Mendup Nedir? Mendup Olan İbadet Örnekleri Nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
Din kültüründe işlenen konular, insanların yaşamlarında doğru işlerin peşinde koşmaları, iyi bir insan olmaları gibi tematik anlatımlar içerirken Arapçadan türemiş birçok ifade de hadislerde kullanımıyla farklı anlatımların pekiştirilmesini sağlamaktadır. Kelimelerin anlamlarının bilinmesi hem doğru bir telaffuz hem de cümlede anlatılmak istenenin kavranması adına önem taşır. Özellikle Kuran-ı Kerim’de yer alan hadislerin anlatımı sırasında bazı terimsel ifadelere yer verilmesi okuyan kişinin konu hakkındaki bilgi birikimini arttırır. Peki Mendup nedir? Mendup olan ibadet örnekleri nelerdir? İşte, merak edilen tüm detaylar.
Mendup kelimesi nebd gibi farklı bir kökten türememiş olan, Kuran-ı Kerim’deki bazı hadislerde yalın halde karşılaşılan bir sözcüktür. Anlam itibariyle önemli olan işler için birilerini teşvik etme hali şekline tanımlanır.
Mendup nedir?
Mendup Kuran-ı Kerim’de geçen terimsel bir ifade şekli olarak önemli olan işlere davet etme, teşvik etme, ölümün ardından ağıt yakma esnasında iyiliklerin sıralanması gibi anlamlar taşır. Mendup kelimesinin fıkıh olarak işlenmesinde kesin ya da bağlayıcılık ifade edilmeksizin yapılması dini anlamda kınanmayacak işler olarak tanımlanır. Yine fıkıh usulüne karşı vacip, haram, mekruh, mendup şeklinde dört ayırım bulunur. Yapılması istenen işler mubah olarak tanımlanırken, dinen yapılması istenen fakat yapılmadığında da herhangi bir kınama veya ceza barındırmayan işler de mendup olarak adlandırılır.
Mendup usulünün fıkıh açısından değerlendirilmesi noktasında ceza ya da kınama gerektirmeme ifadesi kullanılırken oluşabilecek bir yanlış anlaşılmanın önüne geçmek adına “terki açısından” ifadesi de eklenmektedir. Bu açıklama göz önüne alındığında bir eylemin gerçekleştirilmesi noktasında günah teşkil etme farklı bir konudur ve masiyet teşkil etme anlamı taşımamaktadır. Bazı alimlerin mendup usulünü ifade ederken “birlikte yapılması halinde terk edilme durumunun önüne geçen ve ondan daha iyi olan eylem” anlatımını uygun gördükleri bilinmektedir.
Malikilerde mendupun vaciple zıt düştüğü ve karşı karşıya geldiği durumlarda vacibin takdim olması genel bir kural olarak sayılır ancak bazı istisna durumlarda mendup vacipten faziletli de olabilmektedir. Yine Malikilerde Menduplar iki ayrı ifade şekliyle anlatılır. İlk kısım vaciplerin taşımakla yükümlü olduğu maslahatlardan daha az maslahatın içerildiği mendup durumlardır. İkinci kısımda maslahatların vaciplerden daha büyük olması durumunda fazilet içeren menduplardır.
Mendup durumlarına Malikilere göre örnekleme yaparak konunun pekişmesini sağlamak mümkündür. Örneğin; zor durumda olan kişiye borcunu ödeme konusunda bir süre vermenin vacip olduğu ancak borcunu silmek ve alacağı tutardan vazgeçmenin ise mendup olduğu söylenir. Bu durumda menduplar vaciplerden faziletli olarak kabul edilir.
Fakihler, vacip ve mendup ifadelerinde geçen kişinin Allah’a yaklaştırma olarak özetlenmesi gibi bir amacı bulunduğunu ifade eder. Ancak mendup ve vacip arasında kesin bir sınır olmalı ve bu sınır korunmalıdır. Korunmaması durumunda kişinin dini yükümlülüğüne yönelik bir karmaşa yaşanabilir ve toplumun güveni sarsılabilir.
Mendup olan ibadet örnekleri nelerdir?
Mendup ibadeletleri sıralarken İslam dünyasında ifade edilen kelimelerden biri de edeptir. Farz olmamasına rağmen yapılan tüm ibadetler kişinin edep çatısı altında yaptığı ibadetler olduğu için mendup görülmektedir. Takva sahibi olan kişiler, Allah’a yönelip dünyadaki nimetlerden vazgeçenler mendup ibadetleri gerçekleştiren bireylerdir.
Kuşluk vakti namaz kılma hali mendup olarak kabul edilir. Kuran-ı Kerim’de böyle bir emir bulunmamasına rağmen Allah’a bağlılık halinin ifade edilmesi için bu ibadet gerçekleştirilebilir. Bu örneklemeden de yola çıkarak Kuran-ı Kerim’de herhangi bir zorunluluk veya şart ifadesi koşulmaksızın, yapılıp yapılmaması kişiye kalmış olan, kişinin Allah’la arasındaki bütünlüğünü ve iç huzurunu gerçekleştirmek adına yaptığı tüm ibadetler mendup ibadet örneği olarak gösterilebilir.
Kaynak: Diyanet