Panik atak kadın 'seviyor'

Panik atak nedir?

Ani gelen bir korkudur aslında. Çarpıntı, sıcak basması gibi bedende olan değişikliğin algılanmasıyla başlar. Kişi bu algılar sonucunda 'Çarpıntım var, demek kalp krizi geçiriyorum', 'Tansiyonum yüksek demek ki beyin kanaması geçireceğim' gibi endişelere kapılır.

Atak hali birkaç dakika veya yarım saat sürebilir, sonra da hiçbir müdahale yapılmadan kendiliğinden geçer. Ancak bu süreyi insanlar çok yoğun algılarlar. Bazı hastalar panik atak sonrasında, 'Üzerimden kamyon geçmiş gibi oldu' tanımlamasını yaparlar. 'Yardım yetişmeyecek', 'Kimse beni duymayacak' ve 'Öleceğim' gibi başka korkular da geliştiği için. Zamanla panik atağı agorafobi denilen başka fobiler de takip eder. Bu kişi yalnız başına sokağa çıkmak istemez, sürekli doktora özellikle de kardiyoloğa gider. Doktorlar 'Bir şeyin yok' dedikçe hasta daha da fazla endişelenir.

Atağın sayısı var mı? Günde kaç kez panik atak geçirilir?

Her gün olabilir, günde 2-3 kez olabilir, haftada bir olabilir. Arka arkaya belli bir süre olduktan sonra uzunca bir zaman hiç olmayabilir. Ama en belirgin durum kişinin yılda ortalama 10-12 kez hastaneye gitmesi, bazı hastaların her atakla birlikte hastaneye koşmasıdır. Kişi çoğu zaman bir şey olmayacağını kendisi de bilir ama panik atak geldiği anda tüm bunları unutur.

Panik atağı olan kişi, hep aynı hastalığın şüphesini mi taşır?

Genellikle benzer sorgulamalar olur. Ama kalple ilgili muayeneye gidip sorun olmadığını öğrenen kişi bu kez 'Tansiyonum yüksek acaba beyin kanaması geçirir miyim?' diye endişelenmeye başlar. Her insan korktuğu zaman tansiyon değişiklikleri yaşar. Fakat panik ataklı kişi bunu normal bir durum gibi algılayamadığı için ölüm korkusu taşır.

Panik atağın türleri var mı?

Panik atak başlama durumuna göre farklılıklar gösterebilir. Kimi insanda çarpıntıyla başlar, kiminde sıcak basması olur. Bazılarında ise uyuşma ile gelir. Panik atak şiddetlerine göre de sınıflandırılabilir. Bazı insanlar daha hafif ve daha seyrek geçirir. Bazı insan çok daha sık geçirir. Sınıflandırma da bu özelliklere göre yapılabilir.

Panik atak nasıl bir mekanizmada işliyor?

Vücudumuzda bir değişiklik fark ettiğimiz zaman onu yorumlarız. Panik atak yaşayan bir kişi hayatının herhangi bir döneminde genellikle de stres altındayken ya da bir yakınını herhangi bir hastalık nedeniyle ani olarak kaybetmişken bir beden algısı yaşar. Bedenini algılamayı aslında herkes yapar. Elimizde bir çizik olduğunda ona bakarız ve üzerinde durmayız. Bakarız ve 'Bu tehlikeli bir şey değil' diye yorumladığımız için üzerinde durmayız. Panik atak yaşayan kişi çarpıntıyı kalp krizinin işareti olarak yorumlar.

Panik ataklı kişi ne hisseder?

İnsanda korkuyla beraber üç tane büyük değişiklik olur. Önce bedensel olarak tepki verir: Örneğin büyük bir köpekle ıssız bir yerde karşı karşıya kaldınız, köpek üzerinize geliyor. O anda sahneyi durdurup ne yaşadığınıza bakarsak ilk olarak gerildiğinizi, ikinci aşamada nefes alıp vermenizde hızlanma, çarpıntı, sıcak basması, soğuk terleme ve ağız kuruluğu olduğunu görürüz. 'Dizlerinin bağı çözülür.' Panik atak yaşayan kişi kalp krizi geçireceğinden korktuğu için benzeri durumlar yaşar. Nefes darlığı, kasılmalar olur.

İkinci değişim tehlikenin kaynağına konsantre olmak: Kişi korktuğu zaman tamamen korktuğu şeye odaklanır, etrafı görmez. Kolunuza uzun süre dikkat edin, size de uyuşuyormuş gibi gelir.
Ayrıca kişi korktuğu zaman kara senaryolar yaratır: Örneğin kedi fobisi olan birinin yanına küçücük bir kedi geldiğinde ondan çekinir, sanki o üzerine atlayacakmış gibi gerçekdışı tehlikeler üretir. Kişi kalp krizi geçireceğine inandığında daha da çok korkuya kapılır, daha çok korkunca da fiziksel belirtiler şikâyetler daha da artar, böylece bir kısırdöngü oluşur. Panik atak şiddetlenir ve en üst düzeye ulaşır.

