Depresyona manyetik şok!

Depresyon hayatımızın o kadar içinde ki, artık 'depresyonun mu var, derdin var' diye kendimizle dalga geçiyoruz. Savaş, ekonomik kriz, işsizlik, ailevi sorunlar, okul, sınav stresi, aşk acısı derken hemen her sorun depresyonu tetikliyor. Üzüntü, stres, sıkıntı normal yaşamın bir parçası haline gelince depresyonla mücadele kaçınılmaz oluyor. Ancak bazı depresyonlar var ki, aylar, yıllar hatta bazen bir ömür boyu sürebiliyor. Depresyon durumlarında ilaç ilk başvurulan tedavi yöntemi. Depresyon derinleşip, uzun sürerse bu kez elektroşok devreye giriyor. Şehir elektriğiyle yapılan elektroşokun yan etkilerinin fazlalığı bu yöntemi tercih edilmez kılıyor. Ancak son 15 yılda kaydedilen teknolojik gelişmeler beyinde hücresel elektrik akımını ölçmek, değiştirmek konusunda bazı cihazların geliştirilmesini sağladı. Bu da direnç gösteren depresyon hastalarına umut oldu. 1985'den beri incelenen, 1998 yılında güvenirliliği onaylanan Manyetik Uyarım Tedavisi (TMU) cihazı iki yıl önce üretildi. Avrupa ve Kanada onaylanan ve uygulanan Manyetik Uyarım Tedavisi 2 ay önce Memory Centers of Amerika Nöropsikiyatri Merkezi'nde uygulanmaya başlandı. Merkezin Türkiye Şubesi Yöneticisi, Psikiyatrist Profesör Nevzat Tarhan geçen yıl Çin'de yapılan Psikiyatri Kongresi'nde tanıştığı yöntemi Türkiye'ye getirdiklerini söyledi. Uygulama temel olarak, başa yakın tutulan bir bobine verilen elektrik akımı ve akımın oluşturduğu manyetik alandan yararlanıyor.Alanın beyin dokusuyla teması, sinir hücrelerinde etkinlik değişimlerine neden oluyor. Yaratılan akımın şiddet ve frekansına bağlı olarak uyarı, beyin etkinliğini arttırıcı ya da azaltıcı etkisi bulunuyor. Kişinin hissettiği tek şey, baş üzerindeki kasların kasılmalarından kaynaklanan bir tür 'tıkırtı.' Seans sonrası ise kısa süreli bir baş ağrısı.Hekim karar veriyorMerkezlerinde günde ortalama 10 kişiye TMU tedavisi uyguladıklarını belirten Profesör Nevzat Tarhan, sistemi şöyle anlatıyor; 'Ruhsal rahatsızlıklarda özellikle dirençli depresyonlarda beynin ön bölgesine manyetik uyarı veriyoruz. Bazı durumlarda kişiye yapılan uyarının alınıp alınmadığını anlamak için kolu bacağı yöneten beyin alanlarına uyarı gönderiyoruz. Kişinin kolu veya bacağı istem dışı oynuyor. Böylece gönderdiğimiz manyetik uyarının beyin kabuğuna, beynin derinliklerine etki ettiğini test ediyoruz. Bu bir elektrik akımı değil. Atmosferde olan manyetik alanın 40 bin mislini verip, beyinde yeni bir manyetik alan oluşturuyoruz. Beyne akım gitmiyor. Bobinlere ulaşan düz akım mantığını düşünün. Sistem temel olarak beyindeki doğal elektrik süreçlerini harekete geçiriyor.'Profesör Nevzat Tarhan, kişinin TMU tedavisine ihtiyaç duyup duymadığını bir hekimin belirlemesi gerektiğini belirtiyor;'Bu yöntem özellikle ilaçla ve psikoterapi tedavisine dirençli vakalarda kullanılıyor. Elektroşok tedavisiyle ilgili alanlarla örtüştüğünü söyleyebiliriz. Bir anlamda elektroşok tedavisinin yan etkisiz şekli. Kişide depresyon 6 aydan uzun sürüyorsa tedaviye direnç