Karaciğer Kanserinden Korunmanın 5 İpucu

Dünya Sağlık Örgütü’nün 2018 yılı raporuna göre dünya genelinde 9.6 milyon insanın kanserden hayatını kaybetti. 9.6 milyonun yüzde 8.2’si yani 782 bin kişi karaciğer kanserinden hayatını kaybetmiştir.

Karaciğerde görülen kanserler karaciğerin kendi hücrelerinden köken alan hepatosellüler karsinom ya da kolanjio karsinom olabileceği gibi başka organlarda gelişen kanserlerde sıklıkla metastaz yapar. Karaciğerde gelişen kanserlerin çoğu da aslında bu metastaz yolu ile oluşan kanserlerdir ve karaciğerin kendi hücrelerinden kaynaklanan kansere oranla 20 kat daha fazla sıklıkta görülür.

Kimyasal maddelere maruziyet tetikleyebilir

‘Hepatosellüler kanser’ler birincil kanserlerin çoğunluğunu oluşturuyor. Bu tip hemen her zaman hepatit B, hepatit C, alkol, karaciğerin yağlanması gibi nedenlerle hasar almış bir karaciğerde gelişirler. Bu kanserler; vücuttaki tüm organ kanserlerinin yüzde 5’idir. Kanserler içinde 6’ncı sıklıkta görülür.

Birincil kanserlerin başka bir tipi ise karaciğerin kendi dokusunda yer alan safra kanallarından kaynaklanmış kanserlerdir ve bunlar ‘kolanjio kanser’ diye adlandırılır. Bu tip kanserlerde birincil kanserlerin daha azını oluşturmakla beraber hepatosellüler tipe göre daha salgırgan seyrederler.

Kolanjiyo kanserler için risk faktörleri daha az bilinmekle birlikte, safra kanallarını uzun süre etkileyen kronik iltihaplar sorumlu tutulmaktadır. Bu hastaların çoğu 65 yaş üzeridir. Safra kanallarında kist ve taş oluşumu, parazit bulunması, sigara, hepatit B ve C, kimyasal maddelere uzun süre maruz kalmak, şişmanlık, diyabet başlıca risk faktörleridir.

Virüsle enfekte karaciğerler tehlikede

Hepatosellüler kanserler daima sağlıksız veya virüsle enfekte bir karaciğerde gelişir. Hepatit virüslerine karşı korunmak ve karaciğerimize iyi bakmakla bu kanserden çok büyük oranda korunabiliriz.

Karaciğer kanserinden korunmanın 5 yolu

Hepatit B ve C virüsleri ile bağışıklık durumunuzu ölçen kan tetkiki yaptırın. Karşılaşmamış iseniz hepatit B için aşı olun. Hepatit B ve C den korunmak için kan temasından uzak olmak gerekir. Bunun için diş tedavisi, dövme, piercing, manikür, pedikür, akupunktur gibi işlem yapılan yerlerin hijyenik olduğundan emin olun. Diş fırçası, tıraş bıçağı, jilet, tırnak makası gibi kişisel eşyalarınızı ortak kullanmayın. Uzun yıllardır hepatit B ve hepatit C taşıyıcısı olan kişilerde yıllık kanser gelişim riski yüzde 0.1-3 arasındadır.

Alkolden uzak durun. Düzenli alkol kullanımı doğrudan karaciğerde hasara ve siroz gelişmesine yol açar. Karaciğerde siroz gelişen kişilerinde hayat boyu 1/3’ünde karaciğer kanseri gelişir.

Obeziteden kaçının. Karaciğerinde yağlanmaya ilaveten yoğun iltihapta gelişmiş olan kişilerde 10 yıl içinde karaciğerde siroz veya kanser gelişme riski yüzde 5-10 arasındadır.

Kan şekerinizi kontrol edin. Diyabet karaciğer kanseri için bir risk faktörüdür. Tip 2 diyabet hastalarında karaciğer kanseri gelişme riski 2-3 kat daha fazladır. İnsülin direnci aynı zamanda karaciğerde yağlanma, kronik iltihap ve siroz oluşturarak da kanser riski artışına yol açar.

Toksinlerden uzak durun. Gerek gıdalarda gerek endüstride toksinlere maruziyete karşı dikkatli olun. Beklemiş veya nemli ortamlarda kötü koşullarda saklanmış kuru gıdalarda üreyen aflatoksin dediğimiz gizli küfe uzun yıllar maruz kalmak karaciğer kanserine sebep olabildiği için bu tip besinleri tüketmeyin.

Yine endüstride kullanılan kimyasal maddeler olan solventlerin (çözücü) solunması yada cilde teması yoluyla karaciğerde hasara yol açabildikleri bilinmektedir. Bu kimyasal maddeler tarım ilaçlarının içinde de kullanılabilmektedir. Bu tip kimyasal maddelere de uzun süreli maruz kalmamaya özen gösterin.