Kabızlığınız Geçmiyor Mu?
Güncelleme Tarihi:
Kolorektal Cerrahi ve Proktoloji (bağırsak ve makat hastalıkları) alanında görev yapan Prof. Dr. Korhan Taviloğlu, kabızlık için tanı yöntemlerini anlattı.
“Haftada üç defadan az sayıda dışkılama veya zorlu dışkılama durumu klasik olarak kabızlık şeklinde adlandırılır. Kronik kabızlık yakınması olan kişiler, ya çok sert ya da çok az miktarda dışkılama yapar. Haftada üç defadan seyrek dışkılama, fazla ıkınma, katı ve hacimli dışkılama, dışkıyı tam boşaltamama hissi, dışkının makattan çıkışı esnasında takılma, engellenme veya tıkanıklık hissi, leğen kemiği ya da çatı kemiği (pelvis) kaslarına destek yaparak dışkılama, dışkı gevşetici ilaç (laksatif) kullanmadan yumuşak dışkı çıkartamama, huzursuz bağırsak sendromu (İBS) belirtilerinin olmaması gibi belirtilerden en az iki tanesinin 3 aydan beri var olması ve hastanın yakınmalarının ise en az 6 ay önce başlaması durumunda kabızlık tanısı için doktora gidilmesi gerekir.”
Kabızlık Teşhisinde Kullanılan Yöntemler
“Kronik kabızlık tanısında yapılabilecek kolonoskopi (kalın bağırsağın makattan endoskop adı verilen ışıklı hortum şeklinde bir aletle incelenmesi), ilaçlı kalın bağırsak röntgeni vb. değişik araştırma yöntemleri vardır. Bunların en başında karın ve makat muayenesi gelir.”
“Karın muayenesi sıklıkla normal bulunur, bazen dışkı ile dolu bağırsak hissedilebilir, bu arada karın içinde kitle varlığı, dalak ya da karaciğer organlarında büyüme araştırılır. Makat muayenesine, anorektal muayene adı da verilir. Hastalar genellikle bu muayeneyi sevimsiz bulur. Bu nedenle kısmen korkma ve kısmen de utanma duygusu içinde, doktora gitmekten kaçınırlar. Ancak, birçok hastalığın tanısının sadece bu şekilde konulduğunu ve diğer araştırmalar sonrasında erken dönemde tedavi edilebildiğini bilmekte yarar vardır. Bu muayene sırasında makat bölgesinde; hemoroid (basur), makat çatlağı (anal fissür), makat fistülü (anal fistül, perianal fistül, anorektal fistül), kıl dönmesi (pilonidal sinüs, sinüs pilonidalis, pilonidal kist), makat siğili (anal kondilom, kondiloma akuminata, anal siğil), rektal polip, makat kanseri, (anal kanser, anüs kanseri), rektum kanseri, makat sarkması (rektal prolapsus), rektosel, anismus, anal kriptit, makat darlığı, gaz ve dışkı kaçırma vb. birçok hastalığın tanısı konulabilir. Dışkıda gizli kan testi ve ayrıca üre, kalsiyum, tiroid tetkikleri yapılabilir.”
Görüntüleme Teknikleri Uygulanabilir
Makat bölgesi muayenesi ile birlikte yapılan ve ince ışıklı bir alet yardımı ile makat kanalının incelenmesine “anoskopi’’ adı verilir. Bu sırada bir kitle görülmesi durumunda, biyopsi amacı ile parça da alınabilir. Rektoskopi; makat ve rektum bölgesinin incelenmesi işlemidir. Sigmoidoskopi; kalın bağırsağın sol yarısının incelenmesi işlemidir. Rutin sağlık kontrolü tetkikleri arasında yer alan ve kalın bağırsağın tamamının incelendiği kolonoskopi işlemi ise, 40 yaş üzerindeki sağlıklı kişilere önerilmekte ve normal sonuç elde edilirse her 10 yılda bir tekrarlanması salık verilmektedir. İlaçlı bağırsak filmi; baryumlu kolon grafisi, lavman opaklı kolon grafisi adları da verilir.
Kabızlığa Özgü Detaylı Araştırma Tetkikleri Kullanılabilir
“Kalın bağırsak geçiş süresi ölçümü yapılır. Tetkik öncesinde sıklıkla hastalara üç gün boyunca günde 20-30 gram lif içeren diyet verilir. Bundan sonra, hastaya içinde çok sayıda (20 adet) röntgende görünen belirteçli (radyo-opak marker) haplar içirilir. Bundan sonra 5. ve 7. günde karın ve leğen kemiğini içine alacak şekilde röntgen çekilir ve belirteçlerin oradaki varlığı araştırılır. Balon atılım testi gibi anorektal fonksiyon testleri de uygulanır. Anorektal elektromiyografi (EMG) tekniğinde, internal anal sfinkter (istemsiz olarak kasılan iç makat kası, makat içi basıncını arttırır, dışkılamada eyleminde etkili), eksternal anal sfinkter (istemli olarak kasılan dış makat kası, gaz ve dışkı tutmada etkili) ve puborektal kas (pelvik taban kası, ıkınma sırasında gevşer ve dışkının rahat boşalmasına yardımcı olur) hakkında fikir edinmeye yarar sağlar. Puborektal kasta ıkınma sırasında gevşeme olmazsa, bu duruma zıt kasılma veya parodoksal kontraksiyon adı verilir ve anismus gibi durumlarda görülür. Son olarak biyopsi yapılması gerekebilir. Özellikle Hirschsprung hastalığının tanısında endoskopik çok sayıda biyopsi alarak hastalığın tanısının konulması çok önemlidir.”
Prof. Dr. Korhan Taviloğlu
