Stent Uygulaması Nedir?

Stent uygulaması özellikle son dönemde damar tıkanıklıklarının tedavisinde sıkça kullanılmaya başlandı. Tercihlerin bu yönde olması da halk arasındaki kulaktan dolma bilgilerin hızla yayılmasına neden oluyor. Yağlı ya da sulu stent var mı, stent takıldıktan sonra yerinden çıkar mı, damarı içinde balon patlatılır mı, hangi durumlarda stent takılamaz? Aile Hastanesi Kardiyoloji Uzmanı Dr. Murat Şener, stent uygulamasıyla ilgili merak edilen soruları yanıtladı.

1. Stent nedir?

Stentler boru şeklinde tel bir örgüdür. Her marka stendin kendine has bir deseni bulunuyor. Stendin şeklinin boru şeklinde olmasının nedeni; damarların da boru şeklinde olması ve stendin damarın içine gömülecek şekilde yerleştirilmesinden kaynaklanıyor.

2. Yağlı, sulu stent çeşitleri var mıdır?

Halk arasında yağlı ya da sulu stent olarak adlandırılan stentler aslında ilaçlı stenttir. Yağlı ya da sulu stent olarak tanımlanan stent türleri bulunmuyor, halk arasında böyle yanlış isimlendirmeler olabiliyor. Şu anda; metal stent, ilaçlı stent, eriyebilen stent ve yama (greft) stent olmak üzere 4 çeşit stent kullanılıyor.

3. Stentlerin çeşitleri neye göre ayrılıyor?

Metal stent, metal telden yapılmış bir tel örgüden oluşuyor. İlaçlı stentlerde ise, metal telin üzerinde özel bir ilaç bulunuyor. Bu ilaçlı stent takıldıktan sonra telin üzerindeki ilaç yavaş yavaş dokuya salınmaya başlıyor ve buradaki dokuya etki yaparak stentin içerisinde daralma veya tıkanıklık olmasını engelliyor. Eriyen stent ise, metalden değil de eriyebilen bir maddeden yapılıyor. Metal örgünün etrafının özel bir madde ile kaplanarak yapılmasına da yama stent deniyor.

4. Hangi stent çeşidi ne zaman kullanılıyor?

Bu stentlerin her biri farklı durumlarda kullanılıyor. Düz metal stentler, çapı büyük damarlarda veya darlık kısa ise kullanılıyor. İlaçlı stentleri ise daha ince damarlarda ve uzun bir darlık varsa tercih ediliyor. Eriyebilen stentler henüz kullanıma yeni girdi. Özellikle tıkanıklığın olduğu bölgeye ileriki dönemlerde bypass bağlantısı yapılacaksa kullanılıyor. Yama stentler ise, damarda yırtık olduğunda damardan dışarı kan akmasını engellemek amacıyla genelde acil durumlarda uygulanıyor.

5. Balon uygulaması nasıl yapılıyor?

Stent veya balon patlatmak aslında yanlış bir tanımlama. Balon damarın içinde yaklaşık 10 saniye kadar şişirildikten sonra indiriliyor ve damardan dışarı çıkartılıyor. Yani damarda balon patlatılmıyor, sadece şişirilip indirilmiş oluyor. Bu işlemle damarda açıklık sağlanıyor. Damar açma işleminde ilk olarak sadece balonlar kullanılıyordu. Bu sayede damarda açıklık sağlanıyordu. Daha sonra stentler geliştirildiğinde balon işleminden sonra stentlerin takılması ile damarın tekrar tıkanma olasılığının daha az olduğu görüldü ve stentler yaygın olarak kullanılmaya başlandı. Daha sonra da ilaçlı stentler geliştirildi ve ilaçlı stentler ile damarın tekrar tıkanma olasılığının çok daha azaldığı görüldü. Şu an sıklıkla ilaçlı stentler kullanılıyor.

6. Her damara ilaçlı stent takılıyor mu?

İlaçlı stent her damara takılmıyor. Bunun en önemli sebebi stent takıldıktan sonra bir süre kan sulandırıcı ilaçların kullanılmasının gerekmesi. Eğer ilaçlar kesilirse stent içinde ani pıhtı oluşması ve kalp krizi geçirme riski gündeme geliyor. Bu yüzden düz metal stentlerde en az 1 ay, ilaçlı stentlerde 1 yıl kan sulandırıcı ilaç kullanmak gerekiyor. Eğer hastaya yakın zamanda başka bir hastalık için ameliyat yapılması planlanıyorsa düz metal stent takmak gerekiyor. Aksi halde ameliyat 1 sene ertelenmek zorunda kalıyor. Bununla birlikte eğer tıkanık olan damar çok genişse ve darlık çok kısaysa ilaçlı ya da metal stent arasında tıkanma olasılığı açısından çok fark bulunmuyor. Bu yüzden bu gibi durumlarda da düz metal stent tercih edilebiliyor.

 

7. Stent nasıl takılıyor?

Stentler bir balonun üzerine büzüştürülmüş olarak hazır bir kutuda bulunuyor. Bu stentler hastanın damar yolundan gönderilerek darlığın olduğu yere getiriliyor. Burada stentin içindeki balon şişiriliyor. Stent balonla birlikte açılıyor ve damarın duvarına gömülüyor. Daha sonra balon indiriliyor ve stent burada açılmış bir şekilde kalıyor. Daha sonra da balon vücuttan çıkartılıyor.

8. Stent takıldıktan sonra yerinden oynar mı?

Stent damarın içine gömüldükten sonra ömür boyu burada kalıyor ve kesinlikle yerinden oynamıyor ya da kalmıyor. Hasta ne yaparsa yapsın stendi yerinden oynatması mümkün olmuyor.

9. Stent tıkanırsa yerine yenisi takılabilir mi?

Stent yerleştirildikten bir süre sonra stentin iç doku ile kaplanıyor ve kanla teması kayboluyor. Bu süre genelde düz metal stentler için 1 ay, ilaçlı stentler için 6 ay ile 1 yıl arasında tamamlanıyor. Bu doku kaplandığında hastanın kan sulandırıcı ilaç kullanımı başka bir operasyon için geçici bir süre kesilebiliyor. Stentin bir ömrü bulunmuyor, hasta kendine iyi baktığı ve doktorunun tavsiyelerini uyguladığı sürece ömür boyu tıkanmadan durabiliyor. Stentler tıkandığında ise içlerine tekrar stent takılabiliyor.

10. Stent her damara takılır mı?

Stentler her damara takılamıyor. Bazen damar stent için uygun olmayabiliyor. Bu damar önemli bir damar ise bypass kararı verilebiliyor. Bu kararı doktorun ayrıntılı muayene sonrasında vermesi gerekiyor.