Sürpriz dolu sakin kent: Toulon

Kentin tarihi çok eskilere, antikçağa dek gidiyor ama birkaç yosunlu taştan ve o zamandan bu yana cüppeleri boyamak için kullanılan ıstakoz kabuklarından başka iz yok görünürde. Toulon’un çok eski tarihini keşfetmek için kitaplara başvurmak gerek. Aslında, katedrali ve kıyıdaki kaleleri saymazsak, ortaçağdan da pek iz yok. Toulon bir deniz üssü, hatta, sanıyorum Akdeniz’in en önemli deniz üssü. Kral XIV. Louis’nin ünlü mühendis ve mimarı Vauban buraya da el atmış, limanı savaş gemilerini barındıracak kıvama getirmiş. O zamandan bu yana, uçak gemileri de dahil donanma burada bekliyor. Savaş gemileri, zırhlarına sarınmış, demir almak için genelkurmaydan emir bekler gibi duruyor. Tek tük yatlar da var limanda ama onları görmek için özel bir dikkat gerekiyor.

TOULON’DA ÇANAKKALE BOĞAZI

Kentin XII. yüzyıldan kalma katedralinin de biz Türkler açısından özel bir önemi var. 1543-1544 kışında, Kanuni’yle I.François arasında imzalanan ittifak anlaşması gereğince Barbaros Hayrettin Paşa ve leventlerince cami olarak kullanılmış. Bu bağlamda kentin önemli caddelerinin birine de, Çanakkale Savaşı’na atfen, “Çanakkale Boğazı” adının verildiğini belirteyim. Diyeceğim, Napolyon’un Mısır seferi de dahil Toulon deniz savaşlarında önemli bir rol oynamış. Bu nedenle, deniz müzesi ve askeri liman meraklısı için görülmeye değer. Bu, Toulon’un yalnızca askeri açıdan önemli bir kent olduğu anlamına gelmiyor elbette. 1862’de, Paris’teki Garnier Operası’ndan önce açılan görkemli bir opera binası da var.

SÜRPRİZLERLE DOLU

Toulon Fransa’nın güneyinde, Côte d’Azur denilen kıyıdaki sayfiye kentlerinden, örneğin Nice, Saint-Tropez, Cannes gibi eğlence merkezlerinden çok farklı bir yer. Ve bana sorarsanız, çok daha ilginç. Onlar kadar çekici değil belki, hatta bahriye lojmanları yüzünden çirkin olduğu bile söylenebilir. Ama gizli güzellikler barındırdığı da bir gerçek. Eski kentin dar sokaklarıyla, sarı, mavi, kırmızı kepenkleri kapalı duran, sıvası yer yer dökülmüş yapıları örneğin. Ya da, ortasında mutlaka bir çeşme olan, küçük kafelerle çevrili alanlar. Ünlü tiyatro ve sinema oyuncusu Raimu’nünki gibi bir köşeyi dönünce ansızın karşınıza çıkan heykeller. Bu kentte doğan Raimu 1930’lu yılların starlarındandı. Onun yalnızca Marcel Pagnol’un oyunlarında değil, beyazperdede gösterdiği performans sinemaseverlerin hâlâ belleğindedir.

ÇELİŞKİLER KENTİ

Sırtını kayalık tepelere dayamış, kıyı boyunca uzayan bir kent Toulon. Merkezdeki dar sokaklar çeşmeli, palmiyeli küçük alanlara nasıl açılıyorsa, çirkin, beton yapılar da ansızın, yerden bitercesine çıkıyor karşınıza. Kent İkinci Dünya Savaşı sırasında bombalandığı için büyük hasar görmüş. Bu nedenle eski mimari dokunun zedelendiğini söyleyebiliriz. Ama tümüyle yok olmamış neyse ki. Eski kentin sokaklarında dolaşırken 18 ve 19’uncu yüzyıldan kalma yapılara rastlamak her zaman olası. Özgürlük Alanı’ndaki anıt çeşmeyi görmenizi de öneririm. Bu alan, adı üstünde, elinde meşale tutan Özgürlük Heykeli’nin Toulon’dan New York’a dek götürülmesinin anısına düzenlenip, bugünkü görünümünü almış. Çevresinde ezici, taş yapılar var. Onlar da, limandaki savaş gemileri gibi, açık deniz özlemiyle engine yelken açmak için sabırsızlanıyorlar.

Toulon’da yaşam sakin, Saint-Tropez’nin şatafatı burada yerini bahriyenin tekdüze dünyasına bırakmış, Kuzey Afrika kökenliler çoğunlukta. Ama rıhtımda zenginlerin yatları da var. Onlardan birindeki çok şık daveti de anlatmak isterdim ama burada yakışık almaz. Toulon deyip de geçmeyin, demek istiyorum. Fransa’nın güney kıyıları nice gizli hayatların, nostaljik yılların tortusunu taşır bağrında. Nice, Cannes, Saint Tropez... Bu kentlerin efsanesini biliyoruz ama Toulon gibi gizli güzelliklerin kentlerine, kuytu limanların kederli atmosferine pek aşina değiliz.