Erken Menopoz İle İlgili Bilmeniz Gerekenler
Güncelleme Tarihi:
Menopoz bir kadının adetten kesilmesi olarak tanımlanıyor. Ülkemizde ortalama menopoz yaşı 48-49 olarak kabul ediliyor. Erken menopoz ise 40 yaşından önce adetin kesilmesi anlamına geliyor. Menopozun toplumda fazla bilinmemesi bu sürecin kadınlar arasında endişe verici bir dönemin başlangıcı olarak anılmasına yol açıyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Bölümü’nden Doç. Dr. Veysel Şal, erken menopoz dönemi ve dikkat edilmesi gerekenler hakkında bilgi verdi.
Kadınların yüzde 1’i erken menopoza giriyor
Ortalama 1 yıl adet görmeyen bir kadın menopoz döneminde olarak kabul edilmektedir. Kadınların %1’i erken menopoza girmektedir. Menopoz için önemli risk faktörleri bulunmaktadır. Bunlardan en önemlisi ailesel yani genetik faktördür. Eğer bir kadının annesi ya da 1. derece akrabaları geç menopoza girmişse o kadın da geç menopoza girmek için bir adaydır. Bunun dışında doğum sayısı, zayıflık derecesi, yüksek rakımda yaşamak ve sigara gibi risk faktörleri de bulunmaktadır.
Erken menopozun etkileri daha yüksek
Menopoz döneminde yumurtalıkların salgıladığı östrojen hormonu bitmektedir. Yumurtalıklarda östrojen hormonu üretimi durduğunda ateş basması görülür, kemik erimeleri başlar, ciltte, genital bölgede ve idrar yapılan dış bölgede kuruluk yaşanır. Tüm bunlar ortalama 10-15 yıl erken yaşandığı zaman etkileri daha dramatik olmaktadır. Kişide ciddi kemik erimeleri, cilt kuruluğu, kuruluk sebebiyle ağrılı cinsel ilişki gibi şikayetler daha fazla hissedilmektedir. Bir kadına erken menopoz teşhisi konulursa 50 yaşına kadar doğal süreci taklit edecek ilaçlar verilmektedir. İlaç tedavisine başlanmadan önce mamografi çekilir, herhangi başka bir sistemik hastalığı olup olmadığı sorgulanır ve biyokimyasal testler istenir. Tüm bunlar sonucunda bir risk analizi yapılır ve hastaya ilaç tedavisine başlanır.
Menopoz ilaçları meme kanserini tetiklemiyor
Toplumda menopoz ilaçlarının meme kanseri riskini artırdığına dair yanlış bir önyargı bulunmaktadır. Günümüzde kullanılan ilaçlar çok düşük dozlardadır. Geçmişte kullanılan ilaçların neredeyse 3-5/1 dozuna kadar inmiştir. Bu nedenle risk artışı yok denecek kadar azdır. İstatiksel olarak da çok düşük oranlardadır. Bu nedenle hastanın yaşam kalitesi için ve kemik erimesinin ilerlemesini önlemek için erken menopoz hastalarına mutlaka tedaviyi 50 yaşına kadar tamamlamaları önerilmektedir. Hatta 50 yaşını geçmiş ve ilaç tedavisine devam eden hastalar da bulunmaktadır.
Risk faktörlerine dikkat!
Erken menopozdan risk faktörlerine dikkat ederek korunmak bir noktaya kadar etkili olsa da genel itibariyle menopoz ve menopoz yaşı çok müdahale edilebilir bir süreç değildir. Bunun en büyük sebebi menopozun birçok faktörden oluşmasıdır. Buna karşın annesi 40 yaşında menopoza giren bir kadının kendisi de mutlaka erken menopoza girecek anlamına gelmemektedir. Sadece genetik risk artışı söz konusudur.
Erken menopoz riskini düşürmek için dikkat edilebilecek faktörler şöyle sıralanmaktadır:
- Doğurganlık önemli bir etkendir. Çok doğum yapmak menopoz sürecini ciddi oranda ertelemektedir.
- Beslenme ve yaşam tarzına dikkat edilmelidir. Özellikle hareketsiz yaşam tarzı erken menopoz riskini yükseltmektedir.
- Sigara kullanımı erken menopozda önemli bir etkendir.
- Çok zayıf ya da çok kilolu olmak önemlidir. Çok zayıf kadınlarda daha az yağ dokusu ve östrojen bulunması erken menopoz riskini yükseltmektedir. Bunun yanında obezite de menopoz riskini yükselten önemli faktörler arasındadır.
- Çevre kirliliği, radyasyona maruziyet ve yüksek rakımda yaşamak da erken menopoz risk faktörleri arasında yer almaktadır.
- Tüm bunlara karşın düzenli doğum kontrol hapı kullanmanın menopoz dönemini ertelemeye yardımcı olduğu bilinmektedir.