Güvenli seksin yolları...

CETAD'ın "Yaşam Boyu Cinsel Sağlık, sizin de hakkınız" projesi kapsamındaki 'Güvenli cinsellik' toplantısında cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve güvenli cinsellik masaya yatırıldı. İstanbul Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nuray Özgülnar ile Yıldız Teknik Üniversitesi Sağlık Merkezi Başhekim Yardımcısı Uz. Dr. Haluk Pektaş, riskli cinsel davranışları, riski azaltan faktörler ile erkek ve kadının alacağı önlemleri anlattı.

İstenmeyen gebelikler ya da cinsel temas yoluyla bulaşan hastalıklar, önlem alınmayan cinsel ilişkilerin taşıdığı ciddi sağlık risklerini oluşturuyor. Cinsel yaşamın kuralsız olmadığını belirten uzmanlar, cinsel yolla bulaşan hastalıkların yayılmasının en büyük nedenini, birden çok eşle ve korunmadan cinsel ilişkiye girmek olarak özetliyor.

Güvenli cinsel yaşam

Güvenli cinsellik, "Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara yakalanmamak veya yakalanma risklerini azaltmak, istenmeyen gebelikleri engellemek için yapılacak davranış biçimleri" olarak tanımlanıyor. Güvenli cinsel davranışların başında ise cinsel ilişkiden kaçınma ya da cinsel ilişkiyi erteleme geliyor.

Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar

Cinsel organlarda belirti göstererek veya belirti vermeden seyredebilen cinsel enfeksiyonlar, her ülkede önemli bir halk sağlığı sorunu. Dünya Sağlık Örgütü'nün tahminlerine göre, her yıl yaklaşık 174 milyon trikomonas enfeksiyonu, 92 milyon klamidya enfeksiyonu, 62 milyon gonore yani bel soğukluğu, 12 milyon sifiliz yani frengi olmak üzere 340 milyon yeni vaka ekleniyor. Bu enfeksiyonlar arasında en yaygın olarak bilinenler ise belsoğukluğu, Frengi ve HIV enfeksiyonu. Bu enfeksiyonlara neden olan 30'dan fazla etken bulunuyor. Bu etkenler, cinsel organlarda, deride, ağızda, anüste, boğazda, gözde görülebildiği gibi tüm bedeni de sarabiliyor.
Biyolojik yönden bulaşmayı artıran faktörler

hem biyolojik hem de sosyal faktörler, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı kadınları daha duyarlı hale getiriyor. Vajinayı döşeyen doku yüzeyinin geniş olması, genç kadınlarda daha duyarlı olan rahim içindeki zar dokusunun dışarı taşması, toplumsal ayrımcılık nedeniyle kadınların sağlık hizmetlerinden daha az yararlanması ve sağlık kurumlarına başvuramaması kadınların bu enfeksiyonlara yakalanma riskini artırıyor. Sünnetsiz olmak ya da sünnet derisinin penis üzerinde kıvrılması ise erkeklerdeki risk faktörleri.

Riskli cinsel davranışlar

Cinsel yolla bulaşan hastalıkların birinci sorumlusu cinsel ilişki. Ancak, bulaşma riskini artıran riskli davranışlar da var. Özellikle Kondom kullanmadan, vajinal, oral veya anal cinsel ilişkiye girilmesi durumunda cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riski yükseliyor. Sık cinsel eş değiştirmek, birden fazla cinsel eşe sahip olmak, cinsel eşin birden fazla cinsel eşinin olması, son bir yıl içinde geçirilmiş cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü, seks işçileri ile cinsel ilişkide bulunma riskli cinsel davranışlar arasında sayılıyor.

Riski azaltan faktörler

• Eşin ya da sevgilinin bedeninden salgılanan sıvılarla (vajina, anüs veya ağız) temas etmemek.

• Cinsel organlarda oluşan yaralara ya da kabarcıklara dokunmamak.

• Yara veya enfeksiyon varlığında cinsel ilişkide bulunmamak.

'Erkek kondomu' kullanırken dikkat edilecek noktalar

• Kondomun son kullanım tarihine kontrol edilmeli.

• Her ilişkide yeni bir kondom kullanılmalı.
• Kondom dar pantolon ceplerinde ya da uzun süre cüzdanda taşınmamalı. Çünkü bu alanlar kondom için sıcak ortamdır ve kondomun koruyucu özelliğini azaltabilir.

• Kondom ilişkinin başında takılmalı.

• İlişki bittiğinde penis sertliğini tam kaybetmeden, kondom penisle beraber dışarı alınmalı.

• Kondom, penisin üzerinden kağıt bir mendil ile tutularak çıkarılmalı.

• Eğer ilişkinin herhangi bir yerinde kondomun zarar gördüğü fark edilirse kondom hemen yenisi ile değiştirilmeli.

'Kadın kondomu' kullanırken dikkat edilecek noktalar

• Kuru, kirli, esnekliğini kaybetmiş, sararmış, yapışkan ve zedelenmiş kondomlar kullanılmamalı.

• Kadın kondomu herhangi bir cinsel temas olmadan önce yerleştirilmeli.

• Kondom paketini açmak için diş ya da kesici bir alet, makas kullanılmamalı.

• Kadın kondomu, erkek kondomu ile birlikte kullanılmamalı.

Tülay Sağlam – NTV