olduğunu düşünüyoruz. Klinik iyileşme yeterli değilse, kişi günlük performansını 6 ay içinde düzeltme noktasına gelmediyse bu yöntemi tercih ediyoruz.'TMU yönteminin en önemli özelliği herhangi bir yan etkisinin olmaması. Bu nedenle gebelerde rahatlıkla kullanılabiliyor. Profesör Tarhan, doğum psikozuna giren gebelerde ve lohusalık dönemindeki depresyonlarda depresyon ilaçlarının kullanılamadığına dikkat çekerek şunları söylüyor:'İşte bu noktada yan etkisiz bir tedaviye ihtiyaç duyuluyor. TMU çocuğa zararı olmadığı için uygulanabilir. Dikkat edilmesi gereken tek husus, aletin gebelerde bebeğe 60 santimden daha fazla yaklaştırılmaması. Bu önlem çocuğun kalp ritmi etkilenmesin diye alınıyor. Emziren annelere de rahatlıkla bu yöntem uygulanabilir. Çünkü vücuda kimyasal madde verilmiyor. Sadece beynin doğal süreçleri harekete geçiriliyor. "15 günlük kürMemory Centers of Amerika Nöropsikiyatri Merkezleri Türkiye Şubesi'nde uygulanan Manyetik Uyarım Tedavisi'nin bir kürü 10 seanstan oluşuyor. Profesör Nevzat Tarhan, ideal olanın 10 seansın 15 günde bitirilmesi olduğunu vurgulayarak '15 gün içerisinde Hamilton depresyon ölçeğini dikkate alıyoruz. Depresyonun derinliğine bakıyoruz. 15 günün sonunda yeniden depresyonu ölçtüğümüzde gelinen noktayı görüyoruz. TMU yöntemiyle 15 günlük süreçte yüzde 30-60 oranında düzelme sağlanıyor. Şu ana kadar uyguladığımız hastalarda tedaviye cevap vermeyen olmadı' diyor.TMU yönteminde yaş sınırı yok. Hatta özellikle ileri yaşlarda ortaya çıkan bunamaya bağlı depresyonlarda, menopozla birlikte seyreden depresyonlarda iyi bir alternatif olarak görülüyor. Profesör Tarhan, ileri yaşlardaki kişilerde genellikle çok yüksek dozda ilaç kullanıldığını ancak karaciğerin bu ilaçları tolere edemediğini, yan etkinin yaşandığını söylüyor;'Beyinde ilaçların bağlandığı reseptörler var. O reseptörlere bazen ilaçlar bağlanamıyor. Çok yüksek doz ilaca rağmen kişi hiç ilaç almamış gibi tedaviye cevap vermiyor. Bizim uyguladığımız yöntem beyindeki hücre zarı geçirgenliğini arttırıyor. Hücreler elektriksel ve kimyasal iletiyi hızlandırıyor. Az miktarda ilaç kişiye yetmeye başlıyor.'10 seanstan sonra tedaviye dirençli vakaları izlemeye aldıklarını anlatan Profesör Nevzat Tarhan "Uluslar arası kullanımda ideal olan fonksiyonel MR yöntemi var. MR altında beynin çalışması görülüyor. Manyetik uyarıyla beynin hedef alanında kan dolaşımını, oksijenlenmeyi arttırıp arttırmadığına bakılıyor. Tabi bu pratik değil. Kişiyi MR'a sokup 1 saat bekletmek zor olduğu için burada CEEG (beyin haritalaması) yapıyoruz. Beyinde hangi alanın nasıl çalıştığına bakıyoruz. Hedef alanları belirliyoruz. Böylece uyarıyı hangi bölgelere vereceğimizi tespit etmiş oluyoruz" diye konuşuyor.