Banka hesabını kapattı, üstüne bir de kiracısından şikayetçi oldu... Bu durumda kiracılar ne yapmalı?
Geçtiğimiz aylarda İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, hesabını kapatan ev sahibinin "iyi niyetli olmadığı" yönünde görüş bildirmesi çok tartışıldı. Peki kiranın ödendiği banka hesabı kapatılırsa kiracı ne yapmalı? Kira sözleşmelerinde ödeme detaylarını ayrıntılarıyla yazmak çözüm olabilir mi? Hem ev sahipleri hem de kiracıların bilmesi gerekenleri Gayrimenkul Hukukçusu Ümit Yasin Kısa anlattı.
İstanbul'da yaşanan olayda, ev sahibi iki yıldır evinde oturmakta olan kiracısıyla olan sözleşmenin bittiğini öne sürerek ödemelerin yapıldığı banka hesabını kapattı. Bunun üzerine kiracı, ev sahibinin başka bir banka hesabının IBAN numarasını bulup parayı buraya yatırdı.
Ev sahibi, "kişisel verileri, hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak" suçlamasıyla kiracıdan şikâyetçi oldu. Dosyayı inceleyen İstanbul Anadolu Cumhuriyet Başsavcılığı, yaptığı değerlendirmede kira sözleşmesinin devam ettiğine ve ev sahibinin banka hesabını kiracıyı zorda bırakmak için ‘özellikle’ kapattığına dikkat çekti.
Kiracının ev sahibine ait başka bir IBAN numarası bulup kira ücretini yatırmaya devam etmesinin, "kişisel verileri, hukuka aykırı olarak ele geçirmek veya yaymak" suçunun unsurlarını oluşturmadığının altını çizen savcılık, "Ev sahibinin bahse konu olayda iyi niyetli olmadığı anlaşılmıştır" yorumunu yaptı ve takipsizlik kararı verdi.
Sosyal medyada da çok konuşulan bu olay ilk örnek değil. Kiracının ödeme yapmasını engellemek için hesabını kapatan ev sahipleriyle ilgili haberler dönem dönem gündeme geliyor.
-- Peki ev sahipleri banka hesaplarını kapatırsa kiracılar ne yapmalı?
-- Kira sözleşmesinde genelde ödeme kısmında ‘banka yoluyla’ yazıyor. Detaylı hesap bilgisi de sözleşmeye eklenmeli mi?
-- Kapanmış hesaba yatırılan ama geri dönen paranın dekontu delil olarak kullanılabilir mi?
Tüm merak edilenleri Gayrimenkul Hukukçusu Ümit Yasin Kısa'ya sorduk.
'HESAP KAPANIRSA KİRACI KONUTTA ÖDEME YÖNTEMİNİ DENEMELİ'
1- Ev sahibi banka hesabını kapatırsa kiracı nasıl hareket etmeli? İstanbul'da yaşanan olay, başka vakalar için de bir örnek teşkil edebilir mi?
İstanbul’da yaşanan kiracı-ev sahibi soruşturmasında savcılık tarafından kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verilmiş; eski tabirle takipsizlik kararı... Bu kararın henüz itiraz mercii tarafından incelenip kesinleşip kesinleşmediğini bilmiyoruz.
Bunun yanında kiracının harici şekilde bulmuş olduğu IBAN adresine ödemeyi yaptığı anlaşılıyor. Kiracı her ne olursa olsun kira borcunu ödemek zorundadır. Eğer kiraya verenin IBAN bilgisine sahip değilse veya kiraya veren tarafından ilgili hesap kapatılmışsa uygulamada öncelikle PTT aracılığı ile konutta ödeme yöntemini denemeli, ödeme bu yöntemle de mümkün olmazsa mahkemeden ödeme yeri tevdi edilmesini istemelidir.
Bu olaydaki gibi, bir kiracının, kiraya verenin hesap bilgilerini öğrenip ödeme yapması halinde kişisel verileri hukuka aykırı olarak ele geçirmek suçu ile karşı karşıya gelmesi yine olasıdır. Olayda savcılık takipsizlik kararı vermişse de başka bir soruşturmada başka bir savcılık tarafından ceza davası açılması ihtimali doğabilir. Henüz buna dair yüksek mahkemeden bir emsal oluşmadı.
Özetlemek gerekirse, kira borcu götürülecek borçlardan olduğu için kiracının her halükârda kira borcunu kiraya verene ödemesi gerekiyor.
'SÖZLEŞMEDE HESAP BİLGİLERİ DETAYLI YAZILMALI'
2- Kira sözleşmelerine kiranın ödeneceği banka bilgilerini detaylarıyla yazmak gerekiyor mu? Hatta alternatif bir hesap numarası da bulunmalı mı?
Hukukumuzda borçların nerede ve nasıl ödeneceği kanunda belirlenmiştir. Taraflar kanunun aksini belirlememişse kanun maddesine bakmak gerekir. Türk Borçlar Kanunu, para borçlarını götürülecek borçlardan sayıyor. Bunun anlamı şu: Vadesi geldiğinde borç, borçlu tarafından alacaklının adresinde ödenmelidir.
Buradan çıkan sonuç, eğer sözleşmede ödemenin nasıl yapılacağı detaylı şekilde yazmıyorsa borçlu olan kiracının ödemeyi alacaklıya yapabilmesi için bir dizi girişimde bulunması gerektiğidir. Kira borçları da para borcu olduğu için ve kanunda götürülecek borçlardan sayıldığı için borcun alacaklıya götürülerek ödenmesi yükümlülüğü kiracıdadır.
Bu nedenlerle kira sözleşmelerinde ödemelerin ne şekilde ve hangi hesaba yapılacağının detaylı şekilde yazılması, hesap numarasının belirtilmesi vb. ileride çıkacak ihtilafları önlemek için elzemdir. Hatta alternatif ödeme yöntemlerinin belirtilmesi de yine aynı şekilde ihtilafların çıkmasını önleyecek ve ödemenin yapılmasını kolaylaştıracaktır.
3- Herhangi bir sebepten ötürü ev sahibinin hesap bilgileri değişebilir. Banka hesap numarası değişen ev sahibi ne kadar sürede kiracıya haber vermek zorunda?
Kira borcu götürülecek para borçlardan olduğu için kiraya veren tarafından yeni hesap numarasının bildirilmemesi halinde kiracının bekleme lüksü bulunmuyor. Bu durumda kiracı az önce bahsettiğimiz gibi hukuki yollara başvurup konutta ödeme yapmak, olmadığı takdirde ödeme yeri tayin ettirmekle yükümlüdür. Bu durumda, "Kiraya veren yeni hesap numarasını kiracısına şu kadar sürede vermek zorundadır" demek yanlış olacaktır.
DEKONTLAR VE YAZIŞMALAR DELİL NİTELİĞİNDE
4- Kapanmış hesaba yatırılan ama geri dönen paranın dekontu delil olarak kullanılabilir mi?
Eğer bir kiracı, olaydaki gibi kiraya verenin başka banka hesabını bir şekilde bulmuşsa ve kişisel verileri, hukuka aykırı olarak ele geçirmek suçundan soruşturma açılmışsa, kiraya verenin iyi niyetli olmadığının tespiti ve kendisinin kusurlu olmadığının kanıtlanması için bu dekontlar elbette kullanabilir. Burada kiraya verenin kötü niyetli hareketinin kanıtlanması kiracı aleyhine ceza davası açılmasını engelleyici rol oynayabilir.
Benzer şekilde olaydaki gibi bir durumun yaşanması halinde iyi niyetli olduğunun ve suç işlemek amacıyla hareket etmediğinin kanıtlanması için bu gibi yazışmaları delil olarak soruşturma dosyasına sunması kiracının yararına olacaktır.
5- Savcılığın "iyi niyetli değil" değerlendirmesini nasıl yorumlarsınız?
Son yıllarda kiracı ile kiraya veren arasında yaşanan bu ve benzeri olaylarda, kiracı penceresinden baktığınızda kiracı haklı, kiraya veren penceresinden baktığınızda kiraya veren haklı oluyor. Maalesef toplumsal mutabakatın bozulduğu bu gibi durumlar ileride kişilerin birbirlerine daha az güvenmelerine neden oluyor. Dolayısıyla günün sonunda tüm toplum yara alıyor.
Kanun koyucu kiracıyı korumak için son iki yıldır yüzde 25 kira artışı sınırı getirdi ancak bu durum kiracı ile kiraya verenin arasındaki ilişkiyi daha da olumsuz etkiledi. Kiraya verenler tarafından olaydaki gibi, esasında doğru olmayan işlemler yapmaya başlandı. Kiracılar bu gibi durumlarda hangi hukuki yöntemlere başvuracaklarını bilemedikleri için olaydaki gibi harici olarak hesap numarasını elde edebiliyorlar. Bu da kişisel verileri, hukuka aykırı olarak ele geçirme suçu ile karşı karşıya kalmalarına neden olabiliyor.
Savcılığın verdiği karar, kiraya verenin kötü niyetli hareket etmesi nedeniyle ve kira ilişkisi devam ettiği için kiracının sözleşmedeki yükümlülüklerini yerine getirmek amacıyla banka hesap bilgilerine ulaşmasının kanundaki suç tanımına girmeyeceğine yönelik. Savcılığın vermiş olduğu karar yerinde görülmekle birlikte yine de bu durumla karşı karşıya kalınmaması için kiracıların hukuki yollara girişmesinin daha uygun olacağı kanaatindeyim.