Kadın Kanserlerinde Tek Önlenebilir Kanser

Jinekolojik kanserler dünyada kalp hastalıklarından sonra en çok ölüme yol açan hastalıklar arasında yer alıyor. Bu kanserler içinde yer alan rahim ağzı (serviks) kanseri ise kadınlarda en sık görülen kanserler içinde üçüncü sırada.

“PANDEMİ SÜRESİ UZAYINCA HASTALAR KONTROLE GELMEDİ”

Pandemi başladığında tüm dünyada olduğu gibi biz de Türk Jinekolojik Onkoloji Derneği olarak jinekolojik kanserlerin yönetiminde birtakım değişiklikler yapmak zorunda kaldık. Bazı kanser türlerinin gelişmesi daha yavaş olduğu için, (Kovid nedeniyle) bunlarda tedaviyi kısmen geciktirdik. Başta yumurtalık kanseri olmak üzere, rahim ağzı kanseri gibi kanserlerin tedavisini ise aksatmadan devam ettirdik. Ama pandemi süresi uzayınca tedavi protokolleri de aksadı. Hastaların bir bölümü hastaneye gelmemeye başladı. Kontrole gelmeyen bir hasta grubu da oluştu. Dolayısıyla bu grupta tekrarlayan tümör tanıları gecikti. Hastalığa erken tanı koyma oranı da azaldı. 

MENOPOZ DÖNEMİNDEKİ KADINLAR İÇİN BÜYÜK TEHLİKE

Biz, Türk Jinekolojik Onkoloji Derneği olarak özellikle menopoza giren kadınlarda çok anormal kanamalar olursa, ilişki sırasında kanama ya da karında, kasıklarda şişlik, ağrı veya ciddi beslenme bozuklukları gibi şikayetler olursa bir an önce hastaneye başvurmasını öneriyoruz. Tanıda gecikme olursa tedavideki başarı oranı da düşüyor. Dolayısıyla bu şikayetleri olan kadınların kadın kanserleri açısından söylüyorum, gecikmeden hastaneye ya da kendilerine en yakın sağlık merkezine başvurmaları çok önemli.

“ERKEN TANIDA YÜZDE 50 AZALMA OLDU”

Ülkemizde jinekolojik kanserler açısından böyle bir çalışmamız henüz yok ancak gözlemsel değerlendirme olarak bahsedersek Türkiye'deki jinekolojik onkoloji merkezlerinin bu konudaki izlenimleri de buna benzer şekilde. Erken tanı oranlarında gecikmeler görüyoruz. Jinekolojik kanserlerde, rahim ağzı kanseri hariç, en büyük risk grubu menopoz dönemindeki kadınlardır. Yani daha çok, 40 yaş ve üstü dönemde görülüyor bu kanserler. Bizim hasta grubumuz postmenopozal dönem ya da menopoza yakın dönem kadınlar oluyor genellikle.

KADIN KANSERLERİ İÇİNDE TEK ÖNLENEBİLİR KANSER

Her şeyden önce, önlenebilir bir kanser türü. Bir kadın her türlü kansere yakalanabilir ama isterse serviks kanseri olma ihtimalini sıfırlayabilir. Çünkü serviks kanseri yaklaşık 6 yıl süren bir kanser öncesi hastalık döneminden sonra gelişir. Dolayısıyla 6 yıl boyunca taramalar ve hatta serviks kanserine neden Human Papilloma Virüsü (HPV) aşılarının uygulanması, bu kanserin görülme oranını çok yüksek oranda azaltıyor. Serviks kanseri ülkemizde, kadınlarda 14'üncü en sık görülen kanser türü. Ama 40 yaş altı gruba baktığımızda, üçüncü ve dördüncü en sık görülen kanser. Yani 40 yaş altı kadın kanserlerinin önemli bir bölümünü serviks kanseri oluşturuyor.

“HPV DNA’SI TARAMASI İLE DAHA ERKEN YAKALANIYOR”

Birincisi, sekonder önleme dediğimiz, taramalarla; Pap test ve smear taramalarıyla yapılan değerlendirmeler sonucunda, kanser öncesi hastalığın teşhis edilmesi ve tedavi edilmesidir. Son yıllarda alınan smear örneğinden HPV DNA'sı bakılarak yapılan taramalar daha çok tercih edilmeye başlandı. Çünkü bunun güvenilirliği ve doğruluk hassasiyeti çok daha yüksek. Daha yüksek oranda kanser öncesi hastalığı tespit etme şansına sahibiz HPV DNA’sı bakarak. Zaten Sağlık Bakanlığı'nın da rahim ağzı kanserlerinin taramasında kullandığı yöntem HPV DNA'sı bakmaktır. Tarama, 30 yaşında başlar. 5 yılda bir, negatif olan hasta gruplarında devam eder. Son yıllarda HPV DNA’sı smear taramalarının da önüne geçmiştir. Eğer smear hücresinde HPV DNA’sı varsa, o zaman bu kadında HPV enfeksiyonu var demektir. HPV enfeksiyon varsa da bu kadının kanser öncesi hastalık ve hatta kansere yakalanma ihtimali çok yüksek demektir. Takip ve tedavilerle kanser önlenir.

“BU KANSERDE EN ÖNEMLİ SİLAH AŞI”

İkinci yöntem de primer koruma dediğimiz, HPV aşılarıyla HPV enfeksiyonuna engel olup kanser öncesi lezyonları, dolayısıyla kanseri daha oluşmadan engellemektir. Dünya Sağlık Örgütü’nün de önerisi, 15 yaş altı kız çocuklarında iki doz HPV aşısı, ondan sonraki yaşlarda 30-40’lı yaşlarda HPV DNA’sı ile takip, öncül lezyonların doğru tedavisi yapıldığında, 2030 yılına kadar serviks kanseri görülme oranı ve buna bağlı ölümleri belirgin olarak azaltmaktır. Serviks kanseri eradike ya da elemine edilebilecek olan bir kanserdir. Yani aşı ve takiplerle serviks kanseri insidansının (görülme oranının) sıfırlanması mümkündür. Oysa bir kadına serviks kanseri tanısı koyulduktan sonra, özellikle ileri evrelerde, kansere bağlı ölüm oranı çok yüksektir. Hastalığın tekrarlama oranı da aynı şekilde çok yüksektir. Dolayısıyla önlenebilir bir kanser olması nedeniyle serviks kanserinin önleme faaliyetlerini ülkemizde de yaygınlaştırmakta fayda var.