Kadınlarda Rutin Jinekolojik Kontrollerin Önemi

Rutin jinekolojik kontrol sırasında, pek çok diğer sistemle ilgili sorunlara da tanı koyulabilmektedir. Dolayısı ile hekiminiz sizden öykü alırken, pek çok farklı konularda sorular sorabilir. Bunlar içerisinde aile içi şiddet, sigara ve alkol kullanımı, sosyal alışkanlıklar gibi genel pek çok konu da yer alabilmektedir.

Ayrıca genel olarak cinsel aktivite varlığı, doğum kontrol yöntemi kullanımı ile ilgili sorular sorulabilir. Adet düzeni, kanama miktarı ve süresi de sorulan sorular arasındadır.

Genel olarak geçmiş öykünüz, hastalıklarınız, kullandığınız ilaçlar, geçirdiğiniz ameliyatlar ve ailenizdeki hastalıklar varsa aile hikayenizdeki kanserler, ayrıca ilaç alerjileriniz hakkında da sorular sorulur.

Cinsel olarak aktif olmayan genç kızlarda, cinsel yolla bulaşan hastalıklar ile ilgili tarama gerekmez. Ayrıca vajinal muayene de özel bir durum olmadığı sürece yapılmaz. Genç kızlarda muayene genellikle karından ultrasonografi eşliğinde yapılacağı için ,idrara sıkışık olmaları gereklidir.

Cinsel olarak aktif olan kadınlarda, cinsel yolla bulaşan hastalıklar için yapılacak tarama, vajinal sürüntü örneklerinden yapılabildiği gibi, idrar örneğinden de yapılabilmektedir. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korunabilmek için, her türlü temas öncesinde kondom kullanılması önerilmektedir. Ayrıca cinsel yolla bulaşan bir virüs olan HPV virüsü için tarama da, rahim ağzından alınan bir sürüntü ile yapılabilmektedir. Özellikle genç kızlarda bu virüse karşı koldan yapılan bir aşı önerilir. HPV virüsü hem genital siğillere, hem de rahim ağzı, vulva ve vajina kanserlerine yol açtığı için, ömür boyu koruyuculuğu olan bu aşı ile ilgili danışma, rutin kontrol sırasında verilebilir. Bu nedenle 13 yaşından itibaren tüm genç kızlar için rutin jinekolojik kontrol önerilmektedir. Ayrıca genç kızlar bu muayenede adet döneminde yaşadığı sıkıntılar, akne problemleri, kilo sorunları, genital bölge hijyeni, cinsellik öncesi bilgilendirme, cinsel yolla bulaşan hastalıklar, doğum kontrol yöntemleri gibi pek çok konuda, hekimden sağlıklı bilgi alma şansına kavuşurlar. Ne yazık ki günümüzde pek çok konuda, bilgi kirliliği bulunan, güvenilir olmayan ortamlardan bilgi alma ve soru sorma alışkanlığı yaygındır.

Gebelik planlayan hastaların, gebe kalmadan önce jinekolojik kontrolden geçmeleri önerilmektedir. Bu muayenede gebelik öncesi bazı sağlık sorunları, muayene ve kan testleri ile saptanabilir ve sağlıklı bir gebelik için önlem alınabilir. Ayrıca kişinin bağışıklık durumu kontrol edilerek, bağışıklığı yoksa, Rubella (kızamıkçık) virüsüne karşı aşı önerilir. Bu virüs gebelik sırasında karşılaşıldığı takdirde, bebekte ciddi sorunlara yol açabilmektedir. Gebelik öncesi kontrolde, hastanın aile öyküsü araştırılarak, varsa genetik hastalıklar açısından bir değerlendirme ve gebelik öncesi genetik danışma verilmesi mümkün olur. Böylece gebelik sırasında tanısı koyulabilecek genetik hastalıklar için bir ön değerlendirme için zaman kazanılır. Ayrıca gebelik öncesi, sağlıklı beslenme, egzersiz, sigarayı bırakma, folik asit desteğine başlanması gibi konular da önem taşımaktadır.

Rahim ağzı kanseri taraması için yılda bir defa yapılan pap smear, bu muayenelerin ana hedeflerinden biridir. Bu muayene sırasında hasta herhangi bir ağrı ya da acı duymaz. Vajinaya yerleştirilen spekulum ile rahim ağzı görüntülenerek, ince bir fırça yardımıyla bir sürüntü alınabilir ve bu sürüntüdeki hücreler, özel bir sıvı içerisinde patoloji laboratuvarına gönderilir. Bu test ile, rahim ağzı kanserine dönüşmeden önceki hücresel değişiklikler erken saptanarak, kanser oluşmadan tedavi imkanı doğmuş olur. Rahim ağzındaki bu değişikliklere genellikle HPV virüsü enfeksiyonu yol açmaktadır. Bu virüse karşı koruyucu olan aşı genç kızlarda olduğu kadar, daha ileri yaştaki hastalarda da kullanılabilmektedir. Bu aşı koldan 3 doz halinde uygulandığı takdirde, ömür boyu rahim ağzı kanserlerinin %90’ına karşı koruyuculuğu devam eder. Aşı yapılmış olsa dahi, bu nedenle, yılda bir yapılan pap smear kontrollerine devam edilmesi önerilmektedir.

Ayrıca meme muayenesi de jinekolojik kontrol sırasında rutin olarak yapılabilmektedir. Hastalara kendi kendilerine ayda bir yapacakları meme muayenesi konusunda eğitim verilir. Aile öyküsü ve kişisel risk faktörlerine göre değişkenlik göstermekle beraber, 40 yaş üzeri kadınlarda yılda bir defa mamografi ve meme ultrasonografisi ile meme kanseri taraması önerilmektedir.

Geçmişte elle vajinal muayeneler yaygın olarak yapılmaktayken, bugün pek çok jinekolog, muayeneyi transvajinal ultrasonografi eşliğinde gerçekleştirdiği için, pelvik organlar (rahim ve yumurtalıklar) görüntülenebilmekte, bu nedenle elle muayeneye gerek duyulmamaktadır. Transvajinal ultrasonografi, ağrısız bir muayene yöntemidir, ve ince bir prob tarafından vajina içerisinden gönderilen ses dalgaları aracılığı ile görüntüleme sağlanmaktadır.

Genellikle bu tür muayeneler sırasında, hastaların güvenliği ve rahatı açısından, hekime eşlik eden bir yardımcı sağlık personeli de odada bulunmaktadır.

Jinekolojik kontrolleri ihmal etmeyin!

Özet olarak sağlıklı kalabilmek için hedeflenen, sağlığı kaybetmeden önce gerekli önlemlerin alınabilmesi, koruyucu aşıların yapılması ve erken tanısı konabilen kanserlerin taramasının yapılması, gebelik planlamayanlar için koruyucu yöntemlerin uygulanması, planlayanlar için ise sağlıklı gebelik öncesi hazırlıkların yapılabilmesi için, sağlıklı olsanız dahi düzenli aralıklarla jinekolojik kontroller önerilmektedir.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Burcu Saygan Karamürsel

https://www.instagram.com/opdrburcukaramursel/