Doğum Kontrol Hapı Nedir, Avantajları ve Dezavantajları Nelerdir?
Güncelleme Tarihi:
İstenmeyen gebelikleri önlemek için en çok tercih edilen korunma yöntemleriden biri de doğum kontrol hapıdır. Doğum kontrol hapı nedir, nasıl kullanılır? Yan etkileri var mıdır? Birçok kadının merak ettiği bu soruları Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Pınar Kadiroğulları, sizler için yanıtladı.
Doğum kontrol hapı, gebelik oluşmasını engellemeye yönelik hormon içeren ilaçlardır. Doğal kadınlık hormonları olan östrojen ve progesteronun sentetik formlarını içerirler. Yumurtlamayı durdurarak ve rahim ağzından rahim içine sperm geçişini önleyerek gebeliği önlerler. İlaç bırakıldığı ilk ay ise her şey eski haline döner ve hamilelik şansı tekrar başlar. Çoğu doğum kontrol hapı bu iki hormonu da içerir ve bu nedenle “kombine oral kontraseptif” olarak isimlendirilirler.
Doğum kontrol hapı nasıl kullanılır?
Doğum kontrol hapı kutuları genellikle 21 tane hap içerir. Kutuya adetin ilk günü başlanmalıdır.Ancak ilk 2-3 günü içinde de başlanabilir ve her gün aynı saatlerde bir tane alınarak kutu bitene kadar devam edilir. Kutu bittikten sonra veya bazen bitmeye yakın kanamanız başlayacaktır. Bu kanama genellikle normalden az olabilir. Kutu bittikten sonra 7 gün ara verilir. Kanamanız devam etse dahi 7 gün aradan sonra yeni kutuya başlanır. Bu sistem hiç bozmadan devam edilmelidir: 21 gün hap, 7 gün ara; 21 gün hap, 7 gün ara şeklinde olmalıdır. Piyasada yeni nesil 28 tane içerenleri de bulunmaktadır. Bu kutular ise aralıksız kullanılır. Kutu biter, yeni kutuya başlanır. Beklenen kanama kutunun son haplarını kullanırken olacaktır. Haplar doğru şekilde kullanıldığında ilk kutudan itibaren korumaya başlarlar. Yalnızca kullanmaya başlanılan ilk günlerde ek bir korunma yöntemi kullanmak gerekir. 7 gün yeterli olacaktır.
Doğum kontrol haplarının avantajları ve dezavantajları nelerdir?
Gebelikten 7 gün 24 saat korurlar, birçok doğum kontrol yöntemine göre daha iyi korunma sağlarlar. Adeti düzenlerler, tamamen geri dönüşümlü etkileri vardır. Bu sayede hapı bıraktıktan çok kısa süre sonra adet düzeniniz eski haline döner ve gebelik planlanabilir. Bazı durumlar için koruyucu ve tedavi edici etkileri de vardır. Akne, dış gebelik, kemiklerde zayıflama, endometrium ve over kanseri, anemi, ağrılı adet görme, aşırı adet kanaması gibi durumlarda faydalı ve koruyucu etkileri mevcuttur. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan korumazlar, dolayısıyla bu enfeksiyonlara karşı korunmada ek olarak kondom kullanmanız gereklidir. Her gün aynı saatlerde unutulmadan alınması gerekir ve kutu bittikten sonra yeni kutunun hazır bulunması gerekir. Ara vermek, hap atlamak etkilerini azaltabilir. Doğum kontrol hapının, tüylenme artışını önleyici yönde de etkisi vardır. Tüylenme ile giden polikistik over sendromu gibi durumlarda tedavi edici olarak verilir.
Doğum kontrol hapı kullanımının yan etkisi var mıdır?
Bulantı, ara kanama, baş ağrısı, cinsel istekte azalma, meme hassasiyeti, duygu-durum değişiklikleri istenmeyen yan etkiler olarak karşımıza çıkabilir. Bu durumlar genellikle birkaç ay içinde düzelir. Doğum kontrol haplarının, ciddi bir risk faktörü pıhtı oluşma riskinde artıştır. Pıhtı oluşması; derin ven trombozu, kalp krizi, inme ve akciğer embolisi ile sonuçlanabilir. Ancak bu risk oldukça düşüktür, bir yıllık kullanımında on bin kadının on tanesinin azında pıhtı oluşumu saptanmaktadır. Bu risk, gebelik sırasında ve doğumdan hemen sonraki pıhtı oluşum riskinizden daha azdır. Pıhtı oluşma riskinizi arttıran durumlar (aşırı kilolu olma, yüksek tansiyon, hareketsiz yaşantı sürmek, sigara içmek, ailede damar tıkanıklığı ve pıhtı öyküsü) var ise doktor kontrolünde kullanıp kullanmayacağınıza karar vermek gerekir. Ayrıca, doğum kontrol haplarının kısırlık yapıcı, kalıcı bir etkisi kesinlikle bulunmamaktadır. Hapı kullanmayı bıraktıktan sonraki 1-2 ay içinde adetler eski haline döner ve gebelik planlanabilir.
Doğum kontrol hapları genç kızlarda kullanılır mı?
Çeşitli nedenlerden dolayı genç kızlarda tedavi edici ve koruyucu etkisinden dolayı doğum kontrol hapı kullanılabilir.
Doğum kontrol hapı kullanımı kilo aldırır mı?
Doğum kontrol hapları ilk çıktığı zamanlarda içerdikleri hormon dozları oldukça yüksekti, içeriğindeki bazı hormonların iştah açıcı ve su tutucu etkisi bulunduğundan dolayı hem iştah açarak hem de su tutup ödeme neden olarak kilo artışına sebep olabilmekteydiler. Ancak günümüzde kullanılan yeni nesil doğum kontrol haplarının içerdiği hormon miktarı çok düşüktür, bu nedenle böyle bir etki göstermeleri düşük olasılıktır.
Doğum kontrol hapının yararları nelerdir?
Yumurtalık kanserini azaltır. Bu azalma 5 yıl kullanmış olanlarda yüzde 20, 15 yıl kullanmış olanlarda yüzde 50’dir. Rahim kanserini azaltır, kanama düzensizliklerini tedavi eder, adetleri düzene sokar, fazla miktarda adet kanamasını azaltır, kansızlığı önler, ağrılı adet görmeyi azaltır; kronik pelvik ağrıyı azaltır, yumurtalık kistlerini azaltır, meme hastalıklarını azaltır, kemik yapısını güçlendirir, kalın bağırsak kanserini azaltır.
