Karaciğerinize dikkat edin!

Prof. Dr. Ziya MocanKaraciğer hücrelerinde gerekli serum proteinleri sentezi (albumin, taşıyıcı proteinleri, pıhtılaşma faktörleri, hormonal ve büyüme faktörleri), safra yapımı ve taşıyıcıları (safra asitleri, kolestrol, lesitin, fosfolipidlerin), beslenme gıdalarının ayarlanması (glikoz, glikojen, lipidler, kolestrol, aminoasitler), biluribin, ilaçlar gibi yağlara bağlanan maddeleri düzenler. Bu aktivitelerin ölçülmesi karaciğer fonksiyonları hakkında bilgi verir. Karaciğer fonksiyonlarının ölçülmesinde en sık serum biluribin, albumin ve protrombin zamanının ölçümü kullanılır.Karaciğer enzimi nedir?Karaciğer hastalığının tanısı, karaciğer hasarı ve fonksiyonunu gösteren testlerle konur. Karaciğer enzimlerindeki yükselme ile hasar dereceleri sınıflandırılır. Karaciğer hasarı olduğunda enzimler açığa çıkar ve kanda yükselir. Hücresel harabiyeti, tıkanıklık olup olmadığı, akut veya kronik olup olmadığı, siroza çevirip çevirmediğine karar verilir. Sonuçta karaciğer hastalığının varlığı, tipi, hasarın derecesi ve tedaviye cevabı takip edilir. Şiddetli karaciğer hasarlarında normale yakın kan neticeleri çıkabileceği gibi karaciğeri etkilemeyen diğer bazı hastalıklarda yüksek neticeler çıkabilir. Enzim neticelerine bakarak nadiren spesifik tanı konulabilir. Karaciğer hasarının sınıflandırılmalarında fayda vardır. Radyolojik testler ve biopsisi kesin tanıyı koymada birlikte yapılır.Karaciğer nasıl yağlanır?Trigliseridlerin karaciğer hücrelerinde birikmesiyle. Karaciğer genel olarak büyür, karaciğer fonksiyonları yavaş yavaş bozulmaya başlar. Tomografi ultrason, MR ile bu yağlanma gösterilir ve derecesi tayin edilir. Yağ damlacıklarının karaciğer hücresinde büyük taneler halinde mi yoksa, küçük taneler halinde mi olduğuna bakılarak sınıflandırmalar yapılır.Karaciğer yağlanmasına yol açan faktörler nedir?Karaciğer yağlanmasına neden olan hastalıklar; alkol, alkolik karaciğer hasarı, insülin direnci, sendrom X, obesite+ diyabet+ hipertansiyon+ hipertrigliseridemi), uzun süren protein eksiklikleri ve açılar, ani kilo kaybı, bazı ilaçlar (Aspirin, tetresiklinler ve cortizon grubu) uzun süren anflamatuar bağırsak hastalıkları, gençlerde viral enfeksiyon sırasında alınan aspirine bağlı oluşan Reye sendromu, hamilelik, fosfor gibi dışarıdan alınan toksinler.Karaciğer yağlanmasının sebebi başka nelerdir?Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanması, organın basit yağlanmasından, siroza kadar giden bir süreci kapsar. Genellikle beraberinde şişmanlık varsa hastalar tansiyon yüksekliği ve kolestrol yüksekliği birlikte olabilir. Hayatlarının daha ilerideki devrelerinde şeker hastalığı başlayabilir. Bel çevresinin kadınlarda 80 santimetrenin üzeri, erkeklerde 90 santimetrenin üzerinde olması karaciğer yağlanmasını da gösterir.Karaciğer yağlanmasında beslenme, alkol, sigara vb. faktörlerin etkisi var mı?Karaciğer yağlanması, yanlış beslenen, kolestrolü yüksek olanlarda daha çoktur. Egzersiz yapmayan, alkol alan, şeker hastalarında daha tehlikeli. Hazırlayan: Mesude ERŞAN/ Kelebek