Kanserden korunmak için...

Dr. Hovseb Hazar Bağırsak kanserlerinin önlenebilir ve erken tanı durumunda tam tedavi edilebilir olması önemli bir avantaj. Çünkü kolon ve rektum kanserlerinin neredeyse tamamı poliplerden oluşuyor.Polip nedir? Bağırsak içini döşeyen mukoza isimli dokuyu oluşturan hücreler bazen polip adını verdiğimiz küçük yumrular oluşturabilirler. Polipler iyi huylu denilen ve çevreye yayılma potansiyeli olmayan büyümelerdir. Bağırsak polipleri 40 yaşından itibaren belirmeye başlarlar. Gelişen poliplerin yüzde 10 kadarı ortalama 8-10 yılda habis özellik kazanırlar. Yani kanserleşirler. Poliplerin çapı 1 santimetreyi geçip sayıları çoğaldıkça kansere dönüşme ihtimali de artar.Polip ve kansere hangi faktörler zemin hazırlar?Yakın akrabalarında bağırsak kanseri ve polip, enflamatuar bağırsak hastalığı (ülseratif kolit ve crohn) olanlarda, daha önce meme, yumurtalık ve rahim kanseri nedeniyle tedavi görenlerde bağırsak polip ve kanserinin gelişme riski daha yüksek. Hiçbir ilave risk faktörü olmayan kişilerde ise risk 40-50 yaşından sonra yaş ile doğru orantılı artmaya başlar. Polipler ve bağırsak kanseri büyük boyutlara ulaşmadıkça önemli bir rahatsızlık vermezler. Erken tanı ancak tarama testleri ile konur.Hangi belirtileri özellikle ciddiye almalı?Makattan kan gelmesi üzerinde önemle durulması gereken bir şikayet. Ancak bu genellikle kişi tarafından hemoroid (basur) olarak kabul edilip hekime başvurulmaz. Bu da çok değerli olan zamanın ziyan edilmesine yol açar.Dışkılama alışkanlığının değişmesi teşhise gitmede en spesifik şikayettir. Her bireyin belli bir dışkılama alışkanlığı vardır. Bir günde 3 kez ile haftada 3 kez dışkılama gibi geniş bir yelpaze tıbben normal olarak kabul edilir. Ancak düzenli bağırsak alışkanlığı olan bir insanda kabızlık gelişmesi veya aksine ishal ortaya çıkması mutlaka araştırılmalı.Tarama yöntemleri nedir? Dışkıda gizli kan bakılması, parmakla rektal muayene ve kolonoskopi ile şikayeti olmayan hastalar taranır. Bunlardan en objektif ve faydalı yöntem kolonoskopi. Kolonoskopi kalınbağırsak (kolon) ve son kısmının (rektumun) içinin ayrıntısıyla görünmesini sağlayan endoskopik bir tetkik yöntemi. Kolonoskopi yapılırken bağırsaklar içinde bulunan polipler çıkartılabilir. Şüphe edilen bölgelerden biyopsi alınabilir. Herhangi bir risk faktörü olmayan bireylerde imkanlar nisbetinde 40 yaşından itibaren her yıl dışkıda gizli kan ve parmakla rektal muayene, 50 yaşından itibaren 10 yıl arayla kolonoskopik tetkik yapılması uygun.Polip bulunursa nasıl müdehale ediliyor?Kolonoskopi sırasında polip bulunursa bunlar o an endoskopik olarak alınırlar. Bu kişilerin kolonoskopisi 1-3 yıl sonra yeni belirebilecek poliplerin de yok edilmesi için tekrarlanmalı. Kolonoskopi sırasında polip bulunamazsa riskli grupta 3-5 yıl, risksiz grupta 10 yıl sonra kolonoskopi tekrar edilir. Ailevi kolon polipozu adı verilen ve kalınbağırsakta yüzlerce hatta binlerce polip olan ve nadir görülen bir grupta çocuklar 13-14 yaşından itibaren tarama testlerine alınmalı.Tedavi nasıl yapılıyor?Kanser teşhis edildikten sonra erken teşhis edilen durumlarda kolon ve rektum cerrahisi ile ilgilenen bir cerrah tarafından yapılacak ameliyat tek başına tedavi edici olacaktır. İlerlemiş durumlarda cerrahinin yanı sıra radyoterapi ve kemoterapi de şifa şansını arttırır. Cerrahların konuyla ilgisi ve bilgisi arttıkça kolostomiye (torba) ihtiyaç azalıyor. Ancak bazı durumlarda kolostomi mutlaka gerekecektir. Hazırlayan: Mesude Erşan/ Kelebek