Kan Bağışı Hakkında Bilinmesi Gerekenler
Güncelleme Tarihi:
Kan bağışı yapma konusunda tereddütler yaşıyor, bilmediğiniz soruların cevabından dolayı kan vermeyi geciktiriyorsanız , işte bilmeniz gerekenlerin yanıtı...
1. Nerede kan bağışında bulunabilirim?
Size en yakın kan bağışı merkezi, kan alma biriminde.
2. Kimler kan bağışında bulunabilir?
18-65 yaş aralığında ve 50 kilogramın üzerindeki her sağlıklı birey, kan bağışçısı adayı olabilir (19 yaşından gün almak ve 65 yaşını doldurmamak gerekir).
3. Kan bağışı ne kadar sürer?
Kan bağışı; kayıt, muayene, kan bağışı ve ikram işlemlerinden oluşur ve 30-35 dakika sürer.
Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenmiş olan Sorgulama Formu bağışçı tarafından, eksiksiz doldurulmalı ve mutlaka onaylanmalıdır. Aksi halde kan alımı işlemi kesinlikle yasaktır çünkü formda yer alan sorular, kan bağışçısının ve kanı alacak hastanın sağlığı için önemlidir.
5. Kan bağışı başvurum reddedilebilir mi?
Muayene sonunda doktorumuz; bağışlanacak kanın, kanı alacak hastaya zarar verebileceği kararına varmış ise sebebini bağışçıya açıklayarak, kan bağışı işlemini bir süre erteleyebilir. Ayrıca bazı durumlar (taşıyıcı hastalık vb.) ise kişinin kan bağışında bulunmasına, hayatı boyunca engel teşkil edebilir.
6. Kan bağışı sırasında canım yanar mı?
Kullanılan iğne, uluslararası standartlarda bu işlem için uygulanan kalınlıktadır çünkü iğnenin kalın olması, kan alımı sırasında iğne içinden geçen kan hücrelerinin parçalanmasını ya da hasar görmesini engeller. Ayrıca acının az hissedilmesi için iğne ucu özel bir işlemden geçmiş; lazerle kesilmiş ve silikon ile kaplanmıştır. Personelimiz ise kan alımı konusunda özel eğitim almış uzmanlardır.
Kan bağışı işlemi sona erdiğinde, iğnenin çıktığı damar ve deri yüzeyi, kanın içinde bulunan kan pulcukları yardımıyla kapanmaktadır. Ancak damar yüzeyinin kapanması içinde sıvı olması nedeniyle biraz süre alır. Buna bağlı olarak ise bölgeye, flebotomistlerin önerdiği sürede bası yapmak gerekir. Ayrıca, deri yüzeyinde herhangi bir kanama olmadığı görüldüğünde basının kaldırılması hatalı olacaktır çünkü damar yüzeyi tam kapanmadığında, doku içine kanama olabilir. Bu olay ise halk arasında morarma olarak bilinir ve söz konusu morarma küçük bir dikkatle önlenebilir.
8. Kan bağışı sırasında hastalık bulaşma riski var mı?
Kan bağışı işlemi boyunca kullanılan tüm malzemeler tek kullanımlık ve sterildir. İşlem sırasında kullanılan malzemeler, işlem sonunda kalite standartlarına uygun şekilde imha edilir ve buna bağlı olarak, herhangi bir hastalık bulaşının olması da söz konusu değildir.
9. Kan vermenin yan etkisi var mıdır?
Kan bağışının; kilo değişimine sebep olduğu ve bağımlılık yarattığı ile bağışçının kansız kalacağı yönündeki görüşlerin aksine bir yan etkisi bulunmamaktadır.
10. Kan vermenin sağlığa yararı var mıdır?
Kan bağışlamanın sağlığa herhangi bir zararı olmadığı gibi faydası da tıbbi olarak kanıtlanmış değildir.
11. Hangi aralıklarla kan bağışında bulunabilirim?
Tam kan bağışında; erkekler 90 günde bir, kadınlar ise 120 gün de bir kan bağışında bulunabilirler.
Hepatit A ve Hepatit E enfeksiyonu geçiren bireyler tedavi sürecini tamamladıktan sonra 12 ay boyunca kan bağışında bulunamazlar. Hepatit B ve C geçirenler ise tedavilerini tamamlamış olsalar dahi hiçbir zaman kan bağışında bulunamazlar.
13. Bağışlanan kanlar neden ücretle veriliyor?
Türk Kızılayı, hasta ya da hasta yakınlarından kan ürünlerinin karşılığında herhangi bir ücret talep etmemektedir ancak kan bankacılığında kullanılan tıbbi malzeme ve yapılan test ücretleri bir maliyet ortaya çıkarmaktadır. Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen kan ürünlerinin kullanım bedeli ise Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından tahsil edilmektedir.
14. İhtiyacımız olduğunda neden kan bulamıyoruz?
Bağışlanan kanlar bileşenlerine ayrılmakta ve hepsi farklı sıcaklıklarda farklı miatlarda, stoklarda saklanmaktadır. İhtiyaç olunan ürünlerin ise hastaneler tarafından talep edildiğinde, kan bağışı merkezlerimiz tarafından hastanelere gönderilmesi sağlanmaktadır. Ancak ihtiyaç olunan kan ürünlerinin hastanelere ulaştırılabilmesi için gönüllü kan bağışlarının da artması gerekmektedir.
Türk Kızılayı’nın düzenli kan bağışçılarının ihtiyaçları olduğunda, kan merkezinde kan bulamaması olumsuz düşüncelere neden olmaktadır. Bu sıkıntının yaşanmasını, Türk Kızılayı olarak bizler de istememekteyiz.
15. Kan bağışı sonrasında yapılan test sonuçları bizlere bildiriliyor mu?
Alınan bütün kanlar; HIV, Hepatit B-C ve Sifiliz testlerinden geçtikten sonra sonuçlarda olumsuz bir durum söz konusu olduğunda kişiye özel bilgilendirme yapılmaktadır. Eğer sonuçlar normal ise herhangi bir bilgilendirme yapılmamaktadır.
Ayırıca, test sonuçlarının ve bağışçı bilgilerinin üçüncü şahıslarla paylaşılması Kan Kanunu çerçevesinde yasak olup; güvenlik tedbirleri kapsamında bağışçılarla SMS veya e-mail yolu ile de paylaşılmamaktadır.
Sonuçlarını görmek isteyen kan bağışçılarımızın ise ilgili kan merkezimize kimliği ile bizzat başvurması gerekmektedir.
16. Hangi durumlarda SMS alıyoruz ya da gelen SMS nasıl engellenir?
Kan bağışçısının kaydı yapılırken uygulanan barkod sistemi kapsamında, bağışçıya ait kan ürünlerinin hastanelere çıkışı yapılırken, söz konusu barkod okutulmaktadır. Bunun üzerine bağışçımızın son bağışında ibraz ettiği cep telefonu numarasına, bağışladıkları kanın bir ihtiyaç sahibi tarafından kullanılmak üzere yola çıktığı bildiren bir SMS gönderilir.
Bunun yanında, gezici ekiplerde kan bağışında bulunan bağışçılarımıza aynı bölgeye tekrar kampanya düzenlendiğinde bilgilendirme amacıyla ve ayrıca bağışçılarımızın doğum günlerinde de SMS gönderilmektedir.
Kampanya ve diğer gönderilen SMS’lerimizi almak istemeyen bağışçılarımızın başvuruları, hangi kanal ile yaptıklarına bakılmaksızın isteği teyit edilerek Bilgi İşlem Birimi tarafından gerçekleştirilmektedir.
17. Ödül/Madalya sistemi nedir?
Türk Kızılayı güvenli kan temininin, düzenli kan bağışçı profili ile gerçekleşeceği düşünmektedir. Bu anlayışla kurumumuza gönüllü ve düzenli olarak kan bağışında bulunan bağışçılarımız için madalya/ödül sistemi oluşturulmuştur. 10 kez bağış yapan bağışçımız bronz madalya, 25 kez bağış yapan bağışçımız gümüş madalya, 35 kez bağış yapan bağışçımız altın madalya ve 45 kez bağış yapan bağışçımız ise plaket almaya hak kazanmaktadır. Madalya ve plaketler, hak edilen yılın bir sonraki senesinde 14 Haziran Dünya Kan Bağışçıları Günü kapsamı etkinliklerinde bağışçılarımıza takdim edilmektedir.