Mide kelepçeleri dost mu, düşman mı?

Obezite nedir?
Kısaca vücuttaki aşırı yağ birikmesidir. Sadece bir estetik sorun olmayıp; hastanın psikolojik, sosyal ve iş yaşantısını da etkileyerek yaşam kalitesini düşürmektedir. Beraberinde hipertansiyon, şeker hastalığı, kalp ve solunum hastalıklarını da getirmekte ve hastanın yaşam süresini kısaltmaktadır. Obezite bu nedenlerle mutlaka tedavi edilmelidir.

Obezite tedavisi nasıl olur?
Tedavide diyet, egzersiz, ilaçlar ve akupunktur gibi yöntemler ilk etapta denenmektedir. Ancak ileri derecede kilolu hastalarda bu yöntemlerle kalıcı bir kilo vermenin sağlanması çoğunlukla mümkün olamaz. Her yıl kilo verme konusunda binlerce diyet programı önerilmekte, pek çok bitkisel yöntem bildirilmektedir. Zaman zaman obezite için kullanılan ilaçlarda ciddi yan etkiler ortaya çıkar. 10-15 kg. fazlası olan, belli dönemlerde kilo vermesi gereken kişiler obezite hastası değildir. Cerrahinin konusu, ideal kilosunun çok üstünde olan hastalardır ve bu hastalar için 10-20 kg. verilmesi çok anlamlı değildir. Onlar için obezitenin kalıcı tedavisi cerrahidir. Diğer tedavi metotlarından fayda görmeyen ya da kilo verdiği halde yeniden kilo alan obez hastalarda obezite cerrahisi bir seçenek olarak sunulmalıdır.

Hastaların cerrahi tedaviye uygun olup olmadığı nasıl belirleniyor?
Vücut-kitle indeksi çok önemli bir kriterdir. Kilonun boyun m²sine bölümüyle bulunur, örneğin: Hasta 140 kg, boyu 160 cm. olsun. Şu şekilde hesaplanır 140/1.6²=55. Bu şekilde yapılan hesaplamada vücut kitle indeksi 40 ve üzeri olan hastalara cerrahi tedavi önerilmektedir. Vücut kitle indeksi 35 ve üzeri olan hastalarda ilave hastalık örneğin hipertansiyon, şeker hastalığı varsa, bu hastalara cerrahi tedavi önerilir.

Ayrıca, yapılan tetkiklerde altta yatan bir hormonal hastalığın olup olmadığı araştırılır. Tiroit fonksiyon testleri/ kortizon gibi hormonlar mutlaka tetkik edilir. Hastanın alkol ve madde bağımlılığı olmamalıdır. Hastanın genel anestezi almasına engel bir durumu olmamalıdır. Hasta yaşı, kesin olmamakla birlikte 18-60 arası olmalıdır.

Obezite cerrahisinde en önemli kriter nedir?
En önemli kriter, hangi hastaya hangi ameliyatın seçileceğidir. Burada hastanın diyet alışkanlığı iyice sorgulanmalıdır. Yüksek kalorili sıvı içecekler tüketenlerde veya fazla miktarda katı yemek yiyenlerde seçilecek ameliyat farklıdır, ülkemizde özellikle fazla miktarda katı yemek yeme, ekmek tüketme alışkanlığı olan hastalarda tercih edilen, mide hacmini küçültücü ameliyatlardır. Avrupa'da ve ülkemizde en sık yapılan mide hacmini küçültücü ameliyat, gastric band; yani kelepçe ameliyatıdır.

Ameliyatta yerleştirilen kelepçe nasıl bir şey?
Kelepçe ameliyatında mideyle yemek borusu arasına silikondan yapılmış halka şeklinde bir bant yerleştirilir. Bu bant cilt altına konulan bir cihaz yardımıyla şişirilir ya da gevşetilir. Bu şekilde hastanın kilo verme hızına göre bandın açıklığı kolaylıkla ayarlanabilir.

Kelepçe ameliyatının avantajları nelerdir?
Laparoskopik olarak karın hiç açılmadan yapılabilir. Böylelikle karın duvarında çok az iz kalır, hasta az ağrı duyar ve hastanede kalış süresi çok kısadır. Hastanın kilo verme hızına göre kelepçenin açıklığı her zaman ayarlanabilir. Bir sorun olmadığı takdirde kelepçe ömür boyu kalabilir. Bir sorun yaşandığında kelepçe çıkarılarak sorun kolaylıkla giderilebilir; yani geri dönüşümlü bir ameliyattır. Hastanın fazla miktarda katı yemek, ekmek, et gibi gıdalar almasına kesinlikle engel olur. Hasta, az yemek yiyerek doygunluk hisseder ve daha fazla katı yemek yiyemez. Ülkemizdeki obez hastaların çoğunluğunda problem, sürekli ve fazla miktarda katı yemek alışkanlığı olduğu için uygun bir cerrahi tedavidir. Ve diğer ameliyatlar için herhangi bir engel teşkil etmez.


Kelepçe ameliyatının ne gibi dezavantajları var?
Kelepçe, sıvı geçişine izin verdiği için hastalar, daha sonra yüksek kalorili sıvılara geçerse kilo verme başarısız olabilir. Dondurma, çikolata, kola, sütlaç, puding gibi yüksek kalorili sıvı tüketiminde kelepçe ameliyatı istenilen sonuca ulaşamaz. Bu nedenle bu tip hastalara bu ameliyat önerilmemelidir. Yakın doktor kontrolü gerekir. Kelepçenin sıkılması ve gevşetilmesi tamamen doktor kontrolünde yapılmalıdır. Uzun dönemde kelepçenin kayması ve mide içine geçmesi oranı çok düşük olsa bile, mutlaka takip edilmelidir. Bu durumlarda kelepçenin çıkarılması gerekebilir. Bu ameliyat, ileri laparoskopi eğitimi almış cerrahlar tarafından yapılmalıdır. Ameliyat yapılan hastanenin ameliyathane koşulları, malzeme imkanları ve yoğun bakım takibi, bu ameliyatlar için uygun olmalıdır.

Dünya'da bu ameliyatlar ne oranda yapılıyor?
Amerika'da en sık tercih edilen obezite ameliyatı, gastrik by-pass'tir. Bu da hem midenin küçültüldüğü, hem de alınan gıdaların emiliminin bozulduğu bir ameliyat tarzıdır. Yüksek kalorili sıvı tüketen hastalar için uygun ameliyattır. Avrupa'da ve ülkemizdeyse en sık yapılan obezite ameliyatı, gastrik band / kelepçe ameliyatıdır. Yine son zamanlarda tüp mide ameliyata da, mide hacmini küçültücü ameliyat olarak gündeme gelmiştir. Ülkemizde kelepçe ameliyatının duyulmasında sanatçı Ozan Orhon'un katkısı büyüktür. Yaşadığı tecrübeleri tüm kamuoyuyla paylaşarak bu ameliyata dikkat çekmiştir.

ESRA ÖZÜBEK / ELLE