-14cm kadar büyüyebilen, küçük kulaklı ve kuyruğu körelmiş minik bir kemirgen türüdür. Biraz uzun tüylü kobay farelerini andırır. Bedeninin üst kısmındaki tüyler kızıl kahve ve siyah, alt kısmındakiler ise sarımsı kahverengindedir. Tüyleri ve bedeni güney İsveç, orta İsveç ve kuzey Finlandiya’daki yaşam koşullarına ve soğuğa gayet iyi uyum sağlamıştır.
Dağ fareleri yaz aylarında ürettikleri geniş geçit sistemleri içinde yuvalarını kurar ve kışlık besinlerini depolarlar. Ot, yosun, mantar ve çalı meyveleriyle beslenen kemirgenler kış uykusuna yatmasalar da kış aylarını yeraltındaki geçitlerde geçirirler.
Senede üç kez yavrulayabilen Lemmus fareleri 20-21 günlük gebelik süresinden sonra en fazla 13 yavru dünyaya getiriyorlar (tek gebelikte ortalama olarak 6 yavru doğar). Fareler özellikle de kışın ılıman geçtiği, ilkbaharın zamanında sonbaharın ise daha geç başladığı yıllarda daha çabuk ürerler. Bu da önemli bir fare nüfusu patlamasına yol açabilir. Bu olay bir dağ faresi kolonisinde üç ila dört yılda bir tekrarlanmakta.
Bir yıl içinde çok fazla Lemmus faresi dünyaya geldiğinde Lemmus yılından söz edilir. Tabii bu durum en çok da yırtıcı kuşları sevindirir. Dağ fareleri yırtıcı kuşların en gözde avlarından biridir ve Lemmus fareleri çoğaldığında onların da sayısı artar.
Ancak Lemmus yılından sonraki fare sayısı doğa tarafından ayarlanmakta. Çok dağ faresi demek daha fazla besin demek ki bu durumda besin kaynakları yetersiz kalır. Ayrıca Lemmus fareleri çoğaldığında yırtıcı kuş, tilki veya kurtlar da artıyor dolayısıyla da Lemmus sayısı bir yıl sonra ister istemez normale iniyor.
Lemmus patlaması
Ancak 32 ila 36 yıl arayla önemli bir Lemmus patlaması da yaşanır. Olağanüstü nüfus artışı yüzünden hayvanlar saldırganlaşır ve birbirlerini yaralamaya başlarlar. Yaşam alanı ama özellikle de besin kıtlığı büyük sorunlar yaratır. Normalde sakin olan hayvanlar bile milyonluk nüfus içinde vahşileşirler. İşte bu saldırgan davranışlar akıl almaz göçlerin uyarı sinyalidir. Vadiyi takip ederek yeni yaşam alanları bulmak için yola koyulan fareler içgüdüsel olarak sağ sola sapmadan daima ileri doğru yürürler. Yoksa bir daire içinde yürüyerek hep aynı noktaya dönebilirlerdi.
Böylece hayvanlar sanki kurulmuş gibi aynı yönde ilerlerken önlerine çıkan tüm engelleri aşmaya çalışırlar. Önlerine bir ırmak çıktığında örneğin yollarına yüzerek devam ederler. Kentleri, gölleri, nehirleri hatta tren yollarını bile aşabilen farelerin bu amansız göçü 100km’yi aşabiliyor ve bu zorlu yolculuk sırasında çok sayıda hayvan ölüyor. Hayatta kalanlar ise yeni bölgelere ‘yerleşiyorlar’.
Eskiden Lemmus farelerinin nehre atladıklarını ve çoğunun kurtulamadıklarını görenler onların toplu halde intihar ettiklerini düşünürlerdi. Fakat artık yeni yaşam ortamları bulabilmek için göçtükleri ve yolculuk sırasında kazara öldükleri biliniyor. Ve bu şekilde fare patlamasıyla yaşanan artış kendiliğinden dengelenmiş oluyor.
Dağ fareleri yaz aylarında ürettikleri geniş geçit sistemleri içinde yuvalarını kurar ve kışlık besinlerini depolarlar. Ot, yosun, mantar ve çalı meyveleriyle beslenen kemirgenler kış uykusuna yatmasalar da kış aylarını yeraltındaki geçitlerde geçirirler.
Senede üç kez yavrulayabilen Lemmus fareleri 20-21 günlük gebelik süresinden sonra en fazla 13 yavru dünyaya getiriyorlar (tek gebelikte ortalama olarak 6 yavru doğar). Fareler özellikle de kışın ılıman geçtiği, ilkbaharın zamanında sonbaharın ise daha geç başladığı yıllarda daha çabuk ürerler. Bu da önemli bir fare nüfusu patlamasına yol açabilir. Bu olay bir dağ faresi kolonisinde üç ila dört yılda bir tekrarlanmakta.
Bir yıl içinde çok fazla Lemmus faresi dünyaya geldiğinde Lemmus yılından söz edilir. Tabii bu durum en çok da yırtıcı kuşları sevindirir. Dağ fareleri yırtıcı kuşların en gözde avlarından biridir ve Lemmus fareleri çoğaldığında onların da sayısı artar.
Ancak Lemmus yılından sonraki fare sayısı doğa tarafından ayarlanmakta. Çok dağ faresi demek daha fazla besin demek ki bu durumda besin kaynakları yetersiz kalır. Ayrıca Lemmus fareleri çoğaldığında yırtıcı kuş, tilki veya kurtlar da artıyor dolayısıyla da Lemmus sayısı bir yıl sonra ister istemez normale iniyor.
Lemmus patlaması
Ancak 32 ila 36 yıl arayla önemli bir Lemmus patlaması da yaşanır. Olağanüstü nüfus artışı yüzünden hayvanlar saldırganlaşır ve birbirlerini yaralamaya başlarlar. Yaşam alanı ama özellikle de besin kıtlığı büyük sorunlar yaratır. Normalde sakin olan hayvanlar bile milyonluk nüfus içinde vahşileşirler. İşte bu saldırgan davranışlar akıl almaz göçlerin uyarı sinyalidir. Vadiyi takip ederek yeni yaşam alanları bulmak için yola koyulan fareler içgüdüsel olarak sağ sola sapmadan daima ileri doğru yürürler. Yoksa bir daire içinde yürüyerek hep aynı noktaya dönebilirlerdi.
Böylece hayvanlar sanki kurulmuş gibi aynı yönde ilerlerken önlerine çıkan tüm engelleri aşmaya çalışırlar. Önlerine bir ırmak çıktığında örneğin yollarına yüzerek devam ederler. Kentleri, gölleri, nehirleri hatta tren yollarını bile aşabilen farelerin bu amansız göçü 100km’yi aşabiliyor ve bu zorlu yolculuk sırasında çok sayıda hayvan ölüyor. Hayatta kalanlar ise yeni bölgelere ‘yerleşiyorlar’.
Eskiden Lemmus farelerinin nehre atladıklarını ve çoğunun kurtulamadıklarını görenler onların toplu halde intihar ettiklerini düşünürlerdi. Fakat artık yeni yaşam ortamları bulabilmek için göçtükleri ve yolculuk sırasında kazara öldükleri biliniyor. Ve bu şekilde fare patlamasıyla yaşanan artış kendiliğinden dengelenmiş oluyor.