İstislah (Mesâlih-İ Mürsele) Nedir? İstislah Örnekleri

 İstislah kelimesine İslam konularında veya günlük hayatta denk gelmiş olabiliriz. Hatta istislah örneklerine bile yaşamımızda rastlamış olabiliriz. Çünkü istislah aslında bir şeyi iyi olarak görme becerisi demektir. Birçok insan da hayatında çok şeyi iyi gözle görme yoluna gitmektedir.

 İstislah (mesâlih-i Mürsele) Nedir?

 İstislah ya da mesâlih-i Mürsele İslam hukuku terimi olup maslahat türleri arasına giren İslam fıkıh terimine verilen isimdir.

 Sözlük anlamı olarak istislah bir şeyi iyi olarak görmeyi istemek, olan şeyin iyi olmasını arzu etmek anlamlarına gelmektedir.

 Bu sebepten dolayı istislah yani mesâlih-i Mürsele maslahat türleri arasında yerini almaktadır. Hatta tam karşılığına gönderi yapılarak maslahat bile denmektedir.

 Maslahat ise bir fıkıh terimidir. Fıkıh ise anlayış tarzı, derinliği anlama, bu alandaki teorik ve pratik uygulama çalışmalarına verilen isimdir. Maslahat da buradan hareketle doğru, kusursuz olma, düzgün olma anlamlarını ifade etmektedir.

 Akıl ve tecrübe yoluyla belirlenerek uyum içinde olan faydaları içermektedir. İstislah da zaten olan şeylerin iyi olmasını isteme manasındadır. Dolayısıyla birbirleriyle bağlantılı İslam terimleridir.

 Diyanet kurulu da maslahat alanının geniş konularını açıklamaya yer vermiştir. Bu yeri ise şöyle tanımlamıştır hem yararı sağlamayı hem de zararı uzaklaştırmayı hedef almıştır.

 Bu kaynaklarda istislah hüküm çıkarmada izlenen yöntem olarak kullanılmaktadır. Buradan da anlayacağımız gibi istislah İslam fıkıh alanının genel ilkelerine göre belirlenmektedir.

 Kaynak: Diyanet

 İstislah Örnekleri Nelerdir?

 Diyanet kurulu istislah örneklerine elbette ki İslam tarihinden örnekler vererek açıklamıştır. Bu örnekler arasında Peygamber efendimizden sonra halife seçimi, zekat vermek istemen kişilere savaş, para basımı, halife seçimindeki usuller ve kurallar gibi olaylar yer almaktadır.

 Tarihte çok sayıda örneği bulunan istislah örnekleri faydalı çözümleri içermektedir. Örneğin bazen düşmana teslim olmak da faydalı bir çözüm olarak görülebilmektedir.

 İslam tarihinde çok fazla kadınla evlenmenin yasaklanması ise toplumun faydası olarak görülerek bir istislah örneğidir.

 İstislah örnekleri malların yok olmasını, toplumun değerlerinin yok olmasını, kadınlara arasındaki çekişmenin ortadan kaldırılması gibi pek çok amaca hizmet etmektedir.

 İstislah Diyanet kaynaklarında fıkıh usulüne göre insanlara fayda sağlayan, zararı gideren, hükmün kendisine bağlandığı, hükmün bina edilmesi fakat geçersiz olduğuna dair kanıt bulunmayan anlam olarak tanımlanmıştır.

 Bu faydalar İslam hukukunun özüne uygundur ve hüküm çıkarmak için kullanılır. Hz. Ömer'in Hz. Ebubekir tarafından kendisinden sonra halife olarak belirlenmesi bir veliaht olayı olmuş ve istislah örneği olarak yer almıştır.

 Kuranın bir kitap olarak bir araya getirilmesi kolay anlaşılmasını ve kolay okunmasını sağladığı için İslam tarihinde bir istislah örneği olarak yer almıştır.

 Hz. Osman döneminde ise cuma namazı için iki ezan okunmuştur. Bunun nedeni insanları cuma namazına davet etmede kolaylık sağlamasıdır. İyi bir şeye hizmet edilerek yapıldığı için istislah örneğidir.

 Hz. Osman tarafından Hz. Muhammet'in mescidi genişletilmiş, etrafındaki vakıflar ise mescide katılmıştır. Bu sayede Hz. Peygamber'in mescidi bir vakıf niteliğinde olmaktan çıkmıştır. İstislah örneği olarak geçmektedir.

 Hz. Ömer Ramazan ayında insanlara teravih namazını kıldırması için bir imam tayin etmiştir. Böylece teravih namazı imamın yönlendirilmesiyle doğru kılınmış ve öğrenilmiştir. Cemaatin bir araya gelmesi sağlanmıştır. Bu örnek de bir istislah örneği olarak İslam tarihinde yer almaktadır.

 Kaynak: Diyanet