Giritliler ve Eskimolar neden uzun yaşar?

Dünyanın çeşitli yerlerinde beslenme ve kalp damar hastalıkları hakkında yapılan çalışmalarda Japonya ve Girit adasında yaşayanların kalp hastalıkları açısından ölüm riskinin daha düşük oldukları gösterilmiş.Doğma büyüme Emirganlı olduğum için olsa gerek, ben en çok istavriti severim. Geçenlerde bir gün Zuhal ile İstinye'den Yeniköy'e doğru giderken yolun sağında yeni bir balık restoranı gördük. Sevgili Ursula ile Aydın'ın, yıllardır zarafetle lezzetin uyumunu ustaca kaynaştırdıkları, Swiss Cafe'nin hemen yanında. Adı "Kavak Balıkçısı", yeni açılmış. Bir deneyelim dedik.Daha otoparktan başlayan sıcacık bir ilgi. Sahibi Hakan Bey'miş, hemen sohbete başladık. Değişik ve çok güzel mezeler ve ustasınca kızartılmış İstavrit. İstavrit deyip geçmeyin, bu dünya lezzetlisi küçük balığı hem yeterince sulu bırakıp, hem de gevşetmeden kızartabilmek ciddi denizci alışkanlığı ister. Hesap kırmızı şarap dahil çok makuldu.Yolunuz Boğaz'a düşerse uğrayınİkinci gidişimizde değişik bir balık kavurma ve biberli levrek sarmayla tanıştık, harika... İstavrit gene nefis, hesap yine çok makul. Normalde çoğu lokanta ilk gidişte hesabı küçük tutar, sonra her gidişte artar o hesap ne hikmetse.Pazar akşamı yine oradaydık, mezeler yine taptaze, masada gözümüzün önünde Hakan Bey'in nefis bir elma sirkeli hamsi hazırlayışı, cidden çok leziz. Balıklar ise yine tam kıvamında, ustasınca, ustaca pişirilmiş. Zevki tamamlayan ise her masadan eksik edilmeyen özel ilgi ve yakınlık. Dayanamadım, yazayım da bir gün yolunuz Boğaz'a düşer de, fırsat bulursanız, siz de Hakan Bey'le tanışıp, bu sıcacık atmosferde, denizcilerin yediği gibi hazırlanmış ve pişirilmiş mezelerin ve balıkların tadına bir bakmadan geçmeyin dedim.Bu mutfaklar ömür uzatırOmega 3 için balık tüketilmeliTabii bu kadar balık sohbetinden sonra, omega 3 ve yağlı balıklardan bahsetmeden geçmek de olamazdı.Bol miktarda balık tüketen toplumlarda, yani omega 3 yağ asitlerinden zengin beslenen kişilerde, kalp damar hastalıkları ve depresyon daha az görülmekte. Dünyanın çeşitli yerlerinde beslenme ve kalp damar hastalıkları hakkında yapılan çalışmalarda Japonya ve Girit adasında yaşayanların kalp hastalıkları açısından ölüm riskinin daha düşük oldukları gösterilmiş. Aynı şekilde Grönland Eskimolarında tipik batı tarzı diyetle beslenen kişilerin aksine, koroner kalp hastalığı oranları çok düşük.Bu, onların diyetlerindeki yüksek omega 3 'e bağlanmıştır.Haftada iki kez balık yenmeliSağlık faktörü olarak bilinen omega 3 yağ asitlerinin 3 tipi vardır: DHA (dokosahekzonoik asit), EPA (eikozapentanoik asit) ve ALA (alfa linoleik asit). EPA ve DHA sadece balık yağında bulunduğu için yağlı balıklar en önemli EPA ve DHA kaynaklarıdır. Yağlı balıklara somon, sardalye, uskumru, ringa, alabalık, ton balığı gibi örnekler verilebilir. EPA ve DHA vücudumuzdaki bütün hücre zarlarının sağlığında önemli olduğu kadar aynı zamanda kalp hastalıkları, kalp krizi, hipertansiyon, depresyon, eklem ağrıları ve romatoid artrit gibi inflamasyon gösteren hastalıklardan korunmada da yardımcı olur. Bazı araştırmalarda Alzheimer hastalığına karşı da koruyucu olduğu belirtilmiştir. ALA ise bitkisel kaynaklıdır, en fazla keten tohumu yağı olmak üzere ceviz, semizotu gibi bazı yiyeceklerde vardır. Vücutta direkt kullanılabilen omaga 3 yağ asidi çeşitleri ise EPA ve DHA dır, ALA ise ancak EPA ve DHA'ya dönüştürülerek yararlı etki gösterir ama ALA'nın sadece az bir miktarı bu hale dönüşür, bu nedenle de balık yağı bizim için çok önemlidir.Bu mutfaklar ömür uzatırÖzellikle çocuklarda beyin gelişiminin sağlanabilmesi için DHA gereklidir. Dolayısıyla öncelikle omega 3 kaynağı olarak balık ve balık yağı tercih edilmelidir, ilave olarak da keten tohumu yağı veya diğer bitkisel kaynaklar kullanılmalıdır.Haftada en az 2 kez balık yenmeli, bunlardan biri uskumru, ringa, ton balığı, sardalye, alabalık gibi yağlı bir balıktan seçilmelidir. Düzenli olarak yağlı balık yenmesi diyetle omega 3 sağlamanın sağlıklı ve doğal bir yolu olmakla birlikte ağır metaller gibi denizi kirleten maddelerin balıklarda bulunması ihtimali de kaygı yaratmaktadır. Derin sularda beslenen balıklarda kirletici maddelerin yüksek düzeyde birikme riski daha fazladır.Pişirme şekli önemliBu balıkların yağda kızartılması faydalarını engeller. En sağlıklı olanı ızgarada, yağsız teflon tavada ızgara yapmak veya sebzelerle buğulama şeklinde pişirmedir. Balığa ilave olarak omega 3 ile zenginleştirilmiş yiyecekler (yumurta, ekmek, süt gibi) de günlük beslenmede yer alabilir. Yağlı balığı yeterince yemeyenler için, balık yağı destekleri tercih edilen bir alternatif olabilir. Piyasada bulunan birçok balık yağı desteğinin arasında tercih ederken özellikle EPA ve DHA içeriğinin ne miktarlarda olduğuna dikkat edin. Sağlıklı bir yaşam için günde toplam 1 g EPA ve DHA önerilmekte. Kardiyovasküler riski olan kişilerde ise doktorlarının önerisi doğrultusunda bu rakam daha fazla miktarlara çıkabilir.Dr. Hasan İnsel / MilliyetBu mutfaklar ömür uzatır