Tavaf Nedir Ve Nasıl Yapılır? Tavaf İhramlı İken Mi Ve Nerede Yapılır? Tavafın Çeşitleri Ve Yapılışı

 Hac ibadetinin; ihram, Arafat vakfesi ve ziyaret tavafı olmak üzere üç ayrı farzı vardır. Bu farzlar dini kaynaklar içerisinde aynı zamanda “haccın rükunları” olarak isimlendirilirler.

 Tavaf Nedir ve Nasıl Yapılır?

 Haccın rükunları arasında yer alan tavaf, kelime manasıyla dolaşmak ve dönmek anlamları taşımaktadır. Hac ibadeti kapsamında tavaf yapılırken Kabe etrafında toplamda yedi defa dolaşılmaktadır. Diğer ibadetlerin rükunlarında da olduğu üzere tavafın sahih olması için aranan belli başlı şartlar vardır. Bu şartlar; tavafı vaktinde yapmak, niyet etmek, doğru yerde tavaf yapmak ve şavtların çoğunu yerine getirmek şeklinde sıralanmaktadır.

 Niyet, İslam inancın tüm ibadetlerde aranan başlıca şartlardan biridir. Bu bakımdan, tavafa başlamadan önce de kalben niyet belirlemek şartı bulunur. Bu niyete ek olarak durumun sesli şekilde dile getirilmesi de müstehap olarak kabul edilir. Yani, Müslüman kimse açısından niyeti sesli söylemekte yarar vardır.

 Tavafın yapıldığı bölgede atılan her bir devir şavt olarak isimlendirilir. Bu bakımdan kimi mezheplerde şavtların çoğunun yerine getirilmesi, tavafın sahih olması manasına gelmektedir. Hanefi mezhebinde şavtlardan dördünün yapılması tavafın sahih olması demektir. Ancak geri kalan mezheplerde tavafın sahih sayılabilmesi için yedi şavtın tümünün yerine getirilmesi gerekmektedir.

 Tavaf Nerede ve Hangi Vakitte Yapılır?

 Tavafın nerede ve hangi vakitte yapılacağı da ibadetin sahih olması bakımından aranan temel şartlardandır. Buna göre, tavaf Mescid-i Haram’ın içerisinde ve Kabe etrafında yapılan bir eylemdir. Müslümanların hac yaparken tavaf attıkları bölge metaf olarak isimlendirilir. Tavafın başlangıç yeri ise Hacerülesved’in bulunduğu köşe noktası olarak kabul edilmektedir. Buradan başlanarak Kabe’nin etrafında atılan her bir tur şavttır.

 Tavaf yapılırken sahih bir ibadette bulunmak için vakte dikkat edilmesi gerekir. Burada bahsi geçen vakit, tavafa başlama zamanıdır. Yani, tavafın son vaktine dair herhangi bir sınırlandırma yapılmamaktadır. Tavafın başlangıç zamanıysa mezheplere göre değişiklik gösteren bir konudur.

 Hanefilik ve Malikilik mezheplerinde tavafın başlangıç vakti bayramın birinci günüdür. Şafilik ve Hanbelilik mezheplerindeyse tavafa başlama vakti arefe gününün gece yarısı şeklindedir.

 Müslümanların ziyaret tavafına bu vakitlerin ardından başlayabileceği din alimleri tarafından söylenmiştir. Ancak tavafa başlama vakti Hanefilere göre en geç bayramın üçüncü gününe kadardır. Malikilere göreyse tavafa Zilhicce aynın son gününe kadar başlanabilmektedir. Ancak bu sürelerin daha da aşılması ve herhangi bir mazeret gösterilmemesi ceza gerektiren bir eylem olarak kabul edilmektedir.

 Tavafın Çeşitleri Nelerdir?

 Hac ibadetinde yer alan tavaf duruma göre; farz, sünnet, vacip ya da nafile olarak nitelendirilebilir. Ziyaret tavafı ayrı tutulmak üzere geri kalan tavaf çeşitlerini; nezir, tahiyyetü’l-mescid ve tatavvu tavafı şeklinde sıralamak mümkündür. Bu tavaflar farklı şekilde isimlendirilse de yapılış şekli ve aranan sıhhat şartları bakımından bazı ortaklıklar taşırlar.

 Nezir tavafı, Müslüman kimse tarafından adanan tavaftır. Bu bakımdan nezir tavafının ne zaman yapılacağı adağın söylenme şekline bağlıdır. Nezir tavafı adanırken bir zaman belirtilmişse, tavafın bu süre içerisinde yapılması gerekir. Herhangi bir tavaf vakti belirlenmediyse de uygun olunan herhangi bir vakit içerisinde nezir tavafı yapılabilir.

 Tahiyyetü’l-mescid tavafı, Mescid-i Haram’a girildiğinde yapılması müstehap sayılan tavaf çeşididir. Bu tavaf, kişi Mescid-i Haram’a her girdiğinde yapılabilir. Tahiyyetü’l-mescid tavafı mescide olan hürmet ve selamlamanın bir göstergesidir. Dolayısıyla bu tavaf aynı zamanda selamlama tavafı olarak da isimlendirilmektedir. Hac ve umre ibadetleri esnasında yapılan tavafların tahiyyetü’l-mescid tavafının yerine geçtiği kabul edilmektedir.

 İslam inancında nafile ibadetlere yer verildiği görülmektedir. Tatavvu tavafı da tavaf noktasında nafile kabul edilen ibadetler arasında yer almaktadır. Bu bakımdan, hac ve umre ibadetleri sırasında yapılan tavaflar dahil edilmemek üzere, uygun vakitlerde tatavvu tavafı yapılabilmektedir. Başlanılan ancak bitirilmeyen nafile tavafın bitirilmesiyse vacip sayılan bir iştir.

 Nezir, tahiyyatü’l-mescid ve tatavvu tavafı; hac ve umreyle ilgili olmayan tavaf çeşitleri arasındadır. Bunların dışında, yani hac ve umreyle bağlantılı olan tavaf çeşitleri de bulunur. Bu tavaflar; kudüm, ziyaret ve veda tavafı olarak sıralanmaktadır.

 Kaynak: Diyanet