Kandan Yapılan Kanser Belirteçleri Her Zaman Kanser Belirtir mi?

Kanser belirteçleri, kanser hücrelerinden kana salgılanırlar. Ancak, önemli bazı özellikleri vardır;

1. Normal hücrelerden de salgılanırlar. Bu nedenle kan tahliliniz yapıldığında dikkatli incelerseniz kendi sonucunuz yanında normal, sağlıklı insanlarda bulunan değerlerin de tahlil sonuç kağıdında (Hastanenin kullandığı test tekniğine göre normal değerlerde çok az değişikli görülebilir. Örneğin A hastanesinde normal değer 0-35 arasında iken B hastanesinde 0-28 arası normal değer olarak yazabilir) yazılıdır. Bir kişi, kanser hastalığı nedeniyle tedavi görüyor ya da tedavileri bitmiş takip sürecine başlanmış ise; örneğin; Karsinoembriyonik Antijen (CEA) için (Sigara içmeyenlerde normal değer 0-5 arası, Sigara içinlerde 0-6.5 arası) nprmalin üstü değerlerde çıkmış ise doktor, hastanın diğer bulgularını da gözünü alarak ya yakın takip sürecine başlar veya PET-BT, tomografi,emar vb. gibi ilave tetkiklere başvurur.

2. Bazen ileri evre kanser hastalarında kanser belirteçleri normal sınırlarda olur. Örneğin; kalın barsak kanserinde kullanılan CEA veya CA 19-9 testi ileri evre hastalığı olan hastaların sadece %60’ında yükselmiş olarak bulunur, kalan %40 hastada yaygın kanser hastalığına rağmen normal çıkar. Bu oran prostat kanserlerinde kullanılan T.PSA testinde ise %90 hastada hastalık ile birlikte yükselme olurken %10 hastada hastalığa rağmen PSA değerleri normal kalmaktadır.

3. Her kanser türünde belirteç yokur. Örneğin; beyin kanseri, gırtlak kanseri, yumuşak doku kanseri, mesane kanseri gibi pek çok kanser türünde kullanılan bir belirteç türü yoktur.

4. Kanser belirteçleri, kanserin tedaviye verdiği yanıtın takibinde kullanılmaktadırlar. Ancak, bazen tedavi sonuç değerlendirme filmindeki bulgular ile uyum göstermeyebilir. Örneğin; filmlerde tümör büyümüş olarak görülse bile kanser belirtecinde düşme olabilir. Bunun nedeni, kanser hücreleri çoğaldıkca yapısal değişiklik gösterirler. Yeni gelişen hücrelerin kana kanser belirteç salgısı eski hücrelerden az ise kanser kitlesi büyüse bile belirteç düzeyi sabit kalabilir, yine salgı yapan eski hücreler tedavi ile ölmüş ve tedaviye yanıt vermeyip geride kalmış, kanser blriteci salgılamayan ve hızla çoğalan hücrelerin oluşturduğu daha büyük kitlelelere bağlı tümör belirteci düzeyleri azalmış ancak kitle büyümüş görülebilir.

5. Normal sınırlar içinde olan değerlerde, normal sınırda kalmak koşuluyla, değişik zamanlarda iniş-çıkışla olabilir. Örneğin CA 12-5 testi yumurtalık ve karın zarı kanserlerinde özellikle yükselen bir testtir. Normal sınırları, çoğu hastane laboratuvarında 0-35 olarak verilir. Örneğin 10 gün önce 7 çıkan bir sonuç, 10 gün sonra 14 olarak çıkabilir. Bu sonuca göre kanser tekrarladı diyemeyiz, çünkü normal hücrelerden de salgılandığından, örneğin bir enfeksiyon durumunda veya CA 12-5 maddesi karaciğerden atıldığından karaciğerde hafif bir yağlanma veya karaciğer fonksiyonlarını etkileyen bir ilaç kullanımı durumunda normal sınır içinde oynama görülebilir. 

Onkolojide doktorları tarafında kanser belirteçleri zaman zaman kullanıldığından, belli bir süreden beri bu hastalık nedeniyle tedavileri devam eden hastalarda zamanla kanser belirteçleri ile ilgili bir korku veya sürekli o sonuca bakarak hastalığı kontrol etme yönünde bir eğilim başlamaktadır. Bu durum, bazen Kanser Belirteçi Sendromu (Tumor Marker Syndrome) ismi verilen bir psikolojik rahatsızlık-saplantı haline gelebilmektedir. Örneğin hastalarımın içinde, benim bilgim olmadan aslında  gerek olmadığı halde her hafta kanser markırına baktıranlar olmuştur. Oysa ki, hastalık değerlendirmesi sadece tümör belirteçler ile olmamaktadır. Bazen tümör belirteci düzeyleri azalsa bile filmde ve muayene bulgularında hastalık ilerlemesi görülebilmektedir. Bazen de kanser belirtecinde hafif yükselme olabilmekte ancak bu durum, kanser artışına bağlı olmayıp altında karaciğer yağlanması, diğer hastalıların etkisi, kullanılan ilaçlara bağlı toksik etki vb. gibi farklı sebeplerle oluşabilmektedir.

Tüm bu bulguların ışığında, kanser hastalığı nedeniyle tedavi gören veya tedavileri tamamlanmış takip sürecine girmiş hastalara önerim, onkoloji dokorlarının önerisi doğrultusunda kanser belirteci teslerini yaptırmaları, sonuçlarda bir anormallik gördüklerinde hemen paniğe kapılmadan doktorlarına danışarak karara varmalarıdır.

Bazı kanser belirteçleri ve sık kullanıldıkları kanser türleri şunlardır;

T.PSA: Prostat kanseri

CA 12-5: Bazı yumurtalık kanserleri, bazı rahim kanserleri, karın zarı kanseri

CA 19-9: Pankras kanseri, kalın barsak kanseri, mide kanseri, safra yolu kanseri, yemek borusu kanseri

CEA: Kalın barsak kanseri, yemek borusu kanseri, mide kanseri, safra yolu kanseri, pankreas kanseri, bazı yumurtalık kanseri,

AFP: Bazı testis kanserleri, bazı yumurtalık kanserleri, karaciğer kanseri

NSE: Malign melanom, küçük hücreli akciğer kanseri, nöroendokrin kanserler

Hepinizin sağlıklı ve mutlu bir hafta geçirmeniz dileklerimle.

Instagram: prof.dr.hakankaragol

Twitter: DrHakanKaragol

Facebook: Prof.Dr.HakanKaragol