Basit bir kan testi düşükten korur

Hamileliği planlama aşamasında bir uzmana başvurmak ve bazı tahlilleri yaptırmak gebeliğin daha sağlıklı geçmesini sağlıyor. Basit bir kan testi düşük, bebekte anomali gibi risklerden koruyorİstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rıza Madazlı, gebelik öncesinde önerilen tarama testlerini anlattı:Herhangi bir hastalığı olmayan biri gebe kalmadan önce doktora başvurmalı mı?Zorunlu değil ama yarar var. Aslında gebeliği önceden garanti altına alamazsınız. Dolayısıyla "Gebe kalmadan önce doktora gideyim, bütün incelemeleri yaptırayım, her şey dört dörtlük gitsin" demek mümkün değil. Ne yaparsak yapalım, hem bebek hem de anne adayıyla ilgili pek çok sorun ortaya çıkabilir. Bu nedenle çiftlerin 'garanti çocuk' beklentisi içine girmemesi gerekir.Peki gebelik öncesinde hangi testlerin yapılmasında fayda var?Kişi belki şekerle ilgili bir sorunun olduğunu bilmiyordur. Bu nedenle kan şekerine bakılabilir. Enfeksiyon tarama testleri yapılabilir. Tiroid gibi hormonal bir sorunun olup olmadığı araştırılabilir. Kan sayımı da önemli çünkü bize kişinin Akdeniz anemisi taşıyıcısı olup olmadığı yönünde bazı bilgiler verebilir. Sadece gebelik planlarken değil, normal zamanlarda da düzenli aralıklarla jinekolojik muayene ve vajinal smear ihmal edilmemeli.Enfeksiyon tarama testleri neler?Tarama testleri arasında toksoplazma, CMV, rubella (kızamıkçık), Hepatit B, sifiliz (frengi) yer alıyor. Genellikle şikâyet oluşturmadığı için anne adayının bu enfeksiyonları geçirip geçirmediği ancak tarama testleriyle tespit edilebilir.Toksoplazma nedir?Toksoplasma Gondii adı verilen bir parazitin vücuda girmesiyle oluşan bir hastalık. Parazit bazı hayvanların vücutlarında bulunur ve bu hayvanların etlerinin iyi pişirilmeden yenmesiyle insana geçebilir. Ayrıca sebze-meyvelerin ve ellerin temiz yıkanmamasıyla bulaşabilir. Evcil kedilerin dışkılarında bulunan parazit de insana bulaşma yollarından birini oluşturur. Anne adayı daha önce toksoplazma geçirmişse yani enfeksiyona dirençliyse gebeliğinde bir sorun yaşamaz. Ama daha önce bu enfeksiyonu geçirmemiş ve gebeliğin ilk 20 haftasında enfeksiyona maruz kalmışsa bebekte bazı sıkıntılar ortaya çıkabilir. Bu nedenle anne adayının enfeksiyonu geçirip geçirmediği gebelik öncesinde araştırılmalı. Eğer enfeksiyonu geçirmemişse gebeliğin birinci döneminde test tekrarlanmalı.Enfeksiyon bebeğe geçtiğinde ne olur?Bazı organlarda ciddi sorunlara yol açabilir. Ama anne adayı gebelikte toksoplazma geçirse bile bu, mutlaka bebeğin zarar göreceği anlamına gelmez. Sorun oluşturması için annedeki enfeksiyonun plasentadan bebeğe geçmesi lazım. Bu da amniyosentez yöntemiyle belirlenebilir. Amniyosentezde yapılan şey şu: Önce bebeğin içinde yüzdüğü sıvıdan bir iğne yardımıyla örnek alınır. Daha sonra laboratuvar incelemeleriyle sıvıda toksoplazma paraziti var mı, yok mu diye bakılır. Eğer parazit varsa bebek için riskten söz edilebilir. Bu durumda gebelik sonlandırılabilir. Ama parazit yoksa anne tedaviyle gebeliğini devam ettirebilir.Teşhis nasıl konulur?Basit bir kan testi yeterli. Test sonuçları immunglobulin G (IgG)'yi pozitif, immunglobulin M (IgM)'yi negatif gösterirse enfeksiyon daha önce geçirilmiştir. Yani gebelikte herhangi bir sorun yaşanmaz. IgG ve IgM negatifse enfeksiyon geçirilmemiş demektir. Bu durumda enfeksiyonu geçirip geçirmediğini anlamak için gebeliğin birinci döneminde test tekrarlanmalı. Eğer bu kez IgM'si pozitif çıkarsa gebelikte toksoplazma geçirildiği anlamına gelir. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'nde yaptığımız bir araştırmaya göre, kadınların yüzde 45'i daha önce toksoplazma geçirmiş.Gebelikte toksoplazmadan korunmak için neler yapılabilir?Toksoplazmanın bir aşısı yok. Etleri iyi pişirerek yemek, sebze-meyveleri iyi yıkamak, elleri iyi yıkamaya özen göstermek önemli. Ayrıca anne adayları kedilerle yakın temasta bulunmamalı. Bu önlemlerle ilk 5 ay içinde toksoplazma geçirme olasılığını yüzde 60 oranında azaltmak mümkün. Daha sonra enfeksiyon geçirilse bile çocuk için sorun yaratmaz. Ama toksoplazma geçirmemiş anne adaylarının bu durumu paranoya haline de getirmemesi gerekir. Diyelim 30 yaşında bir gebeyle karşı karşıyayız. 30 sene bu enfeksiyonu geçirmemiş kişi niye 5 ayda toksoplazma geçirsin, diye de düşünmek gerekir. Ama yine de tedbir almakta yarar var.CMV nedir?Grip gibi viral bir enfeksiyondur. Gebelik sırasında geçirilirse bebekte ciddi kusurlara yol açabilir. Ama ülkemizde erişkin yaştakilerin önemli bir kısmı bu enfeksiyona karşı dirençli. Yani daha önce bu enfeksiyonu geçirmiştir. CMV'nin tanısı basit bir kan testiyle konulabilir. Gebelikte her anne adayına bu taramanın gerekli olup olmadığı henüz net değil. Ancak gebeliğin planlandığı dönemde ya da erken dönemlerinde testin yapılması fayda sağlayabilir.Kızamıkçık taraması gerekli mi?Kızamıkçık (rubella) yüzde 90 belirti verir. Toplumun yüzde 95'i bu enfeksiyonu çocuklukta geçirmiştir yani kızamıkçığa dirençlidir. Kişinin kızamıkçığa karşı bağışık olup olmadığı kanda yapılacak bir incelemeyle kolaylıkla anlaşılabilir. Eğer anne adayı enfeksiyonu geçirmemişse gebelik öncesinde aşılama önerilir.Frengi taramasının önemi nedir?Biz Cerrahpaşa'da şu ana kadar sadece 2-3 gebede sifiliz gördük. Yani çok yaygın değil. Ama önerilen taramalardan biri. Çünkü sifiliz ikinci döneminde belirti vermeyen bir hastalık. Eğer gebelikte geçirilirse bebekte ciddi sağlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu nedenle VDRL denilen bir testle hastalığın olup olmadığına bakılabilir. Eğer test pozitif çıkarsa gebeye verilecek penisilin tedavisiyle çocukta oluşabilecek sorunlar engellenebilir.Özgür Gökmen Çelenk /Radikal