Diyet, alışkanlıkları değiştirmekle başlar

Kaynak: Hürriyet

Diyetisyen Taylan KÜMELİ

Her insanın doğduğu andan itibaren bir çok faktör daha sonraki beslenme düzenini belirler. Bu faktörlerin en önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:

Genetik Faktörler

Kişinin kan bulguları ile belirlenebilen organik durumu

Beslenme Alışkanlıkları

Sosyal Yaşamı

Tüm bu faktörler hemen her bir birey için birbirinden değişik ihtiyaçlar ve çözümler bulunmasını gerektirir. Sözgelimi ailesinde şişmanlık kalıtsal olan bir birey için istediği kilolara inebilmek, az kilolu bir aileden gelen kişi için olduğundan çok daha zor bir iştir ve onun için değişik ve belki de daha uzun süreli bir program uygulamak gerekebilir.

Dolayısıyla sağlıklı beslenmek isteyen herkes bir uzman tarafından tavsiye edilecek kendisine özgü beslenme düzenini öğrenmeli ve uygulamalıdır.

Genlerinizdeki küçük farklar vücudunuzun gıdaları nasıl metobolize ettiğini, besinleri nasıl kullandığını ve zararlı toksinleri nasıl vücudunuzdan çıkardığını belirler. Bütün bunlar ise sizin genel sağlığınızı etkilemektedir.

Örneğin, bazı genleriniz sizin kalp rahatsızlığına sahip olma riski taşıdığınızı işaret ediyorsa, verilecek olan beslenme listeleri ve hareket etme tavsiyeleri bu rahatsızlığınızın gelişme şansını azaltacaktır.

Ya da vücudunuz B vitaminleri ile iyi çalışamıyorsa ki bu deri yenileme için önemli bir faktördür, değiştirilmiş bir beslenme sistemi ya da günlük alınan bir yardımcı ürün (supplement) size sağlıklı bir deri değişimi sağlayabilecektir.

Kişinin organik durumu

İnsanlar beslenme sistemlerini değiştirmek için bir uzmana danışmaya başladıklarında diğer faktörler gibi vücutlarının o anda içinde bulunduğu durumu öğrenir ve belki de daha önce farkında bile olmadıkları birçok gerçeği fark etmeleri sağlanır.

Herhangi bir rahatsızlığı olmadığını düşünen birçok insan yaptırılan bazı belirli kan tahlillerinin sonucunda şeker hastalığı riskine sahip olduğunu, magnezyum seviyelerinin düşüklüğü ve buna bağlı sonuçları ve sebepleri öğrenebilirler.

Kalp rahatsızlığını öngörülebilir bir şekilde iyileştirebilmek için gerekli iki şey olduğu söylenmektedir: Biri zayıflamak ve mükemmel şekilde beslenmek, diğeri LDL'nizi 100'ün altına çekmek. LDL seviyenizi herhangi bir sebeple bilmiyor ve bunun neden önemli olduğu size anlatılmıyorsa kalp rahatsızlığı riskiniz artmaktadır.

Beslenme Alışkanlıkları

Yaşamın başından itibaren gelişen, ailenin okulların tüm toplumun bu gelişmede etkili olduğu beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi oldukça zor olan bir konudur. Eğer bir kişi kızartmaları ve bol yağlı yiyecekleri yiyerek lezzet duygusunu tatmin ediyorsa, yaşamının başından itibaren alışmış olduğu bu tatminden ayrılması sadece ikna yöntemi ile mümkündür.

Aile içerisinde yenilen gıdaların daha çocukken bile tüm bireylerin üzerinde alışkanlık açısından büyük etkisi vardır. Eğer bir evde devamlı olarak hayvansal yağlardan yapılan yemekler ile büyüme çağı geçirilmişse, bir genç devamlı olarak Fast Food ve atıştırma tipi besinler için bir alışkanlık edinmişse bunun sabırla çaba göstererek değiştirilmesi gereklidir.

Restoranda yemek yerken bunlara dikkat edin!

Kilo vermek isteyen insanların hepsi aynı yaşamı yaşamamaktadırlar. Bir iş adamı devamlı seyahat etmek zorundadır. Bir ev hanımı her gün ailesi için yemek yapmak ve evde bulunmak zorundadır. Bir marangoz bedeni ile çalışırken bir ofis görevlisi çoğunlukla beyni ile çalışmaktadır. Dolayısıyla herkes bir yandan beslenirken bir yandan da değişik hayatlar yaşamakta ve enerjiler harcamaktadır. Bu yüzden herkes için aynı, ortak ya da benzer diyeti uygulamaya kalktığınızda hem uygulanabilirlik açısından birçok sorunla karşılaşabilir hem de gerçek ihtiyacınıza uygun olmayan şeylerle beslenmeye kalkışabilirsiniz.

Beslenme sistemimizi değiştirmemek için aslında birçok sebep bulabiliriz. Sosyal yaşamımız bize bu sebepleri vermek için birçok fırsatlarla doludur. Eğer uzun vadeli olarak bir karar vermişsek bu sebeplerin hepsini ortadan kaldırmamız mümkündür.

Gün boyunca okulda olan bir öğrenci kantinden ne seçmesi gerektiğini bilmelidir.

Devamlı açık büfelerden yemek almak zorunda kalan bir satış temsilcisi neleri seçmesi gerektiğini bilmelidir.

Pazardan alışveriş yapan bir ev hanımı tereyağ ya da hayvansal yağlar yerine ay çiçek yağı, zeytinyağı gibi yağlara yönelmeli, tezgahtarlara kepekli pirinç sormalıdır.

Dışarıda yemek yerken :

Yemek yiyeceğiniz mekana kurt gibi aç gitmeyin. Siparişinizi vermeden ekmek sepetindekileri bitirmeyin.

Ekmeğinizin üzerine yağ sürmeyin, en bayat ekmeğin bile lezzetli olmasına sebep olabilir.

Mönüye göz atmak için 2 dakika daha uzun süre harcayın.

Lezzetli ve yumuşak olduğu kadar besleyici de olan bir yemek seçin.

Yarım porsiyonlar sipariş edin ya da yemeğinizi arkadaşınızla paylaşın.

Yiyemediklerinizi eve götürme seçeneği olduğunu hatırlayıp illa bitirmek için ısrar etmeyin.

Genetik faktörler ve beslenme

Kalp Sağlığı: Bazı genetik faktörler belli kişilerin kalp rahatsızlıklarına yakalanma ihtimallerini daha yüksek olarak gösterirler. Basit ve uyulması kolay beslenme tavsiyeleri bu riski azaltmaya yarar.

Kemik Sağlığı: Belirli genetik faktörler, kemiklerin, bazı besinlerle daha sağlam kalabilmesi için bazı gıdalara olan ihtiyacı işaret eder. Tavsiye edilen bazı yiyecekler bu sorunu çözer.

B Vitamini Kullanımı: Birçok insan vücutlarının B vitaminini kullanım yolu ile ilgili birçok değişik genetik varyasyona sahiptir. Tavsiye edilen bir takım destek ürünleri bu sorunu çözebilir.

Detoxification: Genleriniz vücudunuzun toksinlerden kendi kendini temizleyebilme yeteneğini de belirler. Eğer gerekliyse, sağlığınızı geliştirmek için temizleme sistemlerinize uygun spesifik gıdalar tavsiye edilir.

Antioksidanlar: Vücudumuzun serbest radikalleri nasıl nötüralize ettiği bilgisi genetik olarak belirlenmiştir. Bu yaşlanmada ve birçok değişik rahatsızlıkta önemli bir etkendir.

İltihaplanma: Genetik profilinize bağlı olarak, iltihaplanma hasarları ile savaşabilmek için bazı belirli yiyeceklere ihtiyaç duyabilirsiniz.

İnsülin hassasiyeti: Eğer genleriniz insülin hassasiyeti riskinizi arttırıyorsa, beslenme sisteminiz ve hayat tarzınız ile ilgili tavsiyeler ile bu riskinizi azaltılıp şeker hastası olma ihtimaliniz düşürülebilir.

Lifli yiyecekler tok kalmanızı sağlar

Yağın bir gramında yaklaşık 9 kalori bulunur, oysa protein ve karbonhidratın bir gramında yaklaşık 4 kalori vardır. Bu nedenle, taze sebze ve bazı meyveler gibi yüksek karbonhidratlı yiyecekler yediğimizde daha fazla yiyebilir ve yine de aldığınız kalori miktarını nispeten düşük tutabilirsiniz. Karbonhidrat açısından zengin, rafine edilmemiş yiyeceklerdeki yüksek lif oranı, kendinizi daha doymuş hissetmenizi ve canınızın daha fazla yiyecek çekmemesini sağlar.

İştahı belirleyen etkenler

İştah, vücudun ağırlığı tarafından değil, lif, besin yoğunluğu ve kalori yoğunluğu tarafından kontrol edilir. En az kalori alarak doymamızı sağlayacak olan yiyecekler yeşil sebzeler, baklagiller ve bazı meyvelerdir. Unutmayın;

400 kalorilik yağ midenin yüzde 20sini,

400 kalorilik tavuk yüzde 40ını,

400 kalorilik sebze ise yüzde 100 ünü doldurur.

Bu yüzden yağı çok tüketenler daha çok acıkır.

Büyük hacim daha az kalori demektir.

Yağın miktarı değil çeşidi önemlidir

Çok fazla yağ kadar, az yağ yemek de problemdir. Yağın çeşidi, miktarından daha önemlidir.

Doymuş yağlardan kaçınmalıyız yani sakatatlar, tereyağı, süt ve etteki yağlar

Omega 3 kaynağı olan balık yağını kullanmalıyız

Mısırözü, ayçiçek, fındık, soya karışımını kullanalım.

Zeytinyağını çiğ olarak kullanalım

Haftada en az 2 gün balık tüketmeye çalışalım