Krizim geldi!

Erkek cinselliğinde kritik dönemeç

Amerikalı kadın yazar Gail Sheehy'nin Türkiye'de yeni yayımlanan Erkeklerde Yaşam Dönemeçleri-Kim Korkar Andropozdan (Troya Yayıncılık, Çeviren: Selçuk Şahin) adlı kitabında, orta yaş dönemindeki erkeklerin yaşamlarını irdeleniyor. Sheehy, kocası orta yaş bunalımına girince bu kitabı yazmaya karar vermiş. ABD'nin her yöresinde erkeklerle yaptığı toplantılarda 'günümüzde orta yaşlı olmanın anlamını' tartışmış. Yazarın paleti çok renkli; her gruptan 100 erkekle konuşmuş, onların gönülsüzce yaptıkları itiraflarına yer vermiş.

Erkeklerde de menopoz var mıdır? Kadınlarda orta yaşta görülen içe kapanma, neşesizlik ve kararsızlık hali orta yaşa giren erkeklerde de görülüyor mu? Erkeklerde orta yaşın fiziksel ve psikolojik tezahürleri neler? Hormonlarda nasıl bir değişim oluyor? Yazar, bu sorulara yanıt ararken ABD'deki cinsel tedavi kliniklerine de başvurmuş. Kitap vesilesiyle biz de Türkiye'deki durumu merak ettik. Türkiye'de bugüne kadar andropoz konusunu ele alan klinik bir araştırma yok. Kitap da yok. Bu nedenle Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Engin Eker'e Türk erkeklerinin yaşadıkları sorunları ve uygulanan tedavi yöntemlerini sorduk. Fakülte bünyesindeki Cinsel İşlev Bozuklukları Merkezi'nde de görev yapan Prof. Eker ile enine boyuna andropozu konuştuk:

Kadınlarda belli bir yaştan sonra özellikle östrojen düzeyinde belirgin azalmakta olup, bildiğimiz klasik menopoz belirtileri meydana geliyor. Erkeklerde kadın menopozuna benzer belirgin hormon değişiklikleri oluşuyor mu?

Erkeklerde de 45-50 yaşından sonra erkeklik hormonu olan testosteron düzeyi ve böbrek üstü bezinden salgılanan diğer hormonlar, kadınlarda görülen östrojenin belirgin düşüşü gibi olmasa da, yavaş yavaş azalıyor. Daha önceleri andropoz olarak isimlendirilen bu durum günümüzde 'yaşlanmakta olan erkeklerde androjen eksikliği (Androjen Deficiency of the Aging Male-ADAM) veya yaşlanmakta olan erkeklerde ilerleyici androjen eksikliği (Progressive Androjen Deficiency of the Aging Male-PADAM) olarak bilinmektedir.
Burada üzerinde durulması gereken önemli bir nokta, yaşlanmakta olan erkeklerde ADAM belirtileri sadece testosteron düşüklüğüne bağlı değildir, diğer hormonlar da (dihidroepiandrosteron, büyüme hormonu, melatonin, prolaktin ve diğerleri) bu tablonun oluşmasında rol oynuyor.

Erkekler cinselliğe nasıl bakıyor?

Cinselliğe karşı tutum ve görüşler ve cinsellikle ilgili değerler son yıllarda, özellikle gelişmiş ülkelerde, büyük değişikliğe uğradı. Bu değişiklik bazılarının cinsellikten daha fazla hoşlanmalarına ve daha serbest davranmalarına, bazıları için de, cinsellikle ilgili sorunların kavranmasına ve bu sorunlar için yardım aramaya yol açtı. Günümüzde kadınlar cinsellik açısından daha özgürler, sınırlı cinsel rolleri terk etmeye başladılar. Kadın, erkeğin cinsellikten aldığı zevk kadar, kendisinin de cinsellikten zevk almaya hakkı olduğunu hissettiriyor. Kadın, erkekten daha fazla duyarlılık, daha fazla sevgi bekliyor. Özellikle sosyo-kültürel düzeyi yüksek, eğitim görmüş erkek, cinsellik açısından hem iyi bir eş, iyi bir baba ve hem de eşinin duygusallık yönünü karşılamaya çalışan bir âşık olmak zorunda kaldığını hissetmeye başladı.

PADAM veya ADAM'ın klinik tablosu nasıl?

Belirtiler fiziksel ve psikolojik olarak ayrılıyor. Fiziksel olarak, güçsüzlük başlamakta, kas hacminde ve gücünde azalma görülüyor, göğüslerin yağlanması, karın bölgesinde yağ toplanması belirginleşiyor. Kıllanmada azalma, kemik mineral yoğunluğunda azalma, aşırı terleme, uykusuzluk, çarpıntı oluyor. Psikolojik olarak da, huzursuzluk, yaşamdan zevk almama, çabuk sinirlenme, konsantrasyon kaybı, dalgınlık, zihinsel yorgunluk, bellekte ve öğrenmekte azalma baş gösteriyor.

Cinsel yaşamdaki değişiklikler?

Cinsel aktivite sıklığında azalma başlayabilir, cinsel istek azalabilir, ereksiyon sorunları başlayabilir, gece ereksiyonları ile boşalma süresi azalabilir, penis sertliğinde hafif azalma olabilir. Yaş ilerledikçe iki ereksiyon arasındaki zaman uzamaya başlayabilir.

