Çocuklarda zeka geriliği

Yani aileler, bir toplumda ideal çocuğa ait olan özellikleri çoğunu kendi çocuğunda görmek istemektedirler. Sağlıklı ve başarılı çocuk bekleyen ailenin sorunlu bir çocuğa sahip olması, olası zorluklar içinde en üzücü etkiye sahip olanlardan biridir.Çoğu kez aile, sorunlu çocuğun doğumu ile karmaşık bir ruh durumu içine girmekte ve çocuğun özellikleri ile ailenin beklentileri arasında uyuşmazlık oluşmaktadır. Özürlü çocuğun doğumu ya da özrün sonraki yıllarda teşhisi ile ailelerin beklentileri gerçeklerden uzaklaşmakta, kurdukları hayaller ve istekler ölmektedir. Tanı konduktan sonraki aşama olan kabullenmede ebeveynlerin bazı aşamalardan bazı aşamalardan geçtikleri görülmektedir. Bu genellikle çok sevilen birinin ölümünde yaşanan duygusal aşamalara benzetilebilir. Bu aşamalar; başlangıç şoku ve inanmama ile başlayıp, acı çekme, depresyon, suçluluk duyma, kararsızlık gösterme, öfke duyma, utanma, alışma ve kabullenme ile devam eder.Sorunlu çocuğa sahip olma ailede birçok sorunlara yol açmaktadır. Bunlar; maddi zorluklar, duygusal zorluklar, günlük yapılan etkinliklerde karşılaşılan zorluklar, sosyal yaşamda karşılaşılan zorluklar, zamanla ilgili zorluklar, tıbbi tedavi ile ilgili zorluklar ve okulda karşılaşılan zorluklar olarak sıralanabilir.Özürlü çocuk ailelerine sağlanan profesyonel yardımlar uyum süreçlerini kolaylaştırabilmektedir. Aile rehberliği altında toplanan bu yardımlar psikolojik danışmanlık, bilgi verici danışmanlık, anne-baba eğitimi olarak yürütülmektedir. Psikolojik danışma sürecinde anne-babalar duygularını paylaşırken, kendilerini ve çocuklarını daha iyi tanımakta, kendilerine olan güvenlerini kazanmakta, sosyal çevre ile iletişimlerini arttırmaktadır. Bilgi verici danışmanlıkta ise aile, çocuğun sahip olduğu özür özellikleri ve gelişimi ile ilgili bilgi alırken duygusal süreçleri de yaşamaktadırlar. Aileler, aile eğitimi programlarında çocukları ile etkili iletişim kurmayı, davranışlarını kontrol etmeyi ve bir beceriyi nasıl kazandırabileceklerini öğrenmektedirler.Zeka geriliği değişik düzeylerde olabilmektedir. Hafif derecede gerilik gösteren gruplar, okulda yavaş ve geç öğrenen, kolay unutan gruplardır. Toplumda bağımsız olarak hayatlarını sürdürerek uyumlu davranışlarda bulunabilirler. Yetişkinlikte kendini geçindirebilecek monoton ve yarı beceri gerektiren monoton ve yarı beceri gerektiren bazı işlerde çalışabilirler. Orta derecede gerilik gösterenler okuma, yazma ve aritmetik öğrenebilirler. Ev ve çevrelerine uyum sağlarlar. Yetişkinlikte hüner istemeyen veya az beceri isteyen monoton bazı işlerde çalışarak geçimlerini sağlayabilirler. Ciddi derecede gerilik gösterenler, sistemli eğitim aracılığıyla özbakımla ilgili bazı alışkanlıklar kazanabilirler. Kendi hizmetlerini görmede bazı beceriler ve konuşmayanlara da sınırlı düzeyde konuşma öğretilebilir. Çok ileri derecede zeka geriliğinde ise ömür boyu başkalarının bakım ve himayesine muhtaç olup bağımlı yaşamak zorundadırlar.Zeka geriliği olan çocuklar duygusal yönden çok sorun yaşarlar. Çoğu kez normal çocuklar tarafından kabul edilmedikleri için kendilerini çok yalnız hissederler. Bunun yanında aile de gelişimi engelleyici koruyucu davranış ve tutum içinde olabilir. Zeka engelli çocuğun çoğu kez başarma isteği, başarabilme gücünün üstündedir. Başarısızlıkla karşılaşmak kendine olan güven ve saygınlığını sarsabilir. Çevresindeki olayları yeterince anlayamaması, kendisini aşağı ve zayıf bir varlık olarak görmesine neden olabilir. Genellikle istenmediği ve sevilmediği duygusuna sahip olması, kendini güven altında hissetmesini engeller. Davranışları ailesi ve çevresi tarafından kabul görmez, bu nedenle isteklerinin çoğunun kötü olduğu duygusuna kapılabilir, bu da kendisinde endişe yaratır. Hafif derecede gerilik gösteren çocuklar, okulun gerektirdiği bilgileri edinmekte geri kaldıkları görülmektedir. Bu çocuklardan, derslerde diğer çocuklara yetişmeleri, yeteneklerinin elverdiğinden daha hızlı öğrenmeleri ve başka çocukların daha önce olduğu devamlı başkalarına kakılarak daha çok çaba göstermeleri istenmektedir. Bu durum onlarda, kendilerinin işe yaramadığı düşüncesinin oluşmasına neden olacaktır.Unutmamalıdır ki, bu çocuklar da kendi başarı ve yeteneklerinin sınırları içinde ilerletilip, başarılı olabilirler. Eğer kendi sınırları içinde başarıları takdir edilirse, bu duruonları mutlu edecek ve daha çok gayret etmelerine neden olacaktır. El becerileri iyi geliştirilirse, sosyal yaşamla barıştırılabilirlerse bu çocuklar meslek liselerini okuyabilirler, üretime katkıda bulunup üretici olabilirler(Örnek: Çok güzel saç kesebilirler, bir fabrikada çalışıp montaj yapabilirler). Çocuklara yeteneklerini geliştirmeleri için elden geldiği kadar yardım etmek, çocukların bütün kaynaklarını kullanmak, becerilerini ve tutumlarını geliştirmek ve böylece onların kendilerini sağlıklı bir biçimde algılamalarını, hem de topluma verimli bir üye olarak katılmalarını sağlayacaktır.'Uzman Pedagog Hümeyra BeşikçiÇocuk Akıl Sağlığı ve Rehberliği Derneğiwww.ailerehber.org