Panik atağa ne sebep olabilir?

Panik ataklı hastaların ortak yönü mükemmeliyetçi olmaları ve her şeyin hemen ve en kısa sürede olmasını istemeleri. Bu stres panik atak üzerinde büyük etki oluşturur. Aceleci insanların da panik atak riskleri yüksektir.
Ayrıca hipoglisemi tarzı hormon bozuklukları da panik atağa yol açabilir. Bunlar panik atağı tetikleyen sebeplerdir ve tedavi ile ortadan kaldırılmaları mümkündür. Ama hipoglisemisi olan ve bu nedenle panik atak yaşayan hasta, bu durum ortadan kalktıktan sonra da dikkati bedenine çok fazla yönlendirmiş olduğu için ufak tefek değişiklikleri tehlike işareti olarak algılamaya devam edebilir.

Panik atak kimlerde görülür?

Panik atak kadınlarda daha çok görülüyor. Şehir hayatı içinde yaşayanlarda, stresin yoğun yaşandığı meslek gruplarında olanlarda çok görülür. Köyde yaşayanlarda da panik atak görülür ama daha seyrektir.

Kadınlarda daha fazla görülmesinin nedeni nedir?
Bence kadınlarda daha fazla görülmesinin birkaç nedeni var. Bunlardan biri kadınların daha fazla stres altında olması. Çalışan erkekler günde 8-10 saat başlarında bir patronla yaşıyorlar ama kadınların güne yayılmış sorumlukları çok daha fazla. Çocukların sorumlulukları, evin sorumluluğu veya evde yine patron gibi davranan kocanın olumsuz etkisi var.

Ayrıca erkek sıkıldığı zaman arkadaşlarıyla bir yere gidiyor, içiyor, bağırıp çağırıyor. Kadının stresle baş etmek için yapabileceği alanlar yok denecek kadar az. Ayrıca kadınlarda panik atağın daha çok görülmesinin bir başka nedeni de kadınların yaşadıkları sıkıntıyı daha rahat anlatabilmeleri ve yardım isteyebilmeleri. Belki birçok erkek de aynı sorunları yaşıyor ama bunu açıklamaya çekiniyor.

Panik atağın görüldüğü psikiyatrik bozukluklar var mı?

Panik atak anksiyete bozukluğu grubu altında, ama aslında başlı başına bir durum. Sıklıkla başka rahatsızlıklarla birlikte görülür. Uyku sorunları ortaya çıkar. Kişi işine gidip gelememeye başlar, arkadaşlıkları, aile ilişkileri bozulur. Aile, tüm düzenini panik ataklı kişiye göre ayarlamaya başlar. Yalnız kalmaması gerekir, strese girmemesi gerekir. Hatta hastane yakınına taşınan hastalar bile vardır. Tüm bu durumlar panik ataklı hastayı bir süre sonra depresyona da sokabilir.

Aynı şekilde diğer psikiyatrik bozukluğu olan kişilerde de buna paralel olarak panik atak çıkabilir. Ama panik atak bir hastalığın devamı değildir. Panik atak yaşayan kişi eğer tedavi edilmezse buna eşlik eden birtakım bozukluklar oluşur. Bunların başında da madde bağımlılıkları gelir. Kişi çok sıkıntı yaşadığı için alkol alarak kendisini rahatlatmaya çalışabilir.

Panik atak eski bir hastalık mı, yoksa çağımızın hastalığı mı?

Eskiden de panik atak diye bir hastalık vardı. Çok eski çağlardan beri tarif edilmiş, dile getirilmiş bir hastalık ama adı konulmamış ya da başka psikaytrik hastalıklarla birlikte anlatılmış. Fakat şehirleşmeyle beraber hızla arttığı görülüyor. Bu nedenle aslında çağımızın hastalığı denebilir.

Panik atak yaşa bağlı mı?

Panik atak ağırlıklı olarak genç erişkinlik ve erişkinlik döneminde ortaya çıkar. En çok 40'lı yaşlarda görülüyor. Çocuklarda ve ergenlerde de görülebilir. Bir kişinin panik atak geçirebilmesi için bu durumu bir hastalığın belirtisi olarak düşünüp korkması gerekir. Bu nedenle bu korkunun algılanabileceği yaş başlangıç yaşı olarak düşünülüyor. 11-12 yaşlarında olabilir. Ama ba-zen özel durumların görüldüğü daha küçük yaştaki panik ataklı hastalara da rastlanmakta. Çocuk çok yakınında bir kişiyi hastalık sonucu kaybetmiştir ve onda 'Ben de bu hastalıktan ölebilir miyim?' korkusu gelişir. Yalnız yaşayan kişilerde de oran yükseliyor.