Erkeklerde korunma yöntemleri

Memorial Hastanesi Üroloji Bölümü'nden Uzm. Dr. Bülent Altay, erkeklerde korunma yöntemler hakkında bilgi verdi. Erkeklerde doğum kontrolü amaçlı kullanılan bugün için 3 yöntemden bahsedilebilir.Geri çekme yöntemi, prezervatif (kondom) ve vazektomi. Son zamanlarda üzerinde yoğun çalışmaların olduğu ancak rutin kullanıma henüz girmemiş olan diğer bir yöntem olarak hormonal yöntemden de bahsedilebilir.Geri çekme yöntemiTürkiye'ye yaygın olarak kullanıldığı düşünülen bu uygulama, erkeğin boşalmadan hemen önce penisini vajenden dışarı çekerek vajen dışına boşalmasıdır. Bir doğum kontrol yöntemi olmaktan çok uzak olan bu uygulamanın pek çok sakıncaları vardır.Öncelikle bilinmesi gereken, boşalma öncesinde erkeklerde halk arasında zevk suyu olarak da adlandırılan sıvının da içerisinde de sperm hücrelerinin bulunabileceğidir. Bu sıvı penis ereksiyon halindeyken ve boşalmadan çok önce salgılanır, çok az bir miktar sıvı olmasına rağmen içerisinde az sayıda da olsa sperm hücresi bulunma ihtimali vardır. Bu risk, özellikle arka arkaya yapılan iki ilişkiden ikincisi için çok yüksektir.Erkeklerde orgazm ve ejekulasyonun (boşalmanın) eş zamanlı olaylar olduğu göz önüne alınacak olursa, orgazmın hemen öncesinde penisin geri çekilerek boşalmanın kontrol altına alınmasının çok da kolay bir davranış olmayacağı açıktır. Geri çekmede geç kalma ve sonucunda istenmeyen bir gebelik oluşması ihtimali erkeğin cinsel ilişki süresinde baskı altında olmasına neden olur. Bu sorun nedeniyle erken boşalma en sık karşılaşılan cinsel sorunlardandır.Bu doğum kontrol yöntemi, bazı durumlarda geç boşalma, hiç boşalamama ya da cinsel istek eksikliği gibi durumların da hazırlayıcısıdır. Özetle, çiftlerin gerek cinsel yaşamlarının sağlığı gerekse etkin ve güvenilir doğum kontrol yönteminin sağlanması açısından geri çekme yönteminin uygun bir yöntem olmadığı açıktır.PrezarvatifPrezervatif (kondom, kılıf) gebelikten korunmak amacıyla çok uzun yıllardır kullanılan etkin ve kolay bir doğum kontrol yöntemdir.Kondom kullanımı boşalma sonucunda penisten çıkan sperm hücrelerinin (erkek tohum hücrelerinin) vajinaya dökülmesini önleyerek gebeliğin önlenmesi esasına dayanır.Günümüzde prezervatifler lateks adı verilen bir maddeden üretilmektedir ve içerisine eklenen sperm öldürücü katkı maddeleri ile daha güvenilir hale gelmiştir. Ancak lateks allerjisi olan erkekler ve ayrıca kadınlar için prezervatif kullanımı sakıncalıdır.Prezervatif kullanımı ile ilgili en önemli nokta belki de doğru uygulamanın nasıl olacağının bilinmesidir. Prezervatif penis erekte haldeyken içerisinde hava kalmamasına özen gösterilerek penis köküne dek uygun bir şekilde yerleştirilmesi, tırnak gibi keskin cisimler ile zedelenmemesi, uygun olmayan kayganlaştırıcı birtakım maddeler ile temasından kaçınılması ve boşalma sonrasında yine penis erekte haldeyken ve partnerden uzaklaştıktan sonra çekilmesi önemli noktalardır.Prezervatifler tek kullanımlık olup ilişki sonrasında toplum sağlığı da düşünülerek uygun koşullarda çöpe atılmalıdır. Bu kurallara uyulmaması halinde prezervatifin ilişki esnasında çıkması ya da yırtılması riski söz konusu olabilmektedir. Kondom çıkarıldıktan sonra penis başında az miktarda da olsa sperm bulunabileceğinden tekrar ilişkiye girilmemelidir.Bir diğer önemli konu ise kondomun ay içerisinde her cinsel ilişkide kullanılması gerektiğidir. Yalnızca gebelik açısından riskli günlerde uygulandığında koruyuculuk oranı düşer. Bu yüzden kadın adet döneminin hangi döneminde bulunursa bulunsun mutlaka her ilişkide kullanılmalıdır.Bir diğer husus ise kondomun cinsel ilişkinin başından itibaren uygulamasıdır. Yani ilişki başında kondomsuz, boşalmaya yakın kondom ile ilişkiye devam etmek yanlış bir davranıştır. Bu durum istenmeyen gebeliklerin oluşmasına neden olabilir.Prezervatif, doğum kontrolü ötesinde cinsel yol ile bulaşan pek çok hastalığın önlenmesinde de etkin bir koruyucudur. AIDS, Hepatit B, Hepatit C, gonore enfeksiyonu (bel soğukluğu) bunlar arasında en önemli olanlarıdır. Ayrıca prezervatiflerin son kullanma tarihlerine de çok dikkat edilmesi gerekmektedir.VazektomiVazektomi, erkek doğum kontrol yöntemleri arasında en etkili ancak geri dönüşü olmayan bir gebelikten korunma yöntemidir. Bu yöntemde bölgesel anestezi altında her iki sperm kanalının kesilerek bağlanması ve sperm kanallarının devamlılığının tamamen ortadan kaldırılması amaçlanır.Ayaktan uygulanan bir cerrahi müdahale olup, yapıldıktan hemen sonra hasta evine, işine rahatlıkla dönebilir. İşlem nedeniyle ortaya çıkabilecek sorun ihtimali yok denecek kadar azdır (enfeksiyon, kanama gibi).Erkekler vazektomiden sonra da semen üretmeye, aynı cinsel işlev, arzu ve heyecanları yaşamayı sürdürür. Görünüm ve duygu bakımından aynı kalırlar. Vazektomi ile spermlerin iletimi engellendiği için, yalnızca boşalma sırasında çıkan sıvıda sperm hücrelerinin olmaması sağlanır.Vazektomi sonrası hastaların çoğunun beklediği gibi bir ejekulat (boşalma sırasında çıkan sıvı) miktarında bir azalma olmamaktadır. Çünkü bu sıvının büyük bir bölümü testis dışındaki genital organlardan gelmektedir (prostat, seminal vezikül gibi).Hastaların bilmesi gereken en önemli husus, işlemden sonra 3 ay süreyle menide sperm hücrelerinin çıkmaya devam edebileceğidir. Yani bu süre içerisinde eşler mutlak suretle diğer doğum kontrol yöntemlerinden birini kullanmak zorundadırlar. Ancak 3 ay sona erdiğinde arka arkaya yapılan 2 sperm tahlilinde hiç sperm hücresine rastlanmaması durumunda korunmasız olarak ilişkiye girebilirler.Danışmanlık hizmeti verilmeliVazektomi işlemi öncesinde mutlaka erkeğe ve eşine ayrıntılı bir danışmanlık hizmeti verilmeli. Türkiye'de yasal olarak da, evli kişilerde gönüllü cerrahi sterilizasyon yapılacağı zaman eşin yazılı onayını almak gerekir (1983 yıl 2827 no'lu yasa).İşlem hakkında bilgi verilmesi esnasında hekim mutlaka yalın bir dil ve kişinin anlayabileceği terimler kullanılmalı, başvuran kişilerin korku ve endişelerini dile getirmeleri sağlanmalıdır.Vazektomili erkeklerin bu işlemden pişman olup eski durumlarına geri dönmek istemeleri halinde ya mikrocerrahi teknikler ile kesilen sperm kanallarının uçları birbirine yeniden dikilir, ya da TESE yöntemi ile testislerden alınan sperm kullanılarak tüp bebek yapılır.Her ikisinin de başarısı düşük olup, her zaman sonuç vermeyebilir. Bu nedenle geri dönüşü olmayan bir yöntem olarak kabul edilmelidir. Vazektomili erkeklerin % 0-3'ünde zaman içerisinde kesilen kanalların uçları birbirine kaynayarak sperm çıkmaya başlayabilir ve istenmeyen gebelikler oluşabilir. Bu risk erkek ve eşine mutlaka anlatılmalıdır.Vazektomi yapıldıktan sonra testislerde (erbezi, haya) dolgunluk, hafif ağrı hissedilebilir.