Tatlandırıcılar şişmanlatır mı?

Kahverengi/esmer şeker

Rafine kristalize beyaz şekerin, şeker yapımında bir ara ürün olan şekerkamışı melasıyla tekrar karıştırılarak boyanmasıyla elde edilir. Esmerleştirme işlemi rafinasyon ve beyazlatma proseslerinden sonra gerçekleştiğinden, bu tür şekerin "daha doğal" ya da daha az işlem görmüş olduğunu söylemek doğru değil. Ancak vitaminler ve doğal özler içeren melas eklendiğinden, besin değeri beyaz şekere kıyasla daha zengin. Tadı hafif karamelize ve hoş; kalori olarak ise aynılar. Esas farkı, fiyatı: Esmer şeker beyaz türevinin altı katına varan fiyatlara satılıyor!

Esmer şekerin geleneksel yöntemlerle elde edilen, gerçek ya da doğal olanı. Bu tür şekerler Türkiye'de üretilmiyor; çokça kullanıldıkları ABD ve Avrupa'da ise farklı cinsleri var. Doğal şeker cinsleri, daha az işlemle ve katkısız üretildiğinden, daha doğal ve daha sağlıklı. Yine de netice olarak şeker tüketmiş olduğunuz gerçeğinden kaçış yok! Kan şekerini daha yavaş yükselttiklerinden şeker hastaları için avantajlı, tadı güzel ve kalorisi beyaz şekerle aynı, fakat yapayı gibi bu da pahalı.

Yapay tatlandırıcılardan ilk göz ağrımız. İlk çıktığı zaman şeker hastaları ve kilo sorunu yaşayanlar için mucizevi bir kurtuluş oldu; sonra zaman içinde kanserojen olduğu iddiaları ağır bastı. Yıllarca paketlerinde kanser uyarısıyla satılmasına karşın popülerliğini korudu. Kanserojen iddiası 2000 yılında geri çekildi ve sakarin hala çok yaygın olarak kullanılıyor. Tercih etmeyenlerin önde gelen sebebi ise (kanser riskinden ziyade!) ağızda sonradan bıraktığı tat. Gerçi artık kalorilere savaş açmış kim bilir kaçıncı nesil türediğinden, damak tatları evrim geçirerek bu tadı ayırt edemiyor da olabilir...

Aspartamın güvenliği de uzun yıllar sorgulandı ama zararlı olduğuna dair kesin bir bulgu ortaya çıkmadı. Hem diyetisyenler hem doğalcılar cephesinde yapay tatlandırıcılar arasında en çok tavsiye edileni de bu. Aspartam şeker hastaları ve kalori hesabı yapanlar için avantajlı tatlandırıcılardan; diyet içeceklerin birçoğunda da kullanılıyor, ayrıca tablet veya toz hali de bulunabiliyor. Ancak onun da ağızda bıraktığı tat sakarinden pek farklı değil.

Sukraloz maddesinden Splenda "şekerden yapılıyor ama şeker değil, şekerle aldığınızın onda biri kadar kalori alın," diye tanıtılmakta. Bir şeker olan sukralozdan yapıldığı doğru ama bu, sağlıklı olmasıyla eşdeğer değil. Sukralozun uzun süreli kullanımı sonucu insan vücudunda oluşabilecek yan etkileri hala bilinmemekte. Yani tanıtımındaki, bilinen yan etkisi yoktur," ifadesi üzerinde biraz düşünmek gerekebilir!

Şeker bitkisi olarak Güney, Afrika'da, özellikle Paraguay ve Brezilya'da yüzyıllardır bilinen ve kullanılan Türkiye'deki sağlıklı ve doğal beslenme eğilimine cevap vererek koşar adım piyasaya girdi. Tadı şekerden biraz farklı olmasına rağmen tamamen doğal, sıfır kalorili, doğal lif içerikli, kan şekerini düzenleyici etkili olduğundan tercih ediliyor, Fiyatı da uçuk değil.

Agave (agav okunuyor) anavatanı Orta Amerika olan, kaktüsü andıran bitki türü. Kökündeki özsuyunun damıtılmasıyla tatlandırıcı agave şurubunun yanı sıra, meşhur Meksika içkisi tekila elde ediliyor. Agave şurubu, baldan daha yoğun tatlı ve kana yavaş karıştığından şeker hastaları için avantajlıdır; beyaz sekerden daha tatlı olduğundan daha az kullanılır ve böylelikle kalori tasarrufu sağlar; işlenmiş olmasına karşın doğal bir üründür.