Kuşlar yok oluyor
Güncelleme Tarihi:
Oluşturulma Tarihi: Nisan 06, 2004 22:15
Dünyanın dört bir yanındaki kuşlar artık tehlike altında. Planlı koruma çabalarına karşın, binden fazla kuş türü, habitat kaybı, diğer türlerin avlanmaları ve iklim değişiklikleri nedeniyle yok olmakla karşı karşıya.
70 sayfalık bu ciddi analiz, mart ayının ikinci haftasında Güney Afrika’nın Durban kentinde Birdlife International örgütünün düzenlediği bir konferansta 300’dan fazla delegeye sunuldu.
2002’de Johannesburg’da düzenlenen Dünya Zirvesi’nde, dünyadaki biyoçeşitlilik kaybının 2010’dan önce durdurulması, hedef tarih olarak belirlenmişti. Durban’da sunulan Kuşların Dünyadaki Durumu, 2004 adlı son raporsa, hükümetler tarafından seçilen bu tarihe yönelik somut bir ilerlemenin sağlanamadığını gösteriyor.
Durdurulamaz yükseliş
Son tahminlere göre, bilinen 10 bin kuş türünün yaklaşık bin 211’inin soyları tükenmek üzere. Bu değer, son 10-15 yıldır karşı konulamaz şekilde yükseldi. Ancak ne yazık ki, yok olma riskinin şiddetli bir şekilde ve uluslararası kamuoyunca onaylanarak değerlendirmesi yalnızca bu dönem içinde gerçekleştirildi.
Birdlife için soyları tükenmekte olan kuşları gözlemleyen Alison Stattersfield, ‘Bu değerlendirme özellikle şunu gösteriyor: iyi gözlemlendikleri takdirde kuşların ve aslında tüm türlerin durumlarını izleyebiliriz’ diyor.
Yaşam alanlaır kurutuluyor
Son 4 yılda, popülasyonların küçülmesi ve habitatların zarar görmesiyle birlikte, türler de yok olma tehlikesini daha fazla yaşamaya başladılar. Bozulma, neredeyse tüm habitatlardaki tüm kuş türlerinde geçerli.
Soyları tükenen her bir kuş türünün durumu düzeldikçe, bu sayıya karşılık gelen her 4 tür daha kötü, bir diğer 4 tür de öncekinden de çok daha kötü bir duruma girdi. Sözgelimi, Brezilya’daki Spix penguenleri ile Hawaii’ye özgü kargaların nesli tamamen tükendi.
Bu geriye gidişin pek çok nedeni bulunuyor. Bunlardan biri, insan nüfusunun giderek artması ve bunun sonucu olarak daha fazla tarım için doğal habitatların yıkılması. Ağaç kesimlerinin dörtte üçünün yasadışı olduğu Endonezya, 1950-2000 yılları arasında ormanlarının tam yüzde 40’ını kaybetti ve bu oran giderek artmakta.
Küresel ısınmanın sonucu
Bir diğer nedense küresel ısınma. Avustralya’da, iklimlerin değişmesiyle birlikte habitatlarını kaybeden dağda yaşayan canlıların türleri, 100 yıl içinde yok olabilir.
Aslında çok daha çetin güçler de devrede. Tehlike altındaki pek çok tür dar coğrafik alanlarda yaşamakta. Örneğin, ender bulunan bir sinekkuşu yalnızca, Ekvator’un Quito bölgesinde küçük ormanlık alanlarda bulunuyor. Gelişmekte olan yerlerde kuşların barındıkları bölgelerdeyse, yoğun insan nüfusu ağır basıyor. Cambridge Üniversitesi'nden Andrew Balmford, ‘Böyle bir birliktelik, kuşlar, memeliler ve bitkiler için neden olmak zorunda ki?’ diye soruyor. Hiç şüphesiz, bu birliktelik insan gelişimi ve koruma arasında büyük bir sorunun da kaynağı oluyor.
Stattersfield, 2000’den beri yok olma tehlikesi yaşayan kuş türlerinin üçte ikisinin belirli bir ölçüde korunmaya alındığını vurguluyor, ‘Bunlar çoğunlukla anketler ve araştırmalar düzeyinde oldu. Ancak hiçbiri, yuvaya daha fazla yumurta konmasını sağlamadı.’
New Scientist’te özetlenen (13 Mart) Birdlife’ın araştırmasında, belirli ölçüde de olsa korunan kuş türlerinin yüzde 25’in altında olduğu belirtilirken ‘önemli yarar’ gören oransa ancak yüzde 4’te kalıyor.
2002’de Johannesburg’da düzenlenen Dünya Zirvesi’nde, dünyadaki biyoçeşitlilik kaybının 2010’dan önce durdurulması, hedef tarih olarak belirlenmişti. Durban’da sunulan Kuşların Dünyadaki Durumu, 2004 adlı son raporsa, hükümetler tarafından seçilen bu tarihe yönelik somut bir ilerlemenin sağlanamadığını gösteriyor.
Durdurulamaz yükseliş
Son tahminlere göre, bilinen 10 bin kuş türünün yaklaşık bin 211’inin soyları tükenmek üzere. Bu değer, son 10-15 yıldır karşı konulamaz şekilde yükseldi. Ancak ne yazık ki, yok olma riskinin şiddetli bir şekilde ve uluslararası kamuoyunca onaylanarak değerlendirmesi yalnızca bu dönem içinde gerçekleştirildi.
Birdlife için soyları tükenmekte olan kuşları gözlemleyen Alison Stattersfield, ‘Bu değerlendirme özellikle şunu gösteriyor: iyi gözlemlendikleri takdirde kuşların ve aslında tüm türlerin durumlarını izleyebiliriz’ diyor.
Yaşam alanlaır kurutuluyor
Son 4 yılda, popülasyonların küçülmesi ve habitatların zarar görmesiyle birlikte, türler de yok olma tehlikesini daha fazla yaşamaya başladılar. Bozulma, neredeyse tüm habitatlardaki tüm kuş türlerinde geçerli.
Soyları tükenen her bir kuş türünün durumu düzeldikçe, bu sayıya karşılık gelen her 4 tür daha kötü, bir diğer 4 tür de öncekinden de çok daha kötü bir duruma girdi. Sözgelimi, Brezilya’daki Spix penguenleri ile Hawaii’ye özgü kargaların nesli tamamen tükendi.
Bu geriye gidişin pek çok nedeni bulunuyor. Bunlardan biri, insan nüfusunun giderek artması ve bunun sonucu olarak daha fazla tarım için doğal habitatların yıkılması. Ağaç kesimlerinin dörtte üçünün yasadışı olduğu Endonezya, 1950-2000 yılları arasında ormanlarının tam yüzde 40’ını kaybetti ve bu oran giderek artmakta.
Küresel ısınmanın sonucu
Bir diğer nedense küresel ısınma. Avustralya’da, iklimlerin değişmesiyle birlikte habitatlarını kaybeden dağda yaşayan canlıların türleri, 100 yıl içinde yok olabilir.
Aslında çok daha çetin güçler de devrede. Tehlike altındaki pek çok tür dar coğrafik alanlarda yaşamakta. Örneğin, ender bulunan bir sinekkuşu yalnızca, Ekvator’un Quito bölgesinde küçük ormanlık alanlarda bulunuyor. Gelişmekte olan yerlerde kuşların barındıkları bölgelerdeyse, yoğun insan nüfusu ağır basıyor. Cambridge Üniversitesi'nden Andrew Balmford, ‘Böyle bir birliktelik, kuşlar, memeliler ve bitkiler için neden olmak zorunda ki?’ diye soruyor. Hiç şüphesiz, bu birliktelik insan gelişimi ve koruma arasında büyük bir sorunun da kaynağı oluyor.
Stattersfield, 2000’den beri yok olma tehlikesi yaşayan kuş türlerinin üçte ikisinin belirli bir ölçüde korunmaya alındığını vurguluyor, ‘Bunlar çoğunlukla anketler ve araştırmalar düzeyinde oldu. Ancak hiçbiri, yuvaya daha fazla yumurta konmasını sağlamadı.’
New Scientist’te özetlenen (13 Mart) Birdlife’ın araştırmasında, belirli ölçüde de olsa korunan kuş türlerinin yüzde 25’in altında olduğu belirtilirken ‘önemli yarar’ gören oransa ancak yüzde 4’te kalıyor.