Gebelikte Tarama Testleri Önemli mi?
Güncelleme Tarihi:
Gebelik dönemi, bebeğin gelişimi için neredeyse tüm organların seferber olduğu bir dönem. Bebek gelişimini tamamlarken bir yandan da riskleri anlamak ve önlem almak son derece önemli. Gebelik sürecinde bebeğin kromozomal olarak sorunlu olup olmadığının tespit edilmesi oldukça önemli. Prof. Dr. Recai Pabuçcu, belirli dönemlerde uygulanan tarama testleri hakkında kritik açıklamalarda bulundu.
Anne karnındaki bebeğin gelişimi, belirli aralıklarla yapılacak ultrason ölçümleri ile ortaya konuluyor. Bebeğin fiziksel gelişiminin yanı sıra birtakım kromozomal sorunlar açısından da değerlendirilmesi son derece önemli.
Tarama testi neden önemli?
Başta Down sendromu olmak üzere birtakım kromozomlarda sayısal bozukluklar, anne karnında özel birtakım tetkikler ile tespit edilebiliyor. Tarama adı verilen ve belirli ölçüde hassasiyet ile durumun riskini analiz eden testler sıkça kullanılıyor. Bu testlerin dezavantajı ise tanı testi olmayışı, yani %100 netlikte olmayışları. Tanı testi ise bebeğin amniyon kesesinden sıvı alınması olarak tarif edilen amniyosentez olarak tanımlanıyor. Her test, hamileliğin belli bir döneminde yaptırılabildiği için test zamanına mutlaka özen gösterilmeli.
Anomaliyi önceden yakalamak mümkün
Her anne adayının, hamilelik döneminde tarama testleri hakkında bilgilendirilmesi gerekli. Gebelik dönemi tarama testlerini, Down sendromu dahil pek çok genetik anormallik durumunu önceden tespit imkânı sunuyor.
Gebeliğin 11. haftasından başlayarak tarama testleri uygulanabilir. İlk test 11-14. haftalar arasında yapılabilen ikili (kan tahlili) testidir. Bu test sonucunda başta Down sendromu olmak üzere riskli durumlar hakkında bir risk analizi sunulur. Bu testin sorunlu durumu yakalama hassasiyeti %85 kadardır. Yani %15 kadar atlama olasılığı var.
Bir diğer tarama testi ise üçlü veya dörtlü tarama testidir. Bu test 16.-18. Gebelik haftaları arasında yapılıyor ve yakalama hassasiyeti %60-80 arasında. Testler yüksek riskli çıktığında, bebekte mutlaka sorun olması gerekmediği gibi tersi de geçerli. Yani test sonucu temiz bile gelse bebek mutlak olarak hastalıksız denemiyor.
Teknoloji ile test duyarlılıkları artıyor
Son zamanlarda hücre dışı fetal DNA (cf-DNA) testi gündemde. Bu test ile anneden alınan bir tüp kan ile ikili veya üçlü-dörtlü testlerden daha hassas bir şekilde riskli durumu taranabiliyor. Hata payları oldukça düşük. Teknik olarak bebeğin anne kanında gezen DNA parçaları tespit edilip analiz yapılıyor. Farklı teknolojiler ile bu test çalışılabiliyor. Maliyet biraz yüksek ama gelecekte biraz daha makul seviyelere ineceği düşünülüyor.
Peki bu testi kimler yaptırmalı? İleri yaş, riskli tarama testi sonucu olan, daha önce sorunlu gebelik öyküsü olanlara bahsetmekte yarar var. Ama şunu bilmek gerekiyor, bu test amniyosentezin yerini tutmuyor.Bunların yanı sıra Pabuçcu, hamileliğin 20-22. haftalarında fetusun ayrıntılı bir şekilde ultrasonla incelenmesi gerektiğini anlatıyor. Bu testin fetusun kafa, karın, kemik yapıları, el-ayak yapıları ve kalbin incelenmesine olanak sağladığını vurguluyor. Öte yandan tüm bu tarama testlerini mutlaka zamanında yaptırılmalı.
Şeker yükleme testi riskli mi?
Gebelik döneminde yapılması gereken testlerden biri de şeker yükleme testi. Ancak son zamanlarda bu testin bazı risklere yol açtığı ve yaptırılmaması gerektiği tartışılıyor. Bu testin, gebeliğin 23-26. haftaları arasında yaptırılmasını öneriliyor, gestasyonel diyabet varlığının tanısını koymaya yarıyor.