Zürafaların muhteşem matematik yetenekleri olduğunu biliyor muydunuz? Ya da karıncaların aynada kendini tanıyabildiklerini? İşte hayvan zekasının az bilinen ve şaşkına çeviren dehası…

ZÜRAFALAR KAFALARININ İÇİNDE MATEMATİK YAPABİLİYOR

Teknik olarak konuşmak gerekirse, bir zürafanın kanını beynine beş kilometre yukarı pompalayarak yüksek kalitede düşünebilmesi bir evrim mucizesidir. Ancak Barselona Hayvanat Bahçesi'ndeki araştırmacıları şaşırtacak şekilde, bu uzun boylu, toynaklıcanlılar aslında karmaşık zihinsel matematik yapabiliyor, olasılıkları değerlendirmek ve tahminlerde bulunmak için istatistiksel çıkarımlarda bulunabiliyorlar.

Barselona Üniversitesi hayvan davranışçıları tarafından hayvanat bahçesinde yaşayan iki erkek iki dişi olmak üzere dört zürafa ile yürütülen çalışmada, zürafalara sebze çubuklarıyla dolu iki şeffaf kutu gösterildi.

Her birinde havuç ile kabak çubuklarının bir karışımı vardı ve zürafalar tarafından tercih edilen seçenek havuçtu. Ancak çok geçmeden araştırmacılar kutulara bariyerler koymaya, görsel ipuçlarını gizlemeye ve koku bilgisini ortadan kaldırmaya başladılar.

Çarpıcı bir zekâ oyununda, zürafalar 20 deneyin 17'sinde hangi kabın tercih ettikleri havuç çubuklarını üretme olasılığının daha yüksek olduğunu seçmeyi başardılar. Araştırmacılar, bunun koku alma duyuları gibi diğer bilgilere değil, kaplardaki yiyeceklerin göreceli frekanslarına dayandığını söyledi.

Ekip bulguların, bir memeli için nispeten küçük bir beyin boyutuna sahip olmalarına rağmen, zürafaların daha önce düşünülenden daha sofistike istatistiksel yeteneklere sahip olabileceğini gösterdiğini ifade etti.

YUNUSLAR PARA BİRİMİ GELİŞTİRDİ VE KULLANDI

Tipik bir şişe burunlu yunus ya da diğer ismiyle afalina, sadece bir insanınkinden daha büyük bir beyne sahip olmakla kalmıyor, aynı zamanda beyninin neokorteksi bizim nispeten pürüzsüz insan beynimizden daha fazla nöron sayısına ve daha fazla kıvrım ve çatlağa sahip.

Bu sebeple, Mississippi'deki Deniz Memelileri Araştırmaları Enstitüsü'nde (IMMS) Kelly adlı bir yunusun bakıcılarını kendisine daha fazla balık ikram etmeleri konusunda eğitebilmiş olması şaşırtıcı değil. Kelly ve IMMS'deki diğer yunuslara, balık karşılığında atılan kâğıt parçalarını toplayarak enstitü çevresindeki çöplerle başa çıkmaya yardımcı olmaları öğretilmişti.

Ancak Kelly, eğitmenlerinin balık karşılığında her boyutta kâğıdı kabul edeceğini fark etti, bu yüzden bir kayanın altına çöp parçalarını saklamaya ve acıktığında yiyecekle takas etmek için küçük bir parça koparmaya başladı.

Zoolog Anuschka de Rohan "Bu davranış ilginç çünkü Kelly'nin gelecek duygusuna sahip olduğunu ve hazzı ertelediğini gösteriyor” dedi.

Ancak zekâ burada da durmadı. Kısa süre sonra Kelly, 'satın aldığı' son balığı martıları tanka çekmek için kullanmaya başladı, çünkü eğitmenleri iyileşen martılar için daha da fazla balık veriyordu. Hatta bu strateji konusunda kendi yavrusunu eğitti, o da diğer yavrulara öğretti ve de Rohan'a göre martı tuzağı yunuslar arasında popüler bir oyun haline geldi.

KARINCALAR AYNADA KENDİLERİNİ TANIYABİLİR

Yıllar boyunca, hayvanlar aleminde bazı türler, kendilerini kendi yansımalarında algılayıp algılayamadıklarını araştıran ‘ayna testi’ adı verilen teste tabi tutuldu. Bazı durumlarda, ayılar, köpekler ve goriller gibi büyük ve sofistike hayvanlar kendi yansımalarını anlıyor gibi görünürken, bazen ise bir rakip, bir yabancı veya belki de ürkütücü bir görsel ikiz görüyormuş gibi tepki veriyorlardı.

