Çin Aşısı Coronavac'ın Yan Etkileri Neler ve Alerji Riski Var mı?

Coronavac aşısı nedir?

Coronavac aşısı formaldehitle inaktive edilen ve adjuvan olarak alüminyum kullanılan ölü aşıdır. Virüs parçalanıp etkisiz hale getirilerek vücudumuza ara verilmeden bağışıklığımızı uyarmaktadır. Ölü aşı olduğu için daha güvenli olduğu düşünülmektedir.

Etkili midir?

Brezilya’da yapılan çalışmanın verilerine göre %50,38 etkinlik bildirilmiştir. Türkiye’de yapılan çalışmada %91.25 ve Endonezya verilerine göre ise %65.3 etkinlik bildirilmiştir. Aşının ciddi ve orta şiddetteki enfeksiyonlara karşı korumada %100 etkili olduğu bildirilmiştir. Farklı sonuçlar bildirilmekle birlikte en az etkinlik oranı %50 olarak bildirilen bu aşının ciddi ve ölümcül reaksiyonlarda tam etkinlik sağlayacağı düşünülmektedir. Bu verilerle birlikte yapılan aşı sayısının artmasıyla çok daha net bilgilerin elde edileceği beklenmektedir.  Aşının etkinliğinin ne kadar süre devam edeceği yapılan aşı sonuçlarının verilerine göre ortaya çıkacaktır.

Coronavac aşısı yan etkileri nelerdir?

Aşının Çin’den ithal edilmesinden dolayı biraz güven sorunu yaşıyoruz. Bu nedenle de biraz temkinli yaklaşıp yan etkilerinin neler olduğunu öğrenmeye çalışıyoruz. İnaktif aşıların yan etkileri canlı aşılara göre daha az olmakla birlikte yapılan aşı sonuçlarına göre yakın zamanda daha da netleşecektir. 

Faz 1 ve II çalışmaları sonucuna göre, en sık görülen yan etki enjeksiyon bölgesinde ağrıdır ve  %17 oranında görülmüştür. Bu ağrının genelde hafif derecede olup 48 saat içinde düzeldiği görülmüştür. Bunun dışında görülen yan etkiler; aşı uygulanan bölgede şişlik, kızarıklık olması, yorgunluk, hafif ateş, titreme, baş ağrısı, kas, eklem ağrısı, kusma ve ishaldir. Bu belirtiler aşı yapıldıktan sonra bir hafta içinde ortaya çıkabilmektedir. Şimdiye kadar ölümcül bir reaksiyon bildirilmemiştir.

Coronavac aşısı için yapılan faz 1 ve II çalışmalarına göre genelde önemli bir alerjik reaksiyon bildirilmemiştir. Sadece bir vakada aşıdan 48 saat sonra vücutta kaşıntılı, kızarık plaklar şeklinde kendini gösteren ürtiker (kurdeşen) bildirilmiştir. Ayrıca alerjik döküntü ve alerjik şok riski de her aşıda olduğu gibi nadir de olsa vardır.

Almanya’nın aşısı gibi ilaç alerjilerinde riskli bir aşı olmamakla birlikte yine de alerji riski yok denilemez. Aşı yapılan sağlık kuruluşlarında alerji riskine karşı adrenalin ilacı hazır bulundurulmaktadır. Neticede elde edilen veriler az sayıda aşı uygulamalarının raporudur. Biontec firmasının aşısında bulunan polietilen glikol maddesi bu aşıda olmadığı için alerji gelişme riski daha azdır denilebilir.

Çin aşısının İçeriğinde koruyucu madde bulunmamaktadır. Aşı içeriğinde disodyum hidrojen fosfat, alüminyum hidroksit, sodyum dihidrojen fosfat, sodyum klorür yardımcı madde olarak bulunmaktadır. Bu maddelere karşı alerji öyküsü olanlara aşı yapılmaması gerekir.
 
Aşının alerjik hastalığı olanlara yapılmasında sakınca var mı?

Bu aşı özellikle riskli gruplarda uygulanmalıdır. 65 yaş üstü, diyabeti olan, kalp hastalığı olanlara aşı yapılması daha faydalı olacaktır. Astım, alerjik nezle, egzama, besin alerjisi gibi alerjik hastalığı olanların aşı olmasında herhangi bir sakınca yoktur. Sadece aşı yapıldıktan sonra, her aşıda olduğu gibi, 30 dakika sağlık kurumunda gözlem altında beklemelerinde fayda vardır. Alerjik hastalığı olanların oluşabilecek risklere karşı acil müdahale edilebilmesi için hastane şartlarında aşı olması, alerji riskine karşı faydalı olacaktır. Sağlık çalışanlarına yapılan aşı uygulamalarının yan etkilerinin sonuçları ortaya çıktıkça daha net öneriler yapılacaktır. 

Aşı immün yetmezliği olanlara yapılabilir mi?

İmmun yetmezliği olan hastalarda aşı sınırlı bir antikor cevabı oluştursa bile aşının yapılması önerilmektedir. Akut safhada bir immün yetmezlik durumunda, tedavi sonunda önerilebilir. Ancak hastanın koronovirüse karşı iyi korunması gerekmektedir. Yapılan aşı sayısı arttıkça daha net bilgiler ortaya çıkacaktır

Kimlere aşı yapılmamalı?

- Aşının bileşenlerine herhangi bir alerjisi olduğu bilinen kişilere,

- Ateş, akut hastalığı olan ve kronik hastalığın akut başlangıç safhasında olanlara yapılmamalıdır.

Kimlerde dikkatli olunmalıdır?

- Kas içine enjeksiyon yapıldığı için trombositopeni, kanama bozukluğu olanlarda kanamaya neden olabildiği için dikkatli olunmalıdır.

- Kontrolsüz epilepsi ve ilerleyici nörolojik bozukluğu olanlarda dikkatli olunmalıdır. 
 
Aşının yan etkisi görülürse ne yapılmalı?

Aşı uygulanan bölgede ağrı, şişlik veya kızarıklık; öncelikle aşı uygulanan kolunuzu yükseltmeniz uygun olacaktır. Aşı yerine soğuk suyla ıslatılmış havlu tatbik edebilirsiniz. Buzu doğrudan tatbik etmeyin. Parasetamol içeren ağrı kesici kullanabilirsiniz.

Yorgunluk; istirahat etmeniz ve yeterince sıvı almanız faydalı olacaktır.

Hafif ateş ve titreme; istirahat etmeniz, yeterince sıvı almanız ve parasetamol içeren ağrı kesici almanız önerilmektedir.  

Baş ağrısı; aşı sonrası bir hafta içinde baş ağrısı gelişirse parasetamol içeren ağrı kesici almanız faydalı olacaktır. 

Kas ve eklem ağrısı; aşıdan sonra bir hafta içinde kas ve eklem ağrısı olursa istirahat etmeniz, yeterli sıvı almanız ve parasetamol içeren ağrı kesici almanız yeterli olacaktır.

Kusma ve ishal; aşıdan sonra bir hafta içinde kusma ve ishal gelişecek olursa ağızdan sıvı ve gıda almanız faydalı olacaktır. Yeterince sıvı alamaz ve halsizlik gelişecek olursa sağlık kurumunda serum takviyesi gerekliliğinin değerlendirilmesi gerekir.

Sonuç olarak özetleyecek olursak;

- En sık ortaya çıkan yan etkiler; aşı uygulanan bölgede ağrı, şişlik, kızarıklık olması, yorgunluk, hafif ateş, titreme, baş ağrısı, kas, eklem ağrısı, kusma ve ishal yer alıyor. Bu belirtiler aşı yapıldıktan sonra bir hafta içinde ortaya çıkabilmektedir.

- Aşıdan sonra 30 dakika sağlık kurumundan ayrılmayın. Bu süre içinde kendinizi iyi hissetmezseniz, ani baş ağrısı, nefes almada zorluk, kaşıntı, halsizlik olursa sağlık personeli ile temasa geçin.

- Bu aşı sonrası ciddi alerjik bir reaksiyon gelişen vaka bildirimi olmamasına rağmen 30 dakika içinde halsizlik, karın ağrısı, vücutta kaşıntı, bayılma, tansiyonda düşme gibi ciddi alerjiyi düşündüren belirtiler olursa sağlık personeli ile temasa geçin.

- Pandemiden kurtulmak, her birimizin aşı olması ile mümkün olacaktır.  Aşılanan kişi sayısı arttıkça  pandemiden kurtulma şansımız da artacaktır. 

- Aşıyla ilgili şimdiye kadar ölümcül bir reaksiyon bildirilmemiştir. 

- Aşıya bağlı alerjik reaksiyon gelişme olasılığı düşüktür.

- Alerjik hastalığı olanların aşı yaptırmasında sakınca olmayıp hastane şartlarında yaptırıp aşı sonrası 30 dakika sağlık kuruluşundan ayrılmamaları faydalı olacaktır.

- Lateks alerjisi olanların yapılan aşılara karşı yan etkiler netleşinceye kadar temkinli olmalarında fayda vardır.