Peki davranışlar nasıl değişiyor?

Orta yaş içinde olan erkek yaşamını gözden geçirip kendisi için ne yaptığını sormaya başlayabilir. Kayıplarının da farkına varabilir. Genç partner arayabilir. Ancak her orta yaşa gelmiş erkekte böyle bir tablo görülecek diye bir kural yok. Aynı yaştaki erkeklerde hormon değişimleri bireyler arasında farklılık gösterebilir, genetik faktörlerde, sosyo-ekonomik durumda androjen azalmasını etkileyebilir. Hormon değişimine tesir eden diğer faktörler arasında şişmanlık, sigara kullanma, fiziksel ve psikolojik stres de vardır. Yıllar ilerledikçe kişi, strese yatkın hale gelir. Genel sağlığına, kilosuna dikkat etmeyen, aşırı sigara ve alkol kullanan ve hafif bir cinsel kayıp karşısında aşırı paniğe kapılan erkeklerde andropoz belirtileri daha yoğun görülür.

Nasıl bir tedavi uygulanıyor?

Ürologlar kanda fizyolojik testosteron konsantrasyonu sağlamaya yönelik testosteronun ağızdan veya adale içine enjekte edilen şeklini, deri yoluyla verilen şeklini öneriyorlar. Tabii ki hastalarda prostat kanseri olup olmadığına bakılır. Testosteron tedavisi gören hastaların izlenmesi, yaşam boyu sürüyor. Tedavinin karaciğer, kan yağları ve kalp-damar sistemi üzerindeki yan etkileri, tedavinin uyku bozukluğu yapıp yapmadığı, duygu durumu üzerindeki etkileri yakından izlenmelidir. Orta yaş krizi belirtileri (evlilik sorunları, depresyon, bunaltı durumları gibi psikolojik sorunların tedavisi ve gerekirse seks terapisi) konusunda yeterli bilgi ve deneyimi olan psikiyatrist ve psikologlar tarafından yapılmaktadır.

'Erkeğin cinsel yaşam döngüsü'

Yarış otosu evresi: 15-30 yaş grubu

"Genç erkekler acelecidirler. Cinsel birleşme sırasında sanki Indy 500 yarışındaymış gibi işi bir yarışa çevirirler. 'Bak sıfırdan 100'e, kaç saniyede çıkıyorum!' Bundan sonra frenleri bağırtarak durur, işleri bittikten sonra yana döner ve uykuya dalarlar. Bencil ve kendini beğenmiş bir davranış. Bu iş erkek için çok zevkli olabilir, ancak partneri için aynı şeyi söylemek mümkün olmayabilir. Genç erkekler için en büyük sorun, cinsel arzularını kontrol altına alarak yavaşlayabilmektir. Bu yaş grubunda cinsel iktidarsızlığın birincil nedeni psikolojik strestir."

Görev gereği seks: 30-40 yaş grubu

"30'lu yaşlar hayat çarklarının insanları ezip öğüttüğü yıllardır. Eskiden insanların 20'li yaşlarda yerine getirdiği birçok görev, bugün artık 30'lu yaşlara kaymış ya da sarkmıştır. Erkekler arasında mesleğinde, iş arkadaşlarıyla rekabete girerek yükselmek dürtüsü hakim olurken, kadın için bir aile kurarak kök salmak ön plana çıkar. Seks ile çocuk yapmak arasındaki ilişki güçlü bir hal alır. Ailedeki ilk doğumdan sonra erkek, birçok kez ailedeki yerini kaybettiği duygusuna kapılabilir. 30'lu yaşların cinsel yaşamı, genellikle fırsatları kollayıp iyi değerlendirmekten ve şöyle rahat bir uykuya hasret kalmaktan pek öteye geçememektedir.

Ustalar turnuvası: 40-50 yaş grubu

"40'lı yaşlar bir erkeğin seks alanında ustalık mertebesine yaklaştığı dönemdir. Evet hormon ve enerji düzeyi en yüksek seviyesine 30 yaşlarında ulaşır, ama erkek ancak 40'lı yaşlarında tepkilerini kontrol edebilir, uzun, zevkli ve denetimli erotik anların koreografisini yaratabilir. Kendini sağlıklı ve dinç tutabilen bir erkek 40'ından 50'lerin ortalarına kadar, cinsel oyunların üstadı olabilir."

Sörf yapar gibi seks: 50-70 yaş grubu

"Akıllı bir erkek kendini, delikanlılık döneminin 'yarış gibi' cinsel ilişkisinden, 'sörf yapar gibi' cinsel ilişkisine geçecek şekilde eğitir. Cinsel enerjisinin tümünü, tam bir sertleşmeye ulaşacak şekilde tüketmez. Onun yerine erotik zevk dalgalarıyla birlikte hareket edecek, cinsel enerjisine göre bu dalgaların tepelerine çıkıp inecektir."

Sarılıp yatma dönemi: 70 yaş üstü

"Sarılıp yatmak her zaman mümkündür. Hayal gücü daha geniş olan eşler, masaj, refleksoloji ve özel dokunma gibi hem kendilerini daha iyi hissetmelerini sağlayan, hem de sağlık, moral gücü ve uyku düzeni bakımından faydalı etkileri bilimsel olarak kanıtlanan teknikler öğrenebilirler."