Çantanın en kültleri

"Bazı çantalar ölümsüzdür. Tıpkı yıllar sonra aynı filmi tekrar izlediğinizde bile hala gözlerinizi alamadığınız Hollywood yıldızları gibi. Adeta birer arzu nesnesi olan o çantalardan birine sahip olmak pek çok kadının hayatında dönüm noktası gibidir. Peki bir çantayı kült yapan şey nedir diye hiç düşündünüz mü?"

Bir çanta nasıl kült olur? Bu sorunun öncelikli yanıtlarını elbette ki o çantanın tasarımı, detayları ve işçiliğindeki kaliteyle verebilmek mümkün. Ancak yine de tüm bu nitelikler tek başına yeterli değil. Kült çanta olabilmenin sırları kimine göre o çantanın zamansızlığında, kimine göre onu kimin kullandığında, kimine göre de markayı ve konseptini aşarak bağımsız bir nesneye dönüşebilme potansiyelinde gizli. Son yılların yıldızı en çok parlayan çanta tasarımcılarından biri olan ve Givenchy, Luella, Bottega Veneta ve Louis Vuitton gibi dünya çapında markalar için tasarımlar yapan Stuart Vevers'a göre bir çantanın kült olabilmesi için onun kesinlikle binlerce adet satabilmesi gerekiyor. "Hatta bu olduğunda bile o çantayı kült yapan şeyin tam olarak ne olduğunu açıklayabilmek hala çok zor", diyor tasarımcı.
1997 yılından bu yana yaklaşık 600.000 adet satan 'Baguette' çantaların tasarımcısı Sylvia Venturini Fendi ise bakın bu soruyu nasıl yanıtlıyor: "Eğer yarattığınız bir çanta ile ilgili insanlardan yoğun talep almaya devam ediyorsanız ve çok hızlı satılmış olduğu için elinizde tek bir çanta bile kalmadıysa, işte o çanta kült bir çantadır." Fendi, söz konusu 'Baguette' çantaların, aralarında '18. yüzyıla tarihlenen çok özel bir teknikle günde yalnızca yedi santimetre dokunabilen goblenden üretilmiş modeli 'Lisio'nun da bulunduğu 600 farklı versiyonunu üretmişti. Fendi'nin 2004 İlkbahar/yaz sezonu için tasarladığı 'Compilation' çantanın da başına aynı şeyin geleceğini tahmin etmek hiç zor değil. Fendi rengarenk ve süslü 'Baguette' çantaları ilk kez piyasaya sürdüğü dönemde (1997 yılında moda siyah naylon Prada keselerin denizinde boğulmak üzereydi) artık küf tutmuş çanta tasarımlarının arasından hızla sıyrılmış ve kadınların bir çantayı uzun soluklu kullanma alışkanlıklarını değiştirmişti. Bu doğrultuda, bir çantayı kült yapan en önemli sırrın o ürünün çanta tasarımında bir dönemi kapatıp yeni bir dönemi başlatması ve o ana kadar çanta ile ilgili tüm alışkanlık ve imgeleri bütünüyle değiştirmesiyle ilgili olabileceğini anlamak hiç de zor görünmüyor.

Stuart Vevers ise kült bir çantanın yeri geldiğinde ahlaksız ve bağımsız bir nesneye donüşebilme potansiyelinin de olması gerektiğini düşünüyor: "Örneğin klasik Hermes çantanın çizgili versiyonu olan 'Gisele'e Soho'daki sex shop'larda bile rastlayabilmeniz mümkün." Dior için tasarımlar yapan John Calliano da onunla aynı fikirde: 'Saddle' çanta 1999 yılında tasarladığım ve biniciliğe gönderme yapan haute-couture koleksiyonunun bünyesinde doğmuştu. Ama bir şekilde o bütünlüğün dışına çıkarak bir kült çanta haline geldi." Çantanın markayı ve koleksiyonumu aşarak kendi bağımsızlığını ilan etmesi Coco Chanel'in 1955 Şubat'ında tasarladığı ve dolayısıyla adını doğum gününden alan '2.55' çantası için de geçerliydi. Her ne kadar şu an bir klasik olarak algılansa da 'Chanel 2.55' yaratıldığı yıllarda kadınları el çantalarından kurtarıp omuz çantalarıyla tanıştıran bir devrim niteliğindeydi. Karl Lagerfeld'in sağ kolu olan ve '2.55'in günümüze adaptasyonunda ona danışmanlık yapmışsan Lady Amanda Harlech, '2.55'i "Moda akıntılarını tersine çeviren bir çanta", olarak yorumluyor. 2.55'in 2004 İlkbahar/yaz koleksiyonundaki yeni yorumu 'Ligne Cambon' içinse "Eğer ölçüleri mükemmelse klasik çizgiler zamanın üstüne çıkmayı başarıyor", diyor.

Chloe'nin omuz çantası 'Bracelet'i tasarlayan ve kısa süre önce de kendi kişisel çanta koleksiyonunu piyasaya süren Zoe Knight ise kült çantaların en önemli niteliğinin zamansızlık olması gerektiğini düşünenlerden: "Gerçek bir kült çanta farklı jenerasyonlara hitap edebilme potansiyelini taşımalıdır. Ayrıca bir çantayı sadece yüksek sosyete mensuplarının kullanıyor olması onu kültleştirmez." Mulberry için 2002 senesinde tasarım direktörü olarak unutulmaz çantalar tasarlayan Nicholas Knightly ise kült çantanın bir şekilde alt kültürün sinerjisiyle beslenmek zorunda olduğunu dile getiriyor: "Kült çantalardan çok 'olmazsa olmaz' çantaların ünlülere ihtiyacı var. Belki de bir çantayı kült haline getirebilecek tek ünlü Kate Moss olabilir."

Bu yıl 150. yıldönümünü kutlayan Louis Vuitton da yeni koleksiyonu 'Trianon'la kült formülünü uygulayan markalar arasında yerini aldı. Louis Vuitton Worldwide'ın yöneticisi Yves Carcelle "Olmazsa olmaz çantalar sezonun ruhunu taşırken, kült çantaların daimi ve zamansız nitelikte olduğunu analiz ettik. Bu yüzden 'Trianon' koleksiyonunu sezon çantası olarak gündeme getirmişken geçmişe dair tasarım detaylarıyla zenginleştirme gereği duyduk", diyor. Bir çantanın kültleşip kültleşmediğini test etmenin bir diğer yolu da onun adının ('Kelly', 'Birkin', 'Baguette' gibi) günlük yaşamın bir parçası olup olmadığına bakmaktan geçiyor. Tıpkı Fendi'nin şu sözlerinde anlatmaya çalıştığı gibi "Geçen akşam bir davette 'Baguette'li bir kadın gördüm. Derken kadının çantasındaki cep telefonu çalmaya başladı. Bir başka davetli 'A, bir Baugette çalıyor' diye seslendi. İşte o anda bu çantanın gerçek bir kült olduğunu ve bu yüzden isminin bir gün sözlüklere bile girebileceğini düşündüm."