Böcekler ayna testini geçmek için pek olası bir aday gibi görünmese de 2015 yılında Journal of Science dergisinde yayınlanan bir çalışma, karıncaların belli bir düzeyde öz farkındalığa sahip olabileceklerine dair ikna edici kanıtlar sundu.

Araştırmacılar tarafından alınlarına küçük mavi bir nokta çizilen karıncalar, yansımalarına baktıklarında öfkeyle mavi boyayı çıkarmaya çalıştılar. Karıncaların mavi boyayı temizleme isteğinin başka bir boyutu ise yuvalarına döndüklerinde anlaşıldı; kolonilerine kafalarında boyayla dönen karıncalar, potansiyel olarak düşman, rakip bir karınca türü olarak görüldü ve acımasızca saldırıya uğradı.

Bu durum hayvan psikolojisi dünyasında heyecan yarattı ve beyninde 250.000 kadar az sayıda nörona sahip olan basit bir böceğin, bilincin son derece gelişmiş bir yönü olarak kabul ettiğimiz şeyi gösterebileceğini gözler önüne sererek eski önyargılara meydan okudu.

ÇAYIR KÖPEKLERİ YERALTI ŞEHİRLERİ İNŞA EDİYOR VE KORUYOR

Sincapgiller familyasından kemirgen bir hayvan cinsi olan çayır köpekleri, Kuzey Amerika’da yaşıyorlar. Bu sevimli, ufak tefek canlıları dışarıdan bakınca küçümsemek kolay. Ancak yeraltında işler hiç de yüzeyde olduğu gibi değil. Bu ufaklıkların nüfusları binlere ulaşabiliyor ve bilim insanlarının ‘zümre’ olarak adlandırdığı ailesel alt gruplara özel küçük evlerin ayrıldığı, genişleyen yeraltı kasabalarını inşa ediyorlar.

Genellikle bir erkek, üç dişi ve henüz üreme çağına gelmemiş birkaç gençten oluşan her zümre, yalnızca kendi alanını diğer zümrelerden korumakla kalmıyor, aynı zamanda kasabanın tamamını savunmak için harekete geçiyorlar.

Çayır köpeklerinin topluluklarına yaptıkları alarm çağrıları arasındaki ses farklılıklarını inceleyen Arizonalı biyolog Con Slobodchikoff, bu küçük canlıların 'köpek' ve 'çakal' gibi görsel olarak birbirine benzeyen hayvanlar için farklı uyarılarda bulunduğunu ve ikinci alarm çağrısının daha hızlı bir acil durum müdahalesine yol açtığını söyledi.

Slobodchikoff ve meslektaşları, gelişmiş ekipman ve yazılımlar kullanarak çayır köpeklerinin davetsiz misafirlerle ilgili şaşırtıcı ayrıntılara sahip olduğunu keşfetti; bir kişinin giyebileceği tişörtün renginden köpeğinin hızına ve büyüklüğüne kadar her şeye dikkat edebiliyorlar. Buna göre çayır köpekleri, hızlı hareket eden bir kişi için hızlı bir gıcırtıya benzer ses çıkarırken, yavaş yürüyen biri için daha düşük bir ses hızıyla alarm veriyor.

KUZGUNLAR KENDİLERİNİ AVLAYAN KUŞLARA KARŞI STRATEJİ GELİŞTİRİYOR

Bayağı kuzgun, karakarga veya kelağ (Corvus corax) isimleriyle bilinen çok zeki bir kuş türü olan bu canlılar, dost ve düşman insanları tanıyabiliyor, kendi türünü uyarabiliyor ve daha pek çok şey yapabiliyor. Bunlar zaten uzun süredir bilinen şeyler. Ancak antik çağlardan bu yana zekâsıyla dikkat çeken bu tür, insanların beklediğinden daha zeki olmayı başarıyor, mesela kendilerini avlayan kuşları alt etmek için strateji geliştirmek gibi.

Alaca doğan, kendisinden daha küçük olan kuzgunu hem kaba cüssesi hem de kurnazlığıyla avlıyor. Zekâları ile nam salan kuzgunlar ise buna karşı kendi saldırı amaçlı hayatta kalma stratejisini geliştirdiler. Kuzgun, tepki sürelerini test etmek ve nasıl davrandığını görmek için bir alaca doğanı oyunbaz çatışmalara kışkırtıyor, yırtıcıya dalış bombardımanı yapıyor ve kanat uçlarına ya da kuyruğuna vuruyor.

Daily Mail'in 'Did you know ANTS are self-aware? Or that giraffes can do mental math? New book documents the little-known brilliance of animal intelligence that may surprise you' başlıklı haberinden derlenmiştir.