D Vitaminin Vücudumuzdaki Hayati Önemi

D vitamini vücudumuzda başta kemikler olmak üzere pek çok önemli fonksiyonu ifade eden bir vitamindir.

Bunları biliyor musunuz?

1. D vitamini yağda çözünür.
2. Diyetle alınan kalsiyum ve fosforun bağırsaklardan emilimini sağlar. Kemik büyümesi, sertleşmesi ve tamiri üzerinde etkili olur.
3. Parathormon salgılanmasını düzenler.
4. Kemik ve kasların sağlığı için gerekli olan vücuttaki kalsiyum ve fosfor dengesini sağlar; kemik ve diş yapısı oluşumunu aktif olarak etkiler.
5. Bağışıklık sistemini güçlendirir.

6. Hipertansiyon, kalp hastalıkları ve bazı kanserlere karşı koruyucudur.
7. Güneş ışığı veya diyet ile elde edilir.
8. Ultraviyole güneş ışınları deri üzerindeki yağları harekete geçirerek daha sonra vücut tarafından emilen vitamini üretir. Ağız yoluyla alındığında D vitamini yağlar ile birlikte bağırsak duvarlarından emilirler. Vücuda besinler yoluyla Provitamin-D şeklinde alınır, güneş ışınlarının etkisiyle D vitaminine dönüşür.

D vitaminin görevleri:

• Kandaki kalsiyum ve fosforun normal sınırlarda kalmasını sağlayacak kemik erimesini önler. Kemik ve dişleri güçlendirir.
• Kaslara güç verir. Eksikliğinde kas güçsüzlüğü ve kas ağrısı olur.
• Devamlı yorgunluk ve vücutta yaygın ağrısı olan hastalar mutlaka D vitamini düzeyine baktırmalıdır.
• İnsülin pankreastan salgılanımını düzenlediğine dair çalışmalar mevcuttur.
• D vitamini bazı kanserlerin,kalp ve diyabet hastalığının gelişimini önler.
• Depresyondan korur.

• Damar basıncını düzenleyerek tansiyonu dengeler.
• D vitamini insülin direncini düzeltir.
• Tiroit fonksiyonları ve normal kan pıhtılaşması için gereklidir.

Peki bu değerli vitamini nereden alacağız?

1. D vitamini güneş ışınlarının etkisiyle deride oluşur. Günlük D vitamini ihtiyacı 20-30 dakikalık güneşe maruziyet ile karşılanabilir. Kollar, bacaklar ve yüzün güneşe maruz kalması yeterlidir. Gerekli güneş ışığı miktarı kişinin yaşı, deri rengi maruziyet süresi, varsa tıbbi sorunlara göre değişebilir. D vitaminin yapımı yaş ile giderek azalır. Derisi koyu renkli olan kişilerde yeterli D vitamini oluşabilmesi için bilhassa kış aylarında uzun süreli gün ışığı ihtiyacı vardır. Güneş koruyucu(faktör 20 ve fazlası)kullananlarda deride D vitamini oluşamaz. Ayrıca pencere camı arkasından güneşlenmenin anlamı yoktur. Çünkü ultraviyole ışınları camdan geçememektedir.
2. Deniz Ürünleri tüketin: Balık yağı, somon balığı, uskumru, pisi balığı, ringa balığı, ton balığı karides ve istiridyeyi sofranızdan eksik etmeyin!
3. Süt ve süt ürünleri tüketin: Peynir, tereyağı, krema…
4. Yumurta sarısı ve mantarla sofralarınızı zenginleştirin.
5. Kahvaltılık gevrekler ile güne başlayın.
6. Yemeklerinizde sıvı yağlar tüketin.
7. Yulaf, kakao, maydanoz, ısırgan otunu kullanın.
8. Birçok ülkede süt ve süt ürünleri, ekmek, tahıllar D vitamini ile zenginleştirilebilmektedir.

Yetersiz Güneş Maruziyetinde D vitamini eksikliği görülür

D vitamini eksikliği riski en sık şişmanlar, esmerler ve yetersiz güneş ışığı alan erişkinlerde rastlanır. Yaşlandıkça vücutta D vitamini oluşumu ve depoları azalır. Bu durum kış aylarında ve kuzey bölgelerde yaşayanlarda daha da belirginleşir. Yaz aylarında ise güneş koruyucuları kullanımı deride D vitamini oluşumuna mani olur.
Aktüel olarak en büyük neden güneş yüzü görmeden kapalı mekanlarda çalışma, sürekli ofis hayatı bizler için en önde gelen sebeptir.

Şişmanlarda D vitamini eksikliğinin tespit edilmesinin sebebi ise D vitamini yağda çözünen bir vitamin olduğundan yağda birikir ve vücut kullanamadığından eksiklik meydana gelir.

Dikkat: D Vitamini Emilimini Engelleyen Hastalıklar:

• Çölyak Hastalığı
• Chron Hastalığı
• Kistıh Fibroz
• Mide ve bağırsakların kir kısmının çıkarıldığı veya aşırı şişmanlık tedavisinde uygulanan gastrik bypass ameliyatları

Karaciğer ve Börek Hastalıkları:

Deriye gelen güneş ışını ile oluşan veya gıdalar vasıtasıyla aldığımız D vitamininin aktif hale dönüşmesi için karaciğer ve böbrekteki enzimlere ihtiyaç vardır. Kronik karaciğer ve böbrek hastalarında bu enzimler yeterli bulunamadığından D vitamini etkin hale dönüşememektedir. Ve D vitamini eksikliği ortaya çıkmaktadır.

D vitamini eksikliğinin başlıca sonuçları nelerdir?

• Kan kalsiyum seviyesinin düşüklüğü
• Kan fosfor seviyesinin düşüklüğü
• Çocuklarda kemiklerin yumuşaması ve eğilmesi
• Osteporoz: Kemik kırılganlığında artma ve kemik kütlesinde azalma.
Hamilelik ve emzirme döneminde kadınlar günlük 10-15 mikrogram (0.01 – 0.015 mgr) D vitamini almalıdır. D vitamini özellikle hamileliğin başlangıcında cenin oluşumu için gereklidir.

Özellikle D vitamini takviyesi alması gerekenler:

• Sürekli kas ve kemik ağrısı şikayeti olanlar
• Güneş göremeyenler(ofis çalışanları gibi)
• Bağırsaklardan yağ emilimi bozuk olanlar
• Karaciğer hastalığı olanlar
• Mide-bağırsak ameliyatı olup rezeksiyon yapılmış hastalar
• Yetersiz gıda alan ve fazla kalori yakan kişiler
• Emziren ve hamile kadınlar
• Alkol ve uyuşturucu kullananlar
• Kronik hastalığı olanlar,uzun süredir stres altında olanlar
• Yakın geçmişte ameliyat geçirmiş olanlar
• Güneş ışığı bakımından yetersiz bölgelerde yaşayan çocuklar
• 50 yaş ve üzeri kişiler(özellikle menepoz sonrası kadınlar)
• Osteoporozlu hastalar(kemik erimesi olanlar)

Doç. Dr. Haluk Sargın