''Kansere Karşı 1 İz''

Bize Kansere Karşı 1 İz Kampanyası hakkında bilgi verebilir misiniz? Kampanyanın amacı nedir?

Türkiye’nin farklı illerinde metastatik meme kanseri tedavisi gören ve psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğu halde gerek maddi gerekse lojistik sebepler dolayısıyla söz konusu desteğe erişimi olamayan hastalar için; Metamazon (Metastatik Meme Kanseri Derneği) ve Europa Donna Türkiye (Meme Hastalıkları Koalisyonu Derneği) işbirliğinde bir sosyal sorumluluk projesi geliştirildi. Bu proje kapsamında metastatik meme kanseri hastaları Youtube’da “Kansere Karşı 1 İz” kanalına girerek tedavileri sürecinde merak ettikleri soruların yanıtlarını ücretsiz ve kolayca dinleyebilecekler.

Hasta ve hasta yakınları “Meme kanseri tekrarlamış ve tedavi almak istemeyen bir hastaya nasıl yaklaşılmalıdır? Metastatik meme kanseri çocuklara nasıl anlatılabilir? Annesinin meme kanseri olduğunu bilmeyen çocuğa hastalığın ilerlediği nasıl söylenebilir?” gibi pek çok sorunun yanıtını dinleyerek, kendi süreçleri için destek alabilecekler.

Kansere Karşı 1 İz kampanyası; metastatik meme kanseri tedavi sürecinde hekim ve ilaç desteğinin yanı sıra doğru psikolojik desteğin de önemli olduğuna vurgu yaparak, toplumu bu konuda bilinçlendirmeyi amaçlıyor. Hasta ve hasta yakınlarının yanı sıra, sağlık otoriteleri, hekimler ve kamuoyunda bu alandaki ihtiyaca dair bir farkındalık oluşturmak için yola çıkıldı.

Kampanya sürecinde hastalara ve hasta yakınlarına ne gibi katkılar sağlanması hedefleniyor?

Bu kampanyayla Türkiye genelinde hastalık sürecinde psikolojik desteğin önemini vurgulamayı, hasta ve hasta yakınlarının içinde bulundukları psikolojik durum ve yaşadıkları sorunları daha geniş kitlelere ulaştırmayı ve bu alandaki ihtiyaca ve doğru psikolojik desteğin yaratacağı olumlu sonuçlara dair farkındalık yaratmayı amaçladık. Türkiye’nin farklı illerinde farklı imkânsızlıklar nedeniyle psikolog desteği alamayan hasta ve hasta yakınlarının en merak ettiği soruları en güncel bilgilerle yanıtlayarak sosyal medya kanalımız üzerinden aktarmaya başladık. Bu platformda, tedavi sürecinde şimdiye kadarki alışılagelmiş genel yaklaşımlardan farklı olarak durum bazlı profesyonel önerileri paylaştık. Kampanyamızın en önemli hedefi ise elbette hasta ve hasta yakınlarının bu alandaki duyulmayan sesi olmak.

Metastatik meme kanseri sürecinde tedavi almayı reddeden bir hastaya yaklaşım nasıl olmalı?

Hastanın tedaviyi reddetme hakkı var fakat tedavi almayı reddeden hastayla, doktoru mümkünse bir psikolog eşliğinde görüşme yapmalı ve bu isteğinin sebebi araştırılmalıdır. Tedavinin hastalık seyrini yavaşlatabileceği ve yaşam standardını yükseltebileceği ve tedavinin yan etkileri hastayla açıklıkla paylaşılırken aksi durumda karşılaşacakları da aktarılmalıdır. Bu şekilde hastanın kararını gerçeğe uygun olarak vermesi için destek olunabilir. Tedaviyi reddetmenin altında kaygı, korku, umutsuzluk veya farklı bir savunma mekanizması yatıyor olabilir. Bu nedenle tedaviye dair tüm endişeleri karşılıklı konuşulmalı. Hasta, doğru bir yaklaşımla yapılan görüşmeden sonra tedaviyi sürdürme kararı alabilir.

