Kış depresyonu gerçek mi?

Osman Müftüoğlu Nişastalı ve şekerli besinlere karşı aşırı bir istek duyuyor, önlenemez bir iştah artışıyla önünüze gelen her şeyi silip süpürüyor, sürekli kilo alıyorsanız... Daha sabah uyanırken bastıran yeniden uyuma isteği, baş ağrıları, terlemeler, sinirlilik veya geri çekilmelerden yakınıyorsanız... Odaklanma sorunu, öğrenme güçlüğü, çalışmaya karşı belirgin bir isteksizlik duyuyor, cinsel gücünüzde belirgin bir azalma hissediyorsanız sizin de sorununuz Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu olabilir.Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu sorunu güneşsiz, soğuk kış günlerinde sık yaşanan sıradan ve geçici can sıkıntısından oldukça farklı bir şeydir. Çoğu insan gibi siz de kış aylarında birkaç gün ya da hafta kendinizi fazlaca yalnız, yorgun ve bitkin hissedebilirsiniz. Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu'nda durum farklıdır. Bu sorunda yemek yeme bozuklukları, aşırı gıda tüketme eğilimi ve kilo alma, önlenemez bir uyuma isteği ile birlikte depresyon belirtilerinin pek çoğu birlikte yer alır. Bu rahatsızlık mevsimsel bir depresyon rahatsızlığı gibi de tanımlanabilir: Kış depresyonu.Sebebi bilinmiyorBu soruna neyin sebep olduğu tam olarak bilinmemekte, kış aylarında güneş ışığının azalmasının etkili olabileceği düşünülmektedir. Gün ışığının uzunca süreler pek az alınabildiği bölgelerde sorunun daha yaygın görülmesi bu düşünceyi destekliyor. Mevsimsel Duygu Durum Bozukluğu'nda yakınmalar kış süresince devam etmekte, ilkbahar veya en geç yaz başlarında kendiliğinden düzelmektedir. Bazı hastalarda depresyon belirtileri ilkbahar ve hatta yaz süresince de devam edebilir. Genetik eğilim, aşırı ve uzun süreli stres ve beden kimyasındaki değişmeler de sorumlu tutulmaktadır. ''Melatonin'' hormonunun etkili olabileceğini belirtenler, bu hormonun uzun kış geceleri boyunca gereğinden fazla salgılanarak uyku artışı ve depresyona yol açtığını ileri sürmekteler. Güneş ışığında daha çok üretilebilen bir beyin kimyasalı olan mutluluk ve keyif hormonu ''Serotonin'' yapımındaki yetersizliğin kış depresyonuna sebep olduğunu belirtenler de var. Ancak genel kanı, kış depresyonunun daha ziyade biyolojik saatin çalışmasını ayarlayan güneş ışığındaki yetersizlikle ilgili olduğudur.Teşhisi zorKışın yoğun geçtiği, güneşsiz günlerin üst üste geldiği günlerde kendinizi gerçekten çökmüş hissedebilirsiniz. Ancak bu çoğu kez birkaç günle veya hafta ile sınırlı geçici bir durumdur ve herhangi bir hastalığa işaret etmez. Ama kendinizde yukarıda sayılan belirtileri uzunca bir süre hissederseniz ve bu belirtiler fazlaca keyfinizi kaçırır, sizi üzerse mutlaka doktorunuzdan yardım isteyin. Özellikle uykunuz ve iştahınızda artma, cinsel isteğinizde azalma, unutkanlık, işten kaytarma eğilimi gibi sorunlarınız da varsa, fazla beklemeden doktorunuzla görüşmelisiniz.Tedavisi KolayMevsimsel Duygu Durum Bozukluğu'nun tedavisi depresyondan daha kolay ve daha başarılıdır. Tedavi basamaklı olarak planlanır. ''Işık tedavisi'' ilk aşamadır ve en çok kullanılan yöntemdir. Hastalar normal oda ışığından 10-20 kat daha fazla parlaklık oluşturulmuş özel bir odada her gün sabahları 30 dakika kadar tutulurlar. Hastalar okuma ve kahvaltı yapma gibi normal aktivitelerini bu odada rahatlıkla yapabilirler. Kolay, ucuz, başarılı ve yan etkisi olmayan bir tedavi yöntemidir. Işık tedavisi uygulanan hastaların kanında serotonin düzeyleri artmakta ve melatonin düzeyleri azalmaktadır. İlaç tedavisi, ışık tedavisi yerine ya da bu tedaviyle birlikte antidepresanlar kullanılarak yapılır. Paroxetine, Sertraline, Fluoxetine ve Venlafaxine en çok kullanılan antidepresan ilaçlardır. Mevsimsel etkili rahatsızlığa neden olan belirti ve işaretlerin oluşturduğu negatif düşünce ve davranışların belirlenmesi ve tedavisinde psikoterapiden de yararlanılmaktadır.Önlenebilir mi?Mevsimsel depresyonu önlemek mümkündür. Aşağıdaki öneriler size yardımcı olabilir.Kış tatillerinizi bol güneşli ve daha sıcak yerlerde geçirmeye özen gösterin.Kış mevsiminin güneşli günlerinde dışarı çıkın, parklarda, sokaklarda dolaşın. Hafta sonu yürüyüşleri yapın.Stresinizi azaltın, stresle mücadele yöntemlerinden yararlanın. Evinizdeki ışık miktarını artırın, odanıza daha çok ışık girsin! Perdelerinizi açık bırakın, varsa odanıza ışık girmesini engelleyen ağaçların dallarını kesin. Düzenli olarak aerobik egzersizler yapın, egzersiz alışkanlığı endişeyi azaltır, zindeliği destekler, kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlar.BelirtileriMevsimsel Duygu Durum Bozukluğu'nun teşhisi oldukça zordur. Belirtileri depresyonla çok fazla benzerlik gösterir. Doğru bir yaklaşım için:Odaklanma güçlüğü ve algılama yetersizliğiAşırı yeme isteği, özellikle karbonhidrat (tatlı ve unlu besinler) içeriği ve enerjisi yüksek besinlere tutku derecesinde yönelme,Uyku eğilimiEndişe ve kaygı haliAğır bir yorgunluk, isteksizlik, keyifsizlik, bitkinlik Cinsel istekte azalmaSinirlilik, gerginlik ve şiddet eğilimi.Depresyona eşlik eden bu belirtiler, en az iki yıl üst üste yaşanmışsa doktorunuza görünmenizde yarar var. Osman Müftüoğlu/ Hürriyet