Guatrın belirtilerini dikkate alın!

Osman MÜFTÜOĞLUSiz de ergenlik, hamilelik sonrası ve menopoz dönemlerinin fırtınalı hormonal değişimlerini yaşayan genç veya orta yaşlı bir kadınsanız, tiroid bezi hastalıkları ile ilişkili belirtileri bir miktar bilmenizde yarar var.TİROİD bezi fonksiyon bozukluğu hormonal hastalıkların en sık görülenidir. Boynunuzun ön kısmında ve soluk borusunun hemen önünde yer alan sadece 20 gram ağırlığında bu iç salgı bezi, küçük bir kelebeği andırır ve metabolizmanızın ana oyuncuları T3, T4 hormonlarını üretir. Tiroid hormonlarının üretimi öncelikle hammadde olarak yeteri kadar iyodun mevcudiyetini gerektirir. Hormon üretimi için tiroid bezinize günde en az 200 mikrogram kadar iyot gerekmektedir. Üzülerek belirtelim ki, ülkemiz topraklarının önemli bir bölümü iyot fakiridir. Bazı bölgelerimizde toprakta ve suda iyot yok denecek kadar azdır. Bu durum besinsel iyot eksikliğine yol açar. İyot eksikliğine bağlı basit guatr sorununun ülkemizde çok yaygın görülmesinin nedeni işte bu 'iyot noksanlığı'dır.Guatr neden oluşurEn sık görülen tiroid bezi hastalığı olan 'guatr' tiroid bezinin fazlaca büyümesini ifade eder. Guatr sorunu olan hastalarda vücuda yetersiz iyot girmesine karşın tiroid bezinin yoğun çabası sayesinde tiroid hormonlarının üretimi normal sınırlar içinde tutulur. Bu nedenle guatrı olan hastalarda genellikle normal tiroid fonksiyonu vardır. Kan analizleri yapıldığında T3 ve T4 hormonları ile hipofizde üretilen TSH hormonu seviyeleri normal bulunur. Sorun; tiroid bezinin fazla irileşmesi, hatta bazen nodüllerle düzensiz bir yapıya dönüşmesidir. İyot yetersizliğine rağmen tiroid bezini normal seviyede hormon üretimine zorlayan aşırı TSH uyarısı tiroid bezini büyütmekte, guatra yol açmaktadır. İyot eksikliğine bağlı guatr genç kız ve kadınlarda daha sık görülmektedir.Belirtileri nelerTiroid bezindeki fazla büyüme uzun süre gözden kaçar. Başka bir nedenle yapılan boyun muayenesi esnasında hekimler tarafından tesadüfen fark edilir veya çarpıntı, sinirlilik, uyku sorunları, terleme, sıcak veya soğuk tahammülsüzlüğü yönünden değerlendirilen hastalar incelenirken guatr belirlenir. Eğer büyüme uzun bir süre fark edilmez, iyot eksikliği sorunu sürer giderse tiroid bezindeki hacim artışı çok ileri düzeylere varabilir. Boyunda estetik kusurlara yol açan anormal şişlikler oluşabilir. Bu durumda kitle etkisi yaparak solunum ve yutma güçlüğü ile ses kısıklığı gibi belirtilere neden olur. Eğer iyot noksanlığının yaygın olduğu ve basit guatrın sık görüldüğü bir bölgede yaşayan genç ya da orta yaşlı bir kadınsanız yukarıdaki sorunların mevcudiyetinde guatr yönünden incelenmek üzere doktorunuzla görüşmeniz yararlı olur. Sadece kan incelemelerinizde T3, T4 ve TSH seviyelerini baktırmakla yetinmemeli, kesin tanı için deneyimli bir uzmanın muayenesinden ve ultrasonografi, sintigrafi gibi ileri görüntüleme yöntemlerinden yararlanmalısınız. Hemen belirtelim! Sorunu fazla büyütmemeli, ama uzunca bir süre sentetik T4 hormonu tabletleri ile tedavi görmeniz gerektiğini de bilmelisiniz. Tedavi süresince uygun dozlarda T4 hormonu aldığınızdan emin olmak için doktorunuz belirli aralıklarla serum T3, T4 ve TSH seviyelerinizin değerlendirmesine ihtiyaç