Ön Çapraz Bağ Yaralanması Nedir?

 Ön çapraz bağdaki yaralanmaların neredeyse yarısı, eklem kıkırdağı, menisküs veya diğer bağların yaralanmasıyla birlikte meydana gelir. Ön çapraz bağ burkulması veya yırtılması en yaygın diz yaralanmalarından biri olarak karşımıza çıkar.  

Ön çapraz bağ yaralanmaları en çok ani durma veya yön değiştirme ve atlama gibi aktiviteleri içeren sporlar sırasında ortaya çıkar. Örneğin, futbol, basketbol, kayak gibi yüksek performans gerektiren spor dallarında bu sorunun görülme olasılığı daha yüksektir. 

Ön çapraz bağ yaralanmasının belirtileri nelerdir?

Ön çapraz bağ yaralanmasının belirtileri genellikle şunları içerir:

• Dizde belirgin bir “pop” veya “patlama” hissi
• Şiddetli ağrı ile aktiviteye devam edememe
• Eklemde hızlı gelişen şişlik
• Hareket açıklığı kaybı
• Dize yük binmesi ile dengesizlik hissi

Ön çapraz bağ yaralanmasının nedenleri nelerdir?

Ligamentler yani bağlar bir kemiği diğerine bağlayan güçlü doku bantlarıdır. Dizin ortasından geçen iki bağdan biri olan ön çapraz bağ, uyluk kemiğimizi kaval kemiğimize bağlar ve diz eklemini stabilize etmeye yardımcı olur.

Ön çapraz bağ yaralanmaları genellikle diz üzerinde stres yaratabilecek spor ve fitness aktiviteleri sırasında meydana gelir.

• Bacak sıkıca sabit haldeyken dönme,
• Bir atlama sırasında kontrolsüz bir şekilde iniş,
• Aniden durmak veya koşarken yavaşlamak,
• Daha çok futbol müsabakasında gözlemlenen çarpışma ya da başka bir şekilde dize darbe almak

Bağ hasar gördüğünde genellikle dokunun kısmen veya tamamen yırtığı olur. Hafif bir yaralanma ise bağın gerilmesine neden olabilir ancak yırtık olmaz.

Ön çapraz bağ yaralanmalarında risk faktörleri

Ön çapraz bağ yaralanma olasılığını azaltmak için bu yaralanmalara katkıda bulunabilecek risk faktörlerini belirlemek önemlidir. Ön çapraz bağ yaralanması riskinizi artıran birkaç faktörden bahsedecek olursak;

• Kadın olmak; muhtemelen anatomi, kas gücü ve hormonal etkilerdeki farklılıklar nedeniyle,
• Futbol, basketbol, jimnastik, kayak gibi belirli sporları yapmak,
• Kötü kondüsyon,
• Uygun olmayan ayakkabılar giymek,
• Düzgün ayarlanmayan kayak bağları gibi bakımı iyi yapılmamış spor ekipmanlarının kullanılması,
• Suni çim gibi sakatlık riski yüksek olabilecek zeminler en büyük risk faktörleri arasında yer alır.

Ön çapraz bağ yaralanmalarını nasıl önlenebilir?

Bağ yaralanması konusunda riskli sporcularda önlemeye yönelik yapılacak fizik tedavi egzersizleri yaralanma risklerini azaltacaktır. Bu nedenle sakatlanmadan önce yapılacak rehabilitasyon programı büyük önem taşır.  Ön çapraz bağ hasarını azaltmaya yönelik rehabilitasyon programı şunları içerir;

• Bacak kas gücünde genel bir denge sağlamak için bacak kaslarını güçlendiren egzersizler
• Kalça ve alt karın dahil olmak üzere gövdeyi güçlendirmek için egzersizler
• Atlayışlardan zıplarken ve inerken uygun tekniği ve diz pozisyonunu vurgulayan egzersizler
• Döndürme ve kesme hareketlerini gerçekleştirirken tekniği ve diz pozisyonunu destekleyen egzersizler gibi kişiye ve soruna özel uygulanacak program ile problem ortaya çıkmadan önleminizi alabilirsiniz.

Ne zaman bir doktora görünmeli?

Erken müdahale birçok alanda olduğu gibi burada da önem taşıyor. Çünkü küçük bir problemi göz ardı etmeniz daha büyük sorunlara da davetiye çıkarabilir. Dizinizdeki herhangi bir yaralanma, ön çapraz bağ yaralanmasının belirti veya bulgularına neden olursa derhal hiç geciktirmeden doktora başvurmanız gerekmektedir. Yaralanmanın ciddiyetini belirlemek ve uygun tedaviyi almak için hızlı ve doğru bir teşhisten sonra cerrahi müdahale gerekip gerekmediğine karar verilir.

Cerrahi düşünülen hastalarda operasyon öncesi veya sonrasında ön çapraz bağ rehabilitasyonu programı uygulanır. Cerrahi düşünülmeyen hastalarda ise ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığını gidermeye yönelik istirahat, soğuk uygulama ve değişik fizik tedavi yöntemlerini içeren bir tedavi programı başlatılır. Bu program uygun egzersiz uygulamalarıyla desteklenir. Hastanın normal yaşamına ve spora dönüşünü sağlayana kadar bu programa devam edilmesi gerekir.