İlaca alternatif değilProfesör Tarhan, bu yöntemin depresyon ilaçlarına alternatif olmadığının altını çiziyor;'Ama elektroşok tedavisine bir alternatiftir. Elektroşokta şehir elektriği beyne direkt veriliyor. Çok riskli, yan etkileri var. Anestezi altında, ameliyathane şartlarında yapılması gerekir. Bu yöntemin yan etkisi yok. Elektroşok tedavisi 100 depresyonlu hastadan yalnızca ikisinde kullanabiliyor. Biz depresyonu üçlü tedavi protokolü şeklinde tedavi etmeyi uygun buluyoruz. İlaç kullanımı, TMU, psikoterapi uygulanmasını tavsiye ediyoruz. Hastalığı tetikleyen kişilik boyutunu da ele alıyoruz. 6 aylık tedavi sonuçta depresyonun derinliği 100 ise 30'a düşmeyi hedefliyoruz.'Beyindeki kimyasal elektriği düzelterek kişinin psikolojisini düzeltmenin mümkün olduğunu vurgulayan Profesör Tarhan 'Bir hasta 6 yıldır depresyondaydı. Depresyonun yoğun olduğunu düşünerek yüksek dozda manyetik uyarı verdik. Yedinci seansta hasta depresyondan çıkıp manik duruma geçti. Depresyonun tam tersi bir durumdu. İçe kapanık kadın gitmiş yerine kocasına bağıran, dünyayı düzeltebileceğini zanneden biri gelmişti. Beyindeki mutluluk hormonları bu sefer aşırı salgılanmaya başladı. Bu örnek bize bu yöntemin beyin kimyasında değişiklik yaptığının önemli bir göstergesi. Sonuçta uyarı dozunu azalttık. Depresyon ilaçlarına cevap vermesini sağladık' diyor.Manyetik Uyarı Tedavisi (TMU) nedir?TMU'da saçlı kafa derisinin üzerine elektro manyetik bir bobin yerleştirilir. Kapasitörler de tutulan enerji ile manyetik alan oluşturulur. Bu manyetik alan 100-200 mikrosaniyede artıp azalma özelliğindedir. Bölgesel uygulanır. Dünyayı saran alanın 40 bin katı yüksekliğindedir. MR görüntülemede uygulanan manyetik alanla aynı şiddettedir. MR'daki manyetik alan statiktir. TMU'da manyetik alan değişkendir. Bu bir elektriksiz uyarımdır. Bir tel bobinden akım geçirildiğinde bobine dikey manyetik alan oluşur. Karşı tarafta iletken ortam varsa o bölgede bir akım indüklenir. İndüklenen akım bobindeki akıma paralel fakat ters yöndedir.Beyine etkisi nasıldır?Beyinde hedeflenen alanda 'nöronal deporizasyon' denilen değişme oluşur. Beyindeki hücrelerin elektriksel iletisine müdahale edilmiş olur. Beynin elektriksel ve kimyasal ileti ile çalıştığı düşünülürse beynin yeterli çalışmayan doğal süreçlerini harekete geçirici etkisi vardır. Dışarıdan elektrik akımı vermeden, güçlü ama kısa bir manyetik alan oluşturarak tedavi etkisini oluşturur.Depresyon-beyin ilişkisiDepresyon temelde duygulanım hastalığıdır. Kadınlarda erkeklere göre üç misli fazla rastlanır. Yapılan araştırmalar beyin çalışmasının elektriksel ve kimyasal ileti ile olduğunu göstermiştir. Depresyonlu kişinin beyninde Serotonin, Noradrenalin, Dopamin gibi kimyasal iletilerin azaldığı bugün bilimsel olarak gösterilebilmektedir. Depresyondaki kişilerin beyinlerinde enerji transferinde yavaşlamanın olması diğer dikkati çeken unsurdur. Depresyonda beyin bilgi işlem faaliyetini tam yapamamaktadır. Özellikle duygu yönetimi ile ilgili beyin alanları işlev bozukluğu göstermektir.Hangi hastalıklarda etkili· Tedaviye dirençli depresyonlarda· Menopoza bağlı depresyonlarda· İleri yaş depresyonlarda· Düşünce bozukluklarında · Şizofrende (saldırgan olmayan) · Obsesif kompülsif bozukluklar· Kaygı bozuklukları· Panik atak durumlarındaNilüfer Kas - Tempo Dergisi