Bir Gen Hastalığı: Çölyak

Çölyak; ince bağırsaklarda meydana gelen bir emilim hastalığıdır. İnce bağırsaklarda gıdaların emilimini sağlayan ‘‘Villus’’ denilen yapılar bozulur, besin maddelerinin emiliminin bozulmasına veya engellenmesine neden olur. ‘‘Spru veya Gluten enteropotisi’’ olarak da anlandırılır. Çölyak genetik bir hastalıktır!

Çölyak hastaları buğday, arpa, çavdar ve yulafta bulunan ‘‘Gluten’’ yani kepek adlı proteini tolere edemez ve dolayısıyla hastalık meydana gelir. Daha çok çocuk yaşlarda görülmekle beraber her yaş grubunda görülebilen bir hastalıktır.

Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Çocuklarda daha çok kakaları ile teşhise gidilebilir.(çocukların kakaları yağlı olur) Başka hastalıklarla da karıştırılan çölyak hastalığına çok sık rastlandığı söylenebilir. Şüpheli vakalarda kan testleri veya endoskopi ile kesin tanıya varılabilir. Kan testleri için Anti Glıodin IgA ve IgG ‘ ye bakılır.

Klinik Belirtileri Nedir ?

Erişkinlerde daha çok kansızlık, erken yaşlarda ortaya çıkan kemik erimeleri, karaciğer enzimlerinde bozukluklar görülebilir. Bazen de cilt hastalığı olarak ortaya çıkabilir. Çocuk yaş grubunda büyümede yavaşlama, gelişmede gerilik, karın ağrısı ve şişkinliği, ishal, kansızlık, huzursuzluk ve sinirlilik gibi belirtiler verir. Hastalık teşhis edilerek tespit edilmezse sindirim hastalığı olması nedeniyle demir başta olmak üzere kalsiyum, magnezyum, vitamin ve protein alınımında, karbonhidrat ve yağların emiliminde bir yetersizlik ortaya çıkar. Bütün bu bozuklukların neticesinde demir eksikliği anemisi, A vitamini emilemediği için gece körlüğü, B12 vitamini emilimine bağlı olarak kanamalar ve morarmalar, ayrıca nöropatik his kusurları oluşur.

Çölyak Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Tedavide iki temel prensip vardır. Birincisi sebebi ortadan kaldırmak veya önlemek, ikincisi ise hastalığın meydana getirdiği eksiklikleri tamamlamaktır. (vitaminler, demir, minareller v.s) En önemli husus allerji yapan ‘Gluten’ maddesini içeren yiyeceklerden sakınmaktır. (buğday, arpa, çavdar ve yulaf ) Hayat boyum devam eden bir hastalık olduğu için mutlak bir tedaviden bahsedemeyiz. Tıbbın gelişmesiyle belki ileride bir tedavisi imkanı bulunabilir. Bu hastalığın tedavisi günümüzde diyettir.

Glutensiz Diyet

Gluten enteropatisi (çölyak), çocukluk döneminde en sık rastlanan malabsorbsiyon (kötü emilim) sendromlarından biridir. Hastalıkta buğday, çavdar, arpa ve yulaf proteinine karşı aşırı duyarlılık oluşmaktadır. Çocukta ishal, kusma, karın ağrısı, gelişme geriliği, iştahsızlık, zayıflama, adale erimesi, bağırsakta gaz birikimi sonucu karın şişliği, kansızlık ve vitamin eksikliği görülmektedir. Bu nedenle diyete tam olarak uymak erken düzelmeyi sağlamak açısından çok önemlidir.

Glutensiz Diyet Ve Glutensiz Tarifler

Ekmek yapmak için mısır unu, pirinç unu ve nohut ununu karıştırarak veya sadece mısır ununu kullanabilirsiniz. Loprofin un ile de ekmek yapabilirsiniz.

EKMEK YAPIMI ( 2 somun ekmek için):

500 gr (1 paket loprofin un) veya mısır unu veya un karışımı
1 paket yaş maya
2 su bardağı ılık su 40 °C
1 çay bardağı yoğurt
2 yemek kaşığı tereyağı veya sıvı yağ
1 çay kaşığı tuz Fırın ısısı 220 °C

Hazırlama Talimatı:

1. Bir karıştırma kabının içine loprofin un, maya, yoğurt ve tuzu koyunuz ve karıştırınız
2. Karışıma su ve yağ ilave ediniz
3. Mikser kullanarak önce yavaş hızda 2 dakika sonra orta hızda 2 dakika çırpınız.
4. Sulu hamuru 2 eşit parçaya bölerek yağlı kalıba yayınız
5. Temiz bir bezle üzerini kapatıp sıcak bir yerde 30-60 dakika kabarması için bekletiniz
6. Önceden ısıtılmış fırında 25 dakika pişiriniz
7. Kalıptan çıkartıp soğutunuz.

Saklanması : Somunları soğuduğunda bir naylon torbada paketleyiniz

Dondurulması: Ekmeği yenecek miktarlarda bölerek derin dondurucuda dondurabilirsiniz

İç Hastalıkları Uzmanı Uzm. Dr. Ahmet Hamidi