Kutsal şehir Burgos
Kudüs ve Roma'dan sonra Hristiyanların yapmış olduğu Hac Yolunun uğrak yeri Bugos, zengin tarihi, gotik mimarisiyle ziyaretçilerini kendine hayran bırakıyor. İspanya tarafından gastronominin başkenti seçilen şehir yerel tatlarıyla da büyülüyor. İşte Burgos gezi rehberi…
Burgos Elayeti İspanya'nın Kastilya Leon bölgesinin yani "Orta İspanya'daki geniş platonun " kuzeyinde yer almakta. Burası Peyzaj ve tarih açısından zengin bir bölge. İnsanoğlu, büyük dağları, güçlü nehirleri, muhteşem vadileri ve büyüleyici ovaları ile birlikte süslenmiş 14 000 kilometrelik bu peyzaja ayak izlerini bırakmış.
Cantabres’ler, Autrigones’lar, Turmodigues’ler, Arévaques’ler ve Vaccéens’ler bu topraklarda ikamet etmişler. Romalılar, Gotlar ve Araplar sonradan gelmişler. İlk Hristiyan zaferlerinden sonra eyaletin ovaları ve vadileriyle birlikte bölgenin nüfusu geri kazanılmaya başlamış. İşte o zamanlarda yaklaşık 884 yılında leon Kral olan Alphonse III, Sarrasins ‘lerin ilerlemelerini durdurmak için Diego Rodriguez Porcelos Kontundan Arlanzon kıyısı üzerinde güvenliği artırılmış bir kasaba inşa etmesini istemiş. Burgos şehri işte o an doğmaya başlamış hatta hızlı bir şekilde genç Kastilya bölgesinin önemli bir kalesi haline gelmişti bile... 1075 yılında piskopos merkezinin Oca ‘dan Burgos ‘a taşınması şehrin ve çevresindeki şehirlerin tarihçesinde bir dönüm noktası olmuş zira birkaç yıl içinde şehir birçok kilise ve manastırların yapımına öncü olmuş. Santiago yolunu takip ederek şehirden hacıların geçişi aynı zamanda bu bölgenin ekonomik patlamasında ve gelişiminde önemli rol oynamış.
Birkaç yüzyıl sonra, en önemli olan Avrupa pazarlarına yapılan yün ihracatı, Burgos ‘un ana kaynağı olmuş.15. Yüzyılın sonunda Katolik Krallar daha sonra Burgos Konsolosluğu tarafından düzenlenen bu ticaret tekelini şehre vermiş buna paralel olarak şehirde Ticaret üniversitesi ( Mersaderes Üniversitesi) kurulmuş. Bu görkemli dönem 15. Yüzyılın ikinci yarısına kadar uzanmakta.
Bu dönemde görkemli büyük saraylar inşa edilmiş ve birçok binanın ve caddenin yeniden değişikliği yapılmış. 1565 ile 1599 yıllarında gerçekleşen iki veba salgını Burgos ilinin aşamalı 17. Yüzyılda aşamalı bir şekilde gerilemesine yol açmış bu ekonomik ve siyasî güç kaybı Madrid şehrinin yararına gelişmiş. Yün ticaretine devam etmek için Konsolosluğun restorasyon deneyi gibi, 18. Yüzyılda gerçekleşen başarısız bazı inisiyatiflerin ardından, 19. Yüzyıl iyileşmesini sağlan değişikleri getirecektir.
Öncelikle 1834 yılında şehrin oluşumu ve şehirde yerleşen İl Delegasyonunun oluşumu hakkında konuşalım. Aynı zamanda Bölgesel Duruşma, Genel Merkez ve Başpiskopos’un kurumunu görmekteyiz. Bu idari yeniden düzenlemenin arkasında derin bir kentsel değişiklik biçimlenmektedir. Birçok kamu binası ve aynı zamanda Paseodel Espolon, İsla Parkı ve Santa Clara bölgesi inşa edildi. Tüm şehirde iletişimin geliştirilmesi ve doğan endüstriyel "kumaş" konsolidasyonu 20. Yüzyılın ilk yıllarını etkilemiş. Barselona ve Paris ve bununla birlikte yazları Baléare Adaları için düzenli uçuşlar bulunan, şehrin 4 kilometre doğusunda yer alan ve Temmuz 2008 tarihinde yapılan Burgos-Villafia Havaalanı, merkezden 5 kilometre uzaklıkta ve yine Aralık 2008 tarihinde açılan yeni Rosa De Lima Demiryolu istasyonu, özellikle tarihi merkezin yakınında Paseo Sierra de Atapuerca’da yer alan ve 3 bölümden oluşan İnsan Evrimi Kompleksi en son yapılan kayda değer kentsel çalışmaları sayabiliriz.
Heykeller ve kulelerle donanmış Arco de Santa Maria'dan girerek eski şehre ulaşabilirsiniz. Ben buradan giriş yaparak kendimi yay biçiminde aslında at nalına benzer tarihi bir meydanda buluverdim. Meydanda bir festivalin olmasıyla kutlama havasına büründüm. At nalı şeklindeki meydanın karşısında balkonlu evler gözüme çarpan bina yapıtlarıydı. Meydan o dönemlerde yaşamış, kent için önemli rol oynamış kişilerin heykelleriyle donatılmış. Festivalde folklorik dansçıları izlerken dansçıların giydiği kıyafetlerin oluşturduğu renk cümbüşünün arasında kayboluverdim. Seyahatin de en güzel tarafı bu olsa gerek.
Sonrasında İspanyolların bölgeye has pinthxoslarını tatmak üzere taştan yapılmış dar sokaklarından geçerek Ortaçağ dönemine gizemli bir yolculuk yapar gibi San Lorenzo sokağında meşhur sempatik Pintxhos barlarından birine "La Perla Arandina"'ya girdim. Ortam müthiş. Herkes dost, herkes samimi, olduğu gibi. Özlediğimiz ama bizde özelikle İstanbul'da son zamanlarda bulunmayan değer, samimiyet... Atıştırmalık Pinthxos lar muhteşem. Şehir Unesco Dünya Mirasları Listesinde yer alan Burgos Katedrali ile Santiago De Compostela yolunda, hacıların uğrak yeri olmasıyla ününü, gizemini ve saygınlığını koruyor...
Castilla Leon Bölgesine Madrid'den tren yoluyla ulaşıp ara köyleri araç kiralayarak keşfedebilirsiniz. Olabildiğince yeşil, olabildiğince mavi, olabildiğince toprağın bin bir renge büründüğü bölgede İspanya'nın en ünlü şaraplarını tatmak ve almak isterseniz La Rioja'da Elciego köyünün içinde, olağan üstü Lüks oteli ve michelin yıldızlı şefi barındıran "Marques de Riscal" a gitmenizi şiddetle öneririm!
Bölgeye ve şehre özel tatlar:
Irouléguy'in şarabı
Irouléguy 1970’li yıllarda Bask bölgesi Şarapçılarının teraslarında Dannat, Cabernet ve Cabernet-Sauvignon üzüm çeşitlerinin seçilmiş olanlarından elde edilmiş ve bölgedeki en iyi restoranların masalarında yerini alarak kendini hem bölgesel hem uluslararası açıdan kendini kanıtlamış bir şarap.
Benden tam not! Kırmızı şarap sevdiğim için bayıldım!
Izarra Likörü
Bir Bayonne Eczacısı olan Joseph Gratteau tarafından bulunan Izarra Likörünün ( ‘Izarra’ Fransızcada ‘Yıldız’ anlamına gelmekte.) tarifi gizli tutuluyor. Ancak bazı söylentiler yeşil veya sarı, İzarra’nın Ortadoğu ve uzak ülkelerindeki baharatlardan ve Pirene dağlarında bulunan bitkilerin alkol içerisinde maserasyon işlemi sonucu elde edildiğini fısıldamışlar. Safran yeşilden daha az güçlü Izarra’nin sarı rengini vurgulamakta ve her ikisi de ortak olarak Melekotu, Kakule, Melisa bitkileri içermektedirler. Benden söylemesi deneyin...
Çikolata
Bask Ülkesine çikolatayı tanıtan, Bayonne’a sığınmış Portekizli Yahudilerdir.
Nitelikleri sayesinde krallığın ilk çikolata şehridir. 1. dünya savaşından beri geleneklere ve kakaoya aşık olan çikolata zanaatkarları sayesinde Bask bölgesi çikolata hayranları için zevkin zirvesidir...
Espellette baharatlı Biber
İspanyolların Meksika’dan getirdikleri biberden beri Espellette’de yetişen capiscum annuum’'17. Yüzyılında Bask bölgesinin spesiyalitelerinden biri haline gelmiştir ve dünya çapında bir ün kazanmıştır. Ölçülü kullanıldığında orta dereceli acılı oluyor. Tüm soslarda bulunuyor ve damakta aşırı derecede yanma olmadan etin, balığın yanında ve çok meşhur Pipérade ‘in yanında kullanılıyor. Jambonu, sucuğu, konserveleri ve hatta çikolatayı harika bir şekilde baharatlandırıyor. Eğer aşırı tüketim yaptıysanız yoğurt yemenizi öneririm.
Yerel Ürünler
Itaxassou Kirazı
Bask çobanları koyun peynirinin güçlü lezzeti ile siyah kirazın yumuşaklığı arasındaki uyumu keşfetmiş. ltaxassou belediyesi ve on beş yerel üretici tarafından oluşan Ekonomik Fayda Topluluğu ( EFT) sayesinde, kiraz Bask gastronomisi mirasındaki doğru yerini bulmuş... Her yıl Haziran ayında gerçekleşen Itaxassou Kiraz Festivali ile gelenekselleştirmişler. Kaçırmayın derim.
Ossau-Iraty Peyniri
Şu anda ünlü olan koyun peyniri çok uzun zaman önce ilk kez ‘Kayolar’ (çoban sığınağı) içerisinde rafine edilmiş.
Bask bölgesi bu geleneğinden bir şey kaybetmeden dün ve bugün olduğu gibi, filtrelemeden kesilmiş sütün suyu ve taze peynirin ayrılmasına kadar tüm aşamaları titizlikle ve kısmen ‘Kayolar’ da uygulanmakta. Ve Ossau-Iraty peynirinin eşsiz tadı bozulmamışsa, atalarına ait olan bu tekniğin sayesinde olmuştur.
Elma şarabı
Sagarno (elma şarabı) yüzyıllar boyunca Baskların geleneksel içeceği olmuş. Özellikle Biscaye Körfezinde. Hafif kabarcıklı, güzel kehribar renginde, asitli elmalardan yapılan Sagarno, Breton şarabından daha az tatlı tam tabiriyle sert bir şarap. Et ve balığa yakıştığı gibi aynı zamanda meşhur Bask Omleti ve Itaxassou siyah kiraz reçeli ile tatlandırılan koyun peynirine en yakışıklı şekilde eşlik ediyor. Leziz!
Bayonne Jambonu
Fındıklı Bayonne jambonunun lezzeti meşhur ise tesadüfen değil, Baskları kıskanmakta olduğu gelenek haline gelen bir bilgi ve beceri birikimi sayesinde olmuştur. Domuzların bezelye ve tahıllarla beslenmesi, Briscou’nun kaba tuzu ile tuzlanması ve iklime bağlı olarak mükemmel bir biçimde rafine edilmesi bu jambonun baş özelliklerinden. Kalitesi ile bağlantılı olan şanı, Bask ülkelerin sınırlarını çoktan aştı.
Fotoğraflar: Filiz GÜLTEN
En Berrak Göl
Skyscanner’ın aşağıdaki arama motorunu kullanarak istediğiniz yere en ucuz uçak biletini bulabilirsiniz. Hemen uçak bileti arayın!
