Hakikaten Malatya’nın bulunmazmış eşi

Yeni kurulan MAGTAD yani Malatya Gastronomi Turizm Tanıtım Derneği’nin düzenlediği turdaki rehberimiz İl Basın Halkla İlişkiler Müdürü ve şehrin gönüllü tanıtım elçisi İbrahim Kılıç. Evliya Çelebi Seyahatname si’nde Malatya’nın yedi taneli buğdayından övgüyle bahsetmiş ve “Benzeri ancak Harran’da ola” demiş. Evliya Çelebi’nin bahsettiği buğday soylarından biri midir bilinmez ama ‘Kunduru’ buğdayından elde edilen bulgur günümüzde Malatya mutfağının neredeyse hâkimi.

Genel bir ayrım yapmak gerekirse Malatya yemeklerini iki kategoride özetleyebiliriz. Biri, çoğunluğu vejetaryen alternatif oluşturan bulgur köfteli yemekler. Diğeri taş fırınlarda yöre koyunlarıyla yapılan tava yemekleri ki bunlara örnek olarak geleli kebap, patlıcan tava, domatesli kebap, kuzu dolma, sebzeli kâğıt kebabı ve pöçük tavayı verebiliriz.

Yuvarlak şekil verilen bulgur köfteleri (küfte deniyor) farklı sebzelerle ve terbiyelerle bambaşka tatlara bürünüyor. Malatya mutfağını ele alan bir araştırma kitabında otlar ‘yemeği yapılanlar’, ‘tat ve koku vermede kullanılanlar’ ve ‘şifa verici olarak kullanılanlar’ olarak 3 grupta listeleniyor. Kiraz yaprağı, ayva yaprağı, elma ve fındık yaprakları gibi türlü çeşitten sarılan ve içleri yine bulgur, yarmaca ve kara nohut gibi yöreye özgü bakliyatla doldurulan sarmalar yöre ağzında kiraz köftesi, ayva köftesi diye adlandırılıyor. Dolma köfteler yoğurt sosunda pişirildikten sonra üzerlerine bolca tereyağında karamelize edilmiş soğan gezdirilerek servis ediliyor.

Malatya’ya 110 kilometre mesafede, Kemaliye yolu üzerindeki Arapgir sadece bir çay veya yemek molasından ötesini hak eden bir yer. Son zamanlarda şehre daha çok insan çekmek üzere Belediye Başkanı Haluk Cömertoğlu önderliğinde yürütülen güzel projeler var. Mesela yaz aylarında açılması planlanan Kaşkaloğlu Yukarı Fırat Gastronomi Merkezi gibi. Kendisi de Arapgirli olan şef Ali Açıkgül merkezde şeflere yönelik yöresel mutfak eğitimi verecek. Mutfak okulunun yanında bir de mutfak müzesi ve 21 odayla konaklama hizmeti verecek olan Taşkonak açılacak.

Arapgir atağa geçiyor

Arapgir merkezde yine belediyeye bağlı açılan 14 odalı Millethan’da da şehrin en önemli yemeklerini tadabilirsiniz. Minik pankek görünümlü akıtmalar ve tereyağlı sarımsaklı süt içinde ıslatılan akıtma biciği de Arapgir’e mahsus. Millethan’da tadabileceğiniz diğer lezzetler şöyle: En az 4 saat ocakta pişirilen yaşını doldurmamış çebiç etinden yapılan Arapgir kızartması, altı bulgur, üstü pirinç Arapgir pilavı, şerbet dökülmeden sadece tozşekerle yapılan bir çeşit un helvası olan güvey helvası. Ayrıca yolunuz düşerse yörenin şifalı mor reyhanıyla hazırlanmış çay ve diğer gıdalardan da almayı ihmal etmeyin.

Nerede yemeli?

Kahvaltı: Malatya’ya 10 kilometre mesafede olan Susesi’ndeki otantik tesisler kahvaltı için oldukça keyifli. Susesi Restoran bunlardan biri. Domates, biber ve kuyrukyağıyla hazırlanan Abuzer tava, 7 çeşit bakliyatın un haline getirilmesiyle hazırlanan ve ekmek banıp yenen derman, kavurmalı yumurta, ev reçelleri, kömbe, mücver ve ızgara Malatya peyniriyle donatılan masa önce gözü, sonra mideyi doyuruyor.

Fırın yemekleri: 1942’den bu yana hizmet veren Hacı Baba Et Restoranı Malatya fırın yemeklerinin mabedi olarak anılıyor. Kâğıt kebabı, domatesli kebap, sebzeli kebap, patlıcan tava, kaburga, kuzu dolma ve daha pek çok fırın yemeğinin en iyisini burada bulabilirsiniz.

Ev yemekleri: Renove edilmiş eski Malatya evlerinde hizmet veren Maldi Ana Kadın Kooperatifi’nde yöresel malzemeleri ve paketlenmiş yemeklerin bazılarını da dondurulmuş olarak satın alabileceğiniz gibi tadabilirsiniz de. Kadınlarının elinden çıkma kiraz yaprağı köfte, polat köftesi, patlıcanlı köfte, sirun gibi lezzetli yemekleri mutlaka denemelisiniz. Sami Kasap Ev Yemekleri ve Gülhan Abla’nın Yeri de diğer iki alternatif.

Alabalık: Malatya’nın yerli su kaynakları çok kıymetli. Haliyle bu suda yetiştirilen alabalıklar da herhangi bir yerde tadacaklarınıza göre çok daha lezzetli. Antep yolundaki Doğanşehir’de alabalık tesislerinin en eskisi Balıkçı Ali Dayı ve daha yeni olanı Çamlıca Restoran’da salçalı soslu alabalık ızgaranın dışında alabalıkla hazırlanmış lahmacun ve pizza gibi farklı yemekleri de tadabilirsiniz.

Yapmadan dönmeyin

Eski Malatya evlerinden biri belediye tarafından Radyo Müzesi’ne dönüştürülmüş. Şu anda Türkiye’nin en büyüğü ve dünyadaki en fazla çeşit barındıran müzelerden. Çıktığı ilk günden bu yana radyonun kronolojik geçmişini izlerken görevlilerin detaylı anlatımıyla tarih içerisinde yolculuk ediyorsunuz.

Sadece Yeşilyurt ilçesi Lezzet Caddesi’ndeki Kahve Konağı’nda tadabileceğiniz kayısı bademi kahvesinden mutlaka için. Bu kahvede kayısı çekirdeklerinden alınan bademlerin yağı çıkarılıp kalan posa, kahve gibi cezvede kaynatılıyor.

Yine kayısı çekirdeği bademinin unu ve kunduru buğday unu ile hazırlanan asırlık Malatya kurabiyeleri için adres Koyunoğlu Unlu Mamulleri. Almadan dönmeyin.