Temizlik hastalığı

Edebiyatta en bilinen örneği Shakespeare'in Makbet'inde görürüz. İşlediği bir cinayetten sonra el yıkama tutkusuna kapılan Makbet, ellerinin temizlenemeyeceği endişesiyle sürekli temizlenmeye mahkum eder kendini. Burada yazar, belki de derin suçluluk ve pişmanlık duygularıyla obsesyonlar arasında sezgisel bir bağ kurmuştur.En sık rastlanan takıntılar hangisi?Obsesyonlar arasında, halkın arasında en çok bilineni 'temizlik hastalığı'. Sık el yıkama ya da temizlenme davranışlarıyla kendini gösteriyor. 'Dinsel obsesyonlar' da oldukça yaygın. Tanrıya küfür düşünceleri, sık abdest almak, ibadetin ortasında gelen istenmeyen, dine aykırı düşünceler ve bozulduğu için tekrarlanan ibadet ritüellerden oluşur. Bu obsesyon türü, insanlarda suçluluk ve Tanrı tarafından cezalandırılma düşünceleri yaratarak derin depresyonlara da neden olabilir.Obsesif olmak kişinin iradesiyle ilişkili mi? Tedavisi nasıl yapılır?Hayır. Obsesyon irade dışında beyne sokulmuş gibi ortaya çıkan düşünceler. Ama kişi yine de bu düşüncelerinden dolayı kendini suçlu hisseder. Tedavide bu nokta önemli. Kişinin düşünceleri ve eylemleri nedeniyle hissettiği suçluluk duygusunun azaltılması, benliğini bunların dışında görmeye başlaması tedavi için ilk adım. İlaçlardan çoğu kez iyi sonuç alınır. Ama ilaç aynı başarıyı, nüksleri önlemekte gösteremiyor. İlaçların yanı sıra psikoterapiler mutlaka gerekli. Hastalığı daha iyi tanıma, karşı savunmalar oluşturmayı içeren teknikler nükslerin önlenmesinde başarı getirebilir. Yine davranış terapileri, üstüne gitme teknikleri tedavide önemli yer tutar. Sonuç olarak bu sendroma sahip kişilerin bunu gizlemek, utanmak, tek başına baş etmeye çalışmaktansa, bir uzmanla sorunu paylaşmaları, onun rehberliğinde bu hastalığı aşmaya çalışmaları en doğru yaklaşım olacaktır.Temizlik (ya da kirlilik) ve dinsel obsesyonlar dışında yine yaygın olan başka obsesyonlar nedir? Saldırganlık ve kontrol obsesyonları da sık görülür. Kontrol obsesyonları tipik olarak kapıyı, ocağı, ütüyü, musluğu vs. defalarca açıp kapama davranışlarıyla seyreder. Ancak kontrol kelimesinin içinde olduğu her eyleme yayılabilir. Saldırganlık obsesyonlarında ise sevdiklerine, yakınlarına ya da kendine zarar verme endişeleri olur: Balkondan atlar mıyım, bıçağı çocuğuma saplar mıyım, tecavüz eder, saldırır mıyım vs. Cinsel obsesyonlar, homoseksüel miyim, uygunsuz cinsel davranışlarım olur mu vs. şeklinde seyreder. Bu hastalar yapmaktan korktukları eylemleri asla yapmazlar. Tipik olanlar dışında daha yüzlerce obsesyon türü var. Tik gibi olanlar ritüalistik olanlar hastalık obsesyonları (örneğin AİDS miyim? vs)... Bunları tanımlandırmak, sınıflandırmak bile başlı başına bir iş.Ne zaman ortaya çıkar?Her yaşta, ama en sık 17- 25 yaşları arasında. Çocuklukta ortaya çıkan erken obsesyonlar 4- 6 yaş veya 9-10 yaş, bir kez olup geçebilir. Ama gençlik obsesyonlarının çoğu kaybolup yeniden ortaya çıkarak yıllarca sürebilir.Sıklığı nedir? Dünyanın her yerinde nüfus içinde yaygınlığı yüzde 2,5- 3 oranında. Kadın, erkek oranları farklılaşma gösterir. Örneğin temizlik ve cinsel obsesyonlar kadınlarda, kontrol ve dinsel obsesyonlar erkeklerde daha fazla görülebilmektedir. Tekrarlayıcı bir hastalık kabul edilir. Ama bir ya da iki atak yaşayıp tekrarlar yaşamayan hastalar da var.