Bir metastatik meme kanseri hastasının yakınlarına psikolojik olarak nasıl destek olunabilir?

Sevdiği bir kişinin metastatik meme kanseri teşhisi alması, hasta yakınının da hastayla benzer psikolojik reaksiyonlar deneyimlemesine; hastalığı kabul etmekte güçlük çekmesine, şok yaşamasına, ciddi düzeyde öfke, üzüntü ve çaresizliğe hissetmesine neden olsa da hasta yakını bütün bu duygularını belli etmemeye çalışabilir. Hemen telkin ya da tavsiye vermektense hasta yakınını dinlemek, hissettiklerini ve düşüncelerini paylaşmasına izin vermek izlenebilecek en etkili iletişim yollarından biridir. Eğer hasta yakınıysanız, ya da hasta yakınının bu durumla baş etmekte güçlük çektiğini gözlemliyorsanız bir psikolog ile görüşmesi için yönlendirmek etkili bir destek olacaktır. Hasta yakını olarak, onun da desteğe ihtiyacı olmasının normal olduğunu, hastaya bakım vermek-destek olmak gibi çok anlamlı bir şeyi yaparken onun da destek almayı hak ettiğini, hatta şikayet etmeye ve yorulmaya da hakkı olduğunu, başkalarından yardım isterse hastasına daha iyi bakım ve destek verebileceğini anlatabilmek önemlidir. Bunların dışında hasta yakınının normal hayatını sürdürebilmesi için yardımcı olmak da bir tür psikolojik destektir.

Metastatik meme kanseri çocuklara nasıl anlatılabilir, örneğin annesinin meme kanseri olduğunu bilmeyen çocuğa hastalığın ilerlediği nasıl anlatılabilir?

Çocuklar başka şeylerle ilgilenir görünseler bile evde farklı bir durum olduğunu hissederler fakat durumu tanımlayamayıp farklı senaryolar üretebilirler. Çocuklar, ebeveynlerinden biri hasta olduğunda genel olarak “Bu hastalık grip gibi bulaşıcı mı? Evdeki herkes hasta mı olacak? Evdeki düzen ne kadar bozulacak, annemin tedavi sürecinde bana kim bakacak?” gibi endişelere ya da bazen suçluluk duygusuyla “Annemi üzdüğüm için hasta oldu” gibi fikirlere kapılabilir. Yaşına göre tasarlanacak bir konuşmayla olası kaygıların önüne geçmek mümkün olabilir. Çocuklara uygun bir ortam ve zaman yaratarak, hazır olduğunda konuyu annenin izah etmesi çok önemlidir. Bu konuşmanın içeriği, çocuğun yaşına göre değişiklik göstermeli. Çocuğun yöneltebileceği geleceğe dair sorular için önceden hazırlık yapmak da anne-baba için durumu biraz daha kolaylaştırabilir. Eğer çok zorlanıyorsanız ya da çocuğun tepkilerini anlamakta güçlük çekiyorsanız, bir uzmandan çocuğunuz özelinde destek almak çok yol gösterici olacaktır.

Metastatik meme kanseri tedavisi sırasında ölümle ilgili duygularla nasıl baş edilebilir?

Herkesin inançları, beklentileri, hayal kırıklıkları, yaşama ve ölüme dair algıları ve yargıları farklı olduğundan ölümle ilgili duygularla baş etmeyi de kişiye özel değerlendirmek gerekir. Günlük hayatımızda, yaşamımızın bir sonu olduğu gerçeğini ve varoluşumuzla ilgili belirsizlikleri unutsak veya inkar etsek de metastatik meme kanserli bir kişi, bu belirsizlikle her gün karşılaşır. Spiritüel konulara daha fazla ilgi gösterir. Kişi, belirsizliğin yarattığı korku, kaygı ve stres ile işgal edilmiş hissediyorsa, bir psikolog ile görüşmesi teşvik edilmelidir.

Metastatik Meme Kanseri hastaları için grup terapileri veya etkileşim grupları kurulması fayda sağlar mı?

Metastatik meme kanseri hastalarının çevrelerinde onları anlamaya çalışan destekçileri olsa bile kimsenin kendilerini anlamadığını düşünebilirler. Bu nedenle en yoğun yaşadıkları duygu olan yalnızlık duygusunun grup terapileriyle azalması mümkündür. Hatta grup terapilerinin metastatik meme kanserinde en etkili psikolojik destek yöntemlerinden biri olduğunu söyleyebiliriz. Grup, iyi haberleri de kötü haberleri de birlikte karşılar ve bütün bunlarla tek başına baş etmek durumunda kalmazlar. Terapist eşliğinde doğru yapılandırılmış bir grupta etkileşimler hastada olumlu etkiler yaratabilir.

Metastik meme kanseri teşhisi almış bir kişiye psikolojik destek nasıl verilebilir?

Konuşmak, kimi zaman problemleri çözer, kimi zamansa problemlerin yükünü hafifletir. Metastatik meme kanseri sürecini deneyimleyen kişi, pek çok zorlayıcı duygu ve karmaşık düşünceler içinde olabilir.Hastayı desteklemek, konuşmaya ve zorlayıcı duyguları birlikte göğüslemeye açık olmakla mümkündür. Ancak, iki kişi her zaman akıcı bir diyalog içinde olamayabilir. Bazen diyalog bir türlü devam etmez; bazense içten paylaşımlarla akıp gider. Konuşmak için doğru anı ve ortamı yakalamaya çalışmak en iyisidir. Bu hastalığı yaşayan herkesin iletişimde farklı hassas noktaları vardır ve bunları duymaya tahammül edemeyebilir. Örneğin, “Allah dağına göre kar veriyor işte” ya da “sen ne kadar güçlüsün, ben olsam senin gibi baş edemezdim” gibi ifadelerden bazı hastalar rahatsızlık duyabilir ve aşırı tepki verebilir. Bu süreçte onun hassas olduğu ifadeleri fark ederek, o ifadelerden kaçınmak gerekir.

Duygusal olarak destek olmanın dışında, hastanın yaşamını kolaylaştırmak da anlamlı bir destek olma örneğidir. Mesela, hasta her doktor kontrolünden sonra durmadan çalan telefona cevap verip; herkese ayrı ayrı tekrar tekrar hastalığından, tedavisinden bahsetmek istemiyorsa, bu görevi hastanın yakınları üstlenebilir. Ona nasıl yardımcı olunabileceği açık ve net bir şekilde sorulabilir. Evini toplamak, gideceği yere götürmek, bazı hastane günlerinde yanında olmak gibi. Onun ihtiyacını anlamak, onun duygularını paylaşmak, ona eşlik etmek yapılabilecek en değerli şeylerdendir. Eğer, hastanın duygusal olarak zorlandığını gözlemliyorsanız, bir psikolog ile görüşmesi için onu teşvik etmeniz de çok etkin bir destek olur.

Eğer hasta yakınları da sevdikleri kişinin hastalığıyla ilgili süreçle baş etmekte güçlük çekiyor ve yoğun duygular yaşıyorlarsa, hastanın yanında bu duyguları belli etmemek için rol yapmak yerine, önce kendilerini rahatlatabilecek çözümler bulmaları gerekir. Hasta yakınları da çok üzgün, çok öfkeli ya da durumu kabul etmekte zorlanabilir. Bu denli yoğun duygular içerisindeyken, hastanın o anki ihtiyacını ve duygusunu anlamak güç olabilir. Hasta yakınları önce bu duygularla baş etmek için çözümler bulduktan sonra, farklı bir yakınla konuşarak duygularını paylaşabilir veya psikolojik destek alabilirler. Bu şekilde hasta yakınları, hastaya açık ve kapsayıcı bir şekilde daha etkin destek olabilir.