Bebekten önce kan grubunuza baktırın

Dr. Burçak ErzikKan gruplarını özelleştiren antijenler vardır. Bunlardan en belirleyici olanı Rh faktörü. Doğum öncesi takipte annenin kan grubunun bilinmesi şart. Her anne adayından, mutlaka kan grubunun tespiti istenir. Eğer kanda Rh antijeni yoksa Rh negatif (-) , Rh antijeni varsa Rh pozitif (+) olarak tanımlanır. İnsanların yüzde 85'inden fazlası Rh (+)'dir. Annenin Rh (-), babanın Rh (+) olduğu durumlarda, kan uyuşmazlığı vardır. Rh uyuşmazlığı nedir?Anne Rh (-) , baba Rh (+) olduğunda doğacak bebeğin Rh durumu, babanın genetik yapısına bağlı olarak yüzde 50 veya yüzde 100 Rh (+) olur. Annenin Rh (-), babanın Rh (+) olduğu her durumda genel olarak bilinen, klasik 'kan uyuşmazlığı' veya 'Rh uyuşmazlığı'dır.Kan uyuşmazlığı hangi sorunlara yol açar?Anne Rh (-), bebek Rh (+) ise fetustan anneye geçebilecek çok az miktarlarda kan bile (0.1 ml ) annenin kanına karışırsa annenin bağışıklık sistemi Rh proteinlerine karşı antikor denilen koruyucu maddeler oluşturur. Bu şekilde kendi kan dolaşımındaki Rh proteinlerini temizler. Ancak bu antikorlar bebek eşi olan plasenta ve kordon aracılığı ile Rh (+) fetusun kan dolaşımına girdiğinde kırmızı kan hücrelerini yok etme özelliğine sahiptir. Bu şekilde anne ve fetusta Rh duyarlılığı gelişmiş olur.Rh uyuşmazlığı ne gibi durumlarda gebeliği etkiler?Rh (-) annenin, Rh (+) bebek doğurması ve doğum sonrası Rh hiper immunglobulin uygulanmadığı gebelikler Rh duyarlılığı gelişmesi için en önemli risk faktörü. Bunun yanında bebekten anneye kanama riskinin bulunduğu aşağıdaki durumlarda da risk artar:Amniyosentez, CVS ve kordosentez gibi işlemler,Kanamalı düşük tehditi,Bebek eşi plasentanın rahim ağzına yakın yerleşimi veya erken ayrıldığı durumlar,Karına alınan darbeler,Çoğul gebelik,Sezaryen ile doğum.Ne yapmak gerekir?Annenin bağışıklık sistemi bir kez uyarıldıktan sonra geri dönülmez bir şekilde yabancı kırmızı kan hücrelerine karşı antikor ürettiğinden bu uyarının hiç oluşmaması en önemli korunma prensibi.Anne ve baba adaylarına önerileriniz nedir?Çiftin öncelikle gebelik öncesinde kan grupları tespit edilmeli. Eğer Rh uyuşmazlığı varsa indirekt coombs testi 4 hafta aralıklarla tekrarlanmalıdır. İlk gebelikte 28'inci haftada erken korunma iğnesi (300 mikrogram Rh hiper immün globulin)yapılabilir. - Doğumdan sonra bebeğin kan grubu Rh pozitif ise; sonraki bebekleri korumak için antikor üretimini engelleyecek Rh hiperimmunglobin enjeksiyonu doğumu takip eden 72 saat içinde yaptırılır. Hiperimmune globulin enjeksiyonuna rağmen hastaların yüzde 0,4'ünde duyarlılık gelişebilir. - Eğer anne adayı duyarlı hale gelmişse bebek risk altında. Gebelik ilerledikçe kandaki antikor düzeyleri düzenli olarak kontrol edilir. Eğer yüksek düzeylere çıkarsa, özel testlerle bebeğin sağlığı mutlaka bir perinatoloji kliniğinde takip edilmeli ve uygun tedavi yapılmalıdır.Hazırlayan:Mesude ERŞAN/ Kelebek