duyacaktır. Tedaviden yararlanabilmek ve yan etkilerden korunmak için bu değerlendirmeleri düzenli olarak yaptırmanız zorunludur. Uygun bir tedavi, ortalama 6-12 ay kadar sonra tiroid bezinde belirgin bir küçülme sağlayacaktır. Tedavinizin daha uzun sürmesi özellikle çok sayıda nodül mevcutsa belki yıllarca devam etmesi de gerekebilir. Tiroid hormonu ile baskılanmayan, küçültülmeyen, etraf dokulara baskı yaparak sorun yaratan veya estetik olarak rahatsız eden guatrlar cerrahi olarak çıkartılmalıdır.Nodüle dikkatHemen hemen her 10 kadından biri hayatının herhangi bir bölümünde tiroid bezi hastalığına yakalanmaktadır. Kadınları tiroid bezi hastalıkları bakımından daha şanssız yapan nedenler bilinmemektedir. Östrojen hormonunun etkisinden kadınlarda 'otoimnün' bağışıklık sistemi hastalıklarının sıklığından kuşkulanılmaktadır. Tiroid nodülleri tiroid bezi hastalıkları içerisinde en sık görülenlerdendir. Nodülleri genellikle hastalar keşfeder ve boyunlarının ön kısmında belirledikleri şişlik nedeniyle doktorlarına müracaat ederler. Başka bir amaçla yapılan boyun muayeneleri esnasında da tiroid nodülleri saptanabilir. Tiroid nodülü yıllar içerisinde çok yavaş büyüyebilir, nohut, ceviz ve hatta portakal büyüklüğüne kadar irileşebilir. Bazı nodüller ise birdenbire oluşur ve bazen bir gecede rahatsız edici boyutlara ulaşabilir. Doktorunuz tiroid nodülünü teşhis edebilmek için sizi dikkatlice muayene edecek, bu muayene esnasında nodülünüzün sert ya da yumuşak, hareketli veya sabit pozisyonda olup olmadığını, büyüklüğünü, yer ve sayısını belirleyecektir. Sesinizde bozukluk, kısıklık veya çatallanma gibi yakınmalarınızın olup olmadığını, ailenizde tiroid hastalığı öyküsünün bulunup bulunmadığını, yakın bir zamanda boyun ve baş röntgeni çektirip çektirmediğinizi sorgulayacaktır. Ayrıca kilo kaybı, çarpıntı, sinirlilik, ellerinizde titreme ve terleme gibi yakınmalarınızın bulunup bulunmadığını da öğrenmek isteyecektir.AKLINIZDA BULUNSUNTiroid nodülünün belirtileriHipotiroidi veya hipertiroidi belirtileri (yorgunluk, halsizlik, çarpıntı, kilo alma veya verme, aşırı üşüme veya terleme)Baskı belirtileri (ses kısıklığı, çatallanması, yutma güçlüğü)Tedavisi mümkünTiroid nodülleri oldukça sık görülen bir sağlık sorunudur. Toplumun ortalama yüzde 5-10'unda hayatlarının herhangi bir döneminde tiroid nodülünün gelişmesi mümkündür. Eğer çok hassas görüntüleme çalışmaları kullanılırsa kadınların neredeyse yüzde 30'undan fazlasında en az bir tiroid nodülünün belirlenebileceğini ileri sürenler vardır. Tiroid nodülüne sahip olma olasılığının bu kadar yüksek bulunması sakın sizi ürkütmesin! Bu nodüllerin sadece çok küçük bir kısmı kötü huyludur ya da sonradan kansere dönüşmektedir. Tiroid nodüllerinin kanserleşme olasılığı sanıldığından daha az olduğu için çoğu kez bu nodüller biyopsi yapılmadan takip edilir. Eğer ultrasonografik inceleme doktorunuzda olumsuz çağrışımlar yapmışsa size ultrason eşliğinde ince iğne biyopsisini önerecektir. Kabul etmenizde ve ona yardımcı olmanızda fayda var. Unutmayın! Ülkemiz tiroid bezi hastalıklarının çok yaygın görüldüğü bir coğrafi bölgedir. Özellikle genç ve orta yaşlı kadınların tiroid bezi hastalıklarına ilişkin bilgilerini arttırmalarında yarar var. Hürriyet