Kemoterapi Gerçekte Nedir, Nasıl Uygulanmalıdır?

Kemoterapi ile kanserin; büyümesinin yavaşlatılması, durdurulması, küçültülmesi veya yok edilmesi amaçlanır. Ayrıca, erken evrede kanser nedeniyle ameliyat yapılan hastalarda, hastalığın tekrarlamasını önlemede de kemoterapi kullanılmaktadır.

Dünyada 100’den fazla kemoterapi ilacı kanser tedavisinde kullanılmaktadır. Kemoterapi ilaçlarının %50’si bitki kökenlidir.

Günümüzde de kullanımı devam eden ilk kemoterapi ilaçları 1940’lı yıllarda geliştirilmiş, 1970 yıllardan sonra yeni kemoterapi ilaçlarının geliştirilmesinde sıçrama yaşanmış, 2000’li yıllardan sonra ise yeni geliştirilen kemoterapi ilaç sayısı azalmaya başlamıştır. Son yıllarda kanserde kullanılacak yeni ilaç çalışmaları kemoterapi yerine, küçük moleküllü akıllı ilaçlar ve immünoterapi ilaçları üzerine yoğunlaşmaya başlamıştır.

Kemoterapi ilaçları, kanserin türü ve evresi, hastanın özelliklerine (yaş, cinsiyet, tansiyon, şeker vb. diğer hastalıkların da olup olmaması gibi) bağlı olarak tek başına veya ışın tedavisi (Radyoterapi) ve cerrahi ile birlikte kullanılabilmektedir.
Hastalık ve hastanın özelliklerine göre kemoterapide tek bir ilaç kullanılabildiği gibi, 2, 3 veya bazen daha fazla sayıda kemoterapi ilacı aynı anda verilebilmektedir.

Kemoterapi ilaçlarında dozaj, onkoloji doktoru tarafından hastalık ve hasta özellikleri göz önüne alınarak belirlenir. Örneğin; kilosu 100kg olan ile 40kg olan hasta aynı gramda ilaç almaz.

Kemoterapi ilaçları, hasta ve hastalık özelliklerine göre; içinde kemoterapi koltuğu bulunan ve hastanın buna oturarak ilaç aldığı kemoterapi ünitesinde uygulanabildiği gibi bazen yatakta da verilebilmektedir.

Kemoterapi ilaçları; haftada bir, 2 haftada bir, 3 haftada bir, 4 haftada bir uygulanabilir. Uygulamalar; ilacın bir gün bir kaç saat içinde verilip ardından kalan günlerde hastanın dinlenmesi şeklinde olabileceği gibi, bir kaç gün arka arkaya birkaç saatte verilip sonraki günlerde dinlenmesi şeklinde de olabilir. Bazen kemoterapi ilacı 2, 5 veya 7 gün sürekli kana ilacın verildiği Port/Pompa sistemi denilen bir sistem kullanılarak da uygulanabilir.

Kemoterapi ilaçları en çok damardan uygulanmaktadır. Ancak, ağızdan hap şeklinde uygulanan kemoterapi ilaçları da vardır. Bunların dışında karın boşluğu, akciğer zarları arası, beyin omurilik sıvısına da uygulamalar hastalık türüne ve hasta özelliklerine bağlı olarak nadiren yapılabilmektedir. Karaciğer içindeki kanser kitlesine kasıktaki atar damardan girerek kemoterapi uygulaması, ayaktaki kanserde kanseri besleyen kan damarından kitle içine kemoterapi uygulanması, mesane kanserinde mesane içine kemoterapi ilacının uygulanması, cilt kanserinde kemoterapi merheminin kullanılması gibi farklı kemoterapi uygulama yöntemleri de vardır.

Kemoterapinin fayda edip etmediği, kanser türüne göre, kemoterapinin başlamasından 45 gün ile 3 ay arasında değişen sürelerde muayene, kan testi, ultrason, tomografi, emar veya PET filmi ile yapılan değerlendirme sonucuna göre belli olur.
Kemoterapi uygulamasından elde edilen tedavi sonucuna göre kemoterapi kesilebileceği gibi, aynı kemoterapi ilaçları ile tedaviye devam edilebilir veya yeni kemoterapi ilaçlarını içeren başka bir tedavi programına geçilebilir.

Kemoterapi uygulamalarında kullanılan ilacın türü ve miktarı, hastalığın evresi, hastanın özelliklerine bağlı olarak çeşitli yan etkiler görülebilmektedir. En sık karşılaşılan yan etkileri; bulantı, kusma, el ve ayaklarda uyuşma, kan değerlerinde düşme, halsizlik, saçlarda dökülmedir. Bu yan etkilerden çoğu kısa sürede destek tedavi yapılmadan bile düzelecek niteliktedir. Gerekli olan durumlarda; örneğin yoğun bulantı varsa bulantı hapı, kan değerlerinde düşme varsa yükseltici aşı uygulaması gibi destek tedavileri ile yan etkiler düzeltilmektedir.

Kemoterapi döneminde gündelik aktivitelerde değişiklik yapılıp yapılmaması, beslenmeye dikkat edilmesi önemlidir.

Kemoterapi döneminde bitkisel tedavi kullanımı, yan etkiler ve ilaç etkisinde azalma riskleri nedeniyle, fitoterapi uzmanı olan tıbbi onkolog gözetiminde yapılması gereken uygulamalardır.

Herkese mutlu ve sağlıklı bir hafta geçirmesi dileklerimle....

Prof.Dr.Hakan KARAGÖL

Tıbbi Onkoloji, İç Hastalıkları ve Fitoterapi (Bitkisel Tedavi) Uzmanı

Web: www.hakankaragol.com

Instagram: prof.dr.hakankaragol

Twitter: DrHakanKaragol

Facebook: Prof.Dr.HakanKaragol