Polikistik Over Sendromu Nedir? Tanı Nasıl Konulur?
Güncelleme Tarihi:
Üreme çağındaki her 10 kadından birinde görülen polikistik over sendromu (PKOS) hormonal, metabolik ve üreme sağlığı üzerine olumsuz sonuçlara neden oluyor. Kadınların korkulu rüyası olan bu hastalık için açıklamalarda bulunan Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Murat Bulanık, kadınlarda infertilitenin (kısırlık) en sık nedeni olduğunu söyledi; adet düzensizliği, tüylenme artışı, kilo artışı ve sivilcelenme yaşayanların uzmana başvurması gerektiğini söyledi.
Kadınlarda infertilitenin en sık nedeni olan PKOS'lu hastaların başvuru şikayetleri adet düzensizliği, tüylenme artışı, kilo artışı ve sivilcelenmedir. Yaşamın ilerleyen dönemlerinde ise diyabet, hipertansiyon, rahim kanseri, karaciğer yağlanması, metabolik sendrom, obezite ve depresyona neden olabilmektedir.
HORMON YÜKÜ VE INSÜLİN DİRENCİ KİLO ALIMINA NEDEN OLUYOR
Hastalığın hasar yapıcı etkisinde temel mekanizma kronik anovulasyon yani yumurtlayamamadır. Her ay düzenli yumurtlama ve adet görebilme için hipofiz bezi ve overyan hormonların belli bir ritmde salınması gerekmektedir. PKOS'lu hastalarda bu ritm bozulmuştur. Hormonal dengesizlikler sonucu androjenik (erkek tipi) hormon düzeyleri artar, insülin reseptörleri bozulur ve direnç gelişir. Bu durum her ay yumurtalıklardan tüplere yumurtanın geçişini bozar ve anovulasyon meydana gelir. Artmış androjenik hormon yükü ve insülin direnci kilo alımına neden olur. Bu sonuç da vücuttaki tüm doku ve organları etkileyerek tahribata neden olur.
GENETİK VE ÇEVRESEL FAKTÖRLER ETKİLİYOR
PKOS ailevi yatkınlık göstermektedir ve bazı genler suçlanmaktadır. Çevresel faktörler ise genetik bir yatkınlık var ise etki göstermektedir. Obezite bu anlamda en önemli çevresel risk faktörüdür. Hastalığın kendisi zaten insülin direncine neden olurken ek olarak obezitenin yol açtığı direnç hastalığın şiddetini artırmaktadır.
TANI NASIL KONULUYOR?
Adet gecikmesi, tüylenme artışı, 1 yıl korunmasız ilişkiye rağmen gebelik oluşmaması, kilo artışı, sivilcelenme, erkek tipi saç dökülme gibi durumlarda mutlaka kadın doğum muayenesi yapılması gerekir.
Tanı, adetin 3’üncü gününde yapılan hormon testleri ve ultrasonda yumurtalıkların polikistik yapıda gözlenmesi ile konur.
KISIRLIĞA YOL AÇAR MI?
Polikistik over sendromunun kendisi değil fakat neden olduğu obezite ve insülin rezistansına bağlı kronik anovulasyon kısırlığa neden olmaktadır.
Hatta kadınlarda en sık infertilite nedenidir. Basitçe söylemek gerekirse, diyet ve egzersiz ile kilo verildiği durumlarda bile bu döngü kırılarak doğurganlık artmaktadır. Bunun yanı sıra kilo verilmesi için ya da yumurtlama sağlayıcı ilaçlar kullanabilmekteyiz.
İLK AMAÇ İNSÜLİN REZİSTANSINI AZALTARAK HORMONAL DENGEYİ SAĞLAMAK
Hasta her ne şikayet ile gelirse gelsin ilk amaç insülin rezistansını azaltarak hormonal dengeyi fizyolojik sınırlar içerisinde tutmaktır.
Böylece adetler düzenlenecek, tüylenme artışı gerileyecek, doğurganlık oluşacak ve uzun dönemli görülen diyabet, kalp hastalığı riskimiz ortadan kalkacaktır. Bu anlamda düşük kalorili diyet, orta seviyede egzersiz ve yaşam tarzı modifikasyonu ilk önerilendir. Eğer hastanın gebelik istemi yok ise, uygun hastalarda ilk tercih en az 6 ay doğum kontrol ilacı olmaktadır. Eşlik eden obezite ya da insülin direnci varlığında ise şeker hastalarında da kullanılan ilaç ek olarak kullanabilmekteyiz.