Uzmanlar Açıkladı: Hamile, Yaşlı ve Veganların İyot Tüketmesi Şart!
Güncelleme Tarihi:
İyot eksikliği tiroid hormonlarının dengeli olabilmesi için gerekli bir element ve bu nedenle hayati önem taşıyor. Halk Sağlığı Uzmanı Dr. Necmi Namal, hamile, yaşlı, sağlıksız beslenen gençler ve veganların, vücudun iyot ihtiyacını karşılamaya yönelik beslenmesi gerektiğini belirterek, “Mutlaka haftada bir ya da iki kez deniz ürünleri tüketmelerini öneriyoruz” dedi.
İyot nedir?
İyotun, tiroid bezinden salgılanan T3 ve T4 hormonlarının üretimi için, özel öneme sahip esansiyel bir eser elementir. Esansiyel, vücutta üretilemeyen, dışarıdan alınması gereken anlamı taşır. Vücuda yeterince iyot alınmazsa, tiroid bezi bu hormonları üretemez.
Oysa bu hormonlar, enerji metabolizmamız, kalp ritmimiz, kan basıncımız, hatta kendimizi iyi hissetmemiz bakımından önemlidir. Kendimizi fit hissetmek için, spor yapanların performansı için, bebeklerin önlenebilir zeka geriliğini engelleyerek sağlıkla dünyaya gelmeleri için, okula giden çocukların iyi öğrenebilmeleri için önemli bir eser elementtir.
Günümüzde dünya nüfusunun üçte biri, iyot yetersizliğine bağlı bozukluklar için risk altındadır. Bu amaçla; 21 Ekim günü tüm dünyada Küresel İyot Eksikliği Günü ilan edilerek iyot eksikliğinin sonuçları halka anlatılmakta, yeterli iyot kullanımı bilinci oluşturulmaya çalışılmaktadır.
Hamile ve yaşlıların dikkat etmesi gerekiyor
İyot eksikliği, düşük ya da erken doğum, ölü doğum riskini artırır. Bu nedenle, gebe kadınların iyot içeren gıdaları daha çok tüketmesi gerekmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (WHO), günlük 150 mikrogram altında iyot alımını yetersiz bulmaktadır. Yetişkin bireylerin 200, çocukların 100-200, hamilelik ve emzirme dönemindekilerin 230-260, yaşlıların 180 mikrogram iyot almaları tavsiye edilmektedir.
Sigara dumanındaki tiyosiyanat, anne sütü ile iyotun taşınmasını engellediği için anne sütündeki iyotu azalttığından, gebelik ve emzirme döneminde sigaranın bırakılması önemlidir. Artan yaşla bir çok insanda enerji harcama azalır, ama vitamin, mineral ve eser elementlere gereksinim aynı kalır. Bu yüzden yaşlılarda da beslenme yetersizliği ve bu çerçevede iyot eksikliği olmaması için dikkat etmelidir.
Veganlar da risk grubu içerisinde
Gençler; fast food, atıştırmalıklar, süt yerine başka sağlıksız içecekler tüketiyorlar. Özellikle genç kızlar, kilo vermek ya da ince kalabilmek adına balık ve inek sütü gibi gıdalardan uzak duruyorlar. Laktoz ve glutene duyarlı olanlar ya da balık, et, süt tüketmeyen veganlar da aynı şekilde iyot ihtiyacını karşılamadığından risk grubu içerisinde yer alıyor.
5 gram iyotlu tuz, 100 mikrogram iyot içerir. İyotlu tuz, içindeki iyot miktarını korumak amacıyla koyu renkli kavanozlarda, serin yerde, ışık ve güneş ışığından uzakta muhafaza edilmeli, yemeklere pişirme sonrasında eklenmelidir.
Haftada 1-2 kez deniz ürünü tüketin
Her gün yeterince süt ve süt ürünleri tüketmek, bazen et yemek, iyot gereksinimini karşılamada önemli kaynaklardır. Vejetaryen ve veganlar, iyot eksikliğine özellikle dikkat etmelidir. Deniz suyundaki iyot nedeni ile denizden tutulmuş balık ve deniz mahsulleri, midye ve yosunlar iyot yönünden zengindir. Bu nedenle, haftada bir ya da iki kez deniz balıklarının sofraya getirilmesi yararlıdır.
Fazlası da zarar
İyotun eksikliği gibi fazlalığı da sağlık açısından zararlıdır. Bu nedenle, kontrollü şekilde kullanılmalıdır. Bazı tiroid hastalarının, örneğin Graves Hastalığı, Hashimoto Tiroiditi ve sıcak nodülü olan hastaların iyotlu tuz kullanmaları sakıncalıdır. Bu tür hastaların iyotsuz sofra tuzu tüketmesi gerekir.