“Domateslerin eski tadı hiç yok, hiç!”

Bir ay kadar önce bilim dergisi Nature Genetics’te yayımlanan bu makaleye göre, bugün yediğimiz domateslerin lezzetinin neden eski domateslere kıyasla daha zayıf olduğunu anlamak için ABD’de bir grup bilim insanı oturmuş ve domateslerin gen haritasını çıkarmış.

Sonuçlar inanılmaz: Piyasada satılan domateslerin yüzde 93’ünde domatese lezzetini veren gen eksikmiş.

ABD Ulusal Bilim Vakfı Bitki Genomu Araştırma Programı desteğiyle gerçekleştirilen çalışmayla ilgili olarak programın direktörü Clifford Weil şunları söylüyor: “İnsanların marketten aldıkları domateslerin atalık tohumlardan yetişen domateslerin lezzetiyle boy ölçüşemediğini hep duyuyoruz. Bu araştırma bunun sebebini araştırıyor ve lezzeti daha iyi domatesler geri gelecek gibi görünüyor.”

Bilim insanları domateslerde lezzet geninin kaybolmasının sebebini yüzyıllar boyunca yapılan domates tarımı esnasında, daha fazla verim, daha koyu renk, daha sulu kıvam, daha büyük meyve gibi özelliklerin öne çıkmasıyla lezzet artırıcı genlerin bilerek ya da bilmeyerek göz ardı edilmesi olarak açıklıyor.

Yani daha lezzetli ama küçük ve kısa sürede çürüyen meyveler veren bir domates mi yoksa daha büyük ve uzun süre dayanabilen meyveler veren lezzetsiz bir domates mi diye karar vermek zorunda kalan üreticiler büyük meyveleri tercih ede ede, lezzetli domatesleri tezgahlardan silmiş.

Cornell Üniversitesi’nden Zhangjun Fei’nin liderlik ettiği araştırma ekibi bu sonuca varabilmek için 725 farklı ekili ve vahşi domates türünün genlerini bir araya getirmiş. Buradan elde edilen veriler, yaygın ekili domates genomu olan Heinz 1706’yla kıyaslandığında da yediğimiz domateslerdeki eksiklik ortaya çıkmış.

Heinz 1706’da türün geneline kıyasla 5 bin civarında genin eksik olduğu keşfedilmiş. Bunlardan en önemlisi de domateslere lezzetini veren TomLoxC geniymiş. Bu gen domatese kırmızı rengini veren karotenoid pigmentlerini kullanarak lezzet bileşikleri oluşturuyormuş. TomLoxC olmadığı zaman da dışarıdan bakıldığında kan kırmızı görünen bir domates bile yavan bir tada sahip oluyormuş.

Araştırmacılar bu çalışmanın sonuçlarının hem gelecekteki çalışmalara ışık tutacağını hem de domates üreticilerini daha lezzetli türler yetiştirmeye yönlendirebileceğini ümit ediyor. Araştırmanın yazarlarından James Giovanni de TomLox’un günümüzde birkaç yıl öncesine kıyasla yeniden yaygınlaşmaya başladığını, bunun üreticilerin bir kısmının artık lezzeti diğer özelliklerin üzerinde tuttuğunu gösterdiğini ifade ediyor.

Dünya genelindeki domates severlerin eski lezzetli, mis kokulu domateslere yeniden kavuşmasına az kaldı yani. En azından meselenin kaynağı tespit edildi, bundan sonrası kolay…