Dikkat! Zenginlerde verem olur

Doç.Dr. Şeref ÖzkaraMikrop eski mumyalarda, binlerce yıllık kemiklerde de görüldü. Tüberküloz da denilen veremle ilgili en büyük yanılgıladan biri, sadece sosyo-ekonomik düzeyi düşük kesimde görüldüğü. Tam tersi verem artık, zenginlerin de hastalığı.Verem nasıl bulaşır?Mikrobunun kaynağı, tedavi görmemiş, aktif akciğer ve gırtlak veremi olan hastalardır. Öksürmek, hapşırmak, konuşmakla mikroplar havaya saçılır. Sağlıklı kişiler bu mikropları nefesleriyle alır ve enfekte olurlar. Sokakta, dolmuşta, lokantada öksüren birisinden verem mikrobu alma olasılığı çok düşüktür. Bulaşma için genellikle verem hastasıyla uzun süre birlikte yaşamak gerekir. En çok hastanın aile bireyleri ve yakın çalışma arkadaşlarına bulaşma olur. Tedavi ile bulaşma hızla sona erer. Çatal, kaşık, tabak, bardak, giysi gibi nesnelerle bulaşma olmaz.Mikrop vücuda girer girmez hastalık yapar mı? Sadece akciğeri mi hedefler?Tüberküloz mikrobu vücuda girdikten sonra aylarca-yıllarca vücutta hastalık yapmadan kalabilir. Hasta enfekte olduğunu genellikle bilmez. Tüberkülin (PPD) ile cilt testiyle anlaşılır. Bu dönemde mikroplar bir anlamda hapsedilmişlerdir. Kişi hasta değildir. Vücuda giren mikroplar en çok ilk iki yılda hastalık yaparlar ya da 'sessiz' duran mikroplar ileriki yıllarda hastalık oluşturabilir. Vücuda girmiş mikroplar, özellikle vücut direnci düşük kişide hastalık yapar. Hastalık ciddidir. Tedavi edilmediği sürece, tuttuğu organda ya da organlarda hasar yapar, bu hasar giderek artar ve tedavi edilmezse öldürücü olabilir. Tüberküloz hastalığı, en çok akciğerleri tutar. Hastalığın tuttuğu diğer organlar, lenf bezleri, akciğer zarları, kemikler, böbrekler, beyin zarlarıdır. Vücudun diğer organlarında da hastalık yapabilir. Hastalanan organlarda ağır bir iltihap olur, erimeler görülebilir. Organların çalışması bozulur.Tanı nasıl konur? Başka hastalıklarla karışır mı?Tanı, balgamda verem mikrobunun gösterilmesiyle konur. Hastada iki haftadan uzun süren öksürük, ateş, gece terlemesi, göğüs ağrıları, iştahsızlık, zayıflama (kilo kaybı), halsizlik, kan tükürme, çocuklarda kilo alamama başlıca yakınmalardır. Yakınmalar genellikle hafif başlar ve yavaş ilerler. Bu nedenle, birçok hasta doktora başvurmakta gecikir. Bazıları da sigara ya da başka bir nedene bağlar yakınmalarını. Doktora başvuru gecikince, hastalık akciğerleri ya da tutulan diğer organları tahrip eder. Yanlış teşhis ve yanlış tedaviler de hastalığın ilerlemesine neden olur. Aynı zamanda çevresine mikrop saçmayı sürdürmesine yol açar. Özellikle öksürük ve diğer yakınmaları olan hastaların gecikmeden verem savaşı dispanserine ya da göğüs hastalıkları uzmanına başvurmaları gerekir.Tedavisi kolay mı?Çok güçlü ilaçlar var. Bu ilaçları, ülkemizde Verem Savaşı Dispanserleri ücretsiz verir. Mikropları etkili bir şekilde öldürmek için tedavide dört ilaç kullanılır. Verem mikrobu, diğer mikroplara göre çok daha yavaş çoğaldığından ilaçları çok daha uzun süre kullanmak gerekir. Tedavi süresi altı aydır. Bazı özel durumlarda ilaçları kullanma süresini doktorunuz uzatabilir.Temiz hava, beslenme gibi faktörler etkili mi?Özel beslenme, iklim, hava ve sıkıntı-stres gibi unsurların tedavide çok önemli olmadığı gösterildi. İlaçlar sayesinde hastaların neredeyse hepsi başarıyla tedavi edilebiliyor.İlaca dirençli tüberküloz nedir? İlaç direnci, tüberküloz mikrobuna etkili olan ilacın artık etki etmemesi anlamına gelir. Nedeni ise yanlış ya da eksik ilaçlarla tedavi yapılması, tedavinin düzenli kullanılmaması ya da erken kesilmesidir. İlaca dirençli tüberküloz hastaları da tedavi edilebilir. Ancak bu hastaların tedavisi, daha uzun sürmesi, daha çok yan etki yaratması, yaklaşık 100 kat daha pahalı olması ve bazen ameliyat da gerektirmesi nedeniyle daha zordur. Dirençli hastaların tedavileri, sadece bu konuda uzmanlaşmış eğitim tipi göğüs hastanelerinde yapılır. Hazırlayan: Mesude Erşan